پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,999,450 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,675,148 |
تحلیل معنای قالیچه محرابی «سلیمان نبی» با روش آیکونولوژی | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 9، دوره 26، شماره 3، آذر 1400، صفحه 99-108 اصل مقاله (774.9 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2021.315566.666629 | ||
| نویسندگان | ||
| ساحل عرفان منش1؛ یعقوب آژند* 2؛ بهمن نامور مطلق3 | ||
| 1دانشگاه تهران- دانشکده مطالعات تطبیقی | ||
| 2دانشگاه تهران | ||
| 3عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، معاون پژوهشی خانه هنرمندان تهران | ||
| چکیده | ||
| با خوانش متون هنری به شکل نظاممند، میتوان اندیشهی دورهای که اثر هنری در آن خلق شده است را بهتر شناخت. از جمله این متون، قالی و قالیچههای محرابی است که در دوره صفویه جایگاه ویژهای دارد. اکثر قالیچههای محرابی در دوره صفویه با آیه آمنالرسول یا آیهالکرسی آغاز میگردد؛ ولیکن در این بین تعدادی قالیچه موجود است که با نام سلیمان قسمتی از آیه 30سوره نمل آغاز میگردند. حال پرسشی که مطرح میشود این است، چرا در دورهای خاص این متن جانشین دیگر متون میشود؟ برای رسیدن به پاسخی مطلوب، نیاز است معنای متن دریافت گردد. این گذار از صورت ظاهریِ قالیچه و درک معنای نهفته در آن، فرایندی است که به روش آیکونولوژی قابل تحصیل است. پس از مطالعه قالیچه به روش توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات با توجه به اسناد موجود در کتابخانه و سایتهای اینترنتی و با روش آیکونولوژی، شبکهای از معانی ایجاد میگردد، که در ارتباط با کل اثر میتواند بیانگر تفکرات آیینی- اسطورهای با مفهومی اسلامی باشد. بنابراین بهنظر میرسد حضور نام سلیمان در آستانه در کنار قسمتی از سوره انعام و فرم محراب علاوه بر مفهوم عروج، دلالت به مفهوم شهریاری در مفهوم ایرانی-اسلامی آن و مشروعیت بخشی به حکومت پادشاهان صفوی را دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قالیچه محرابی سلیمان نبی؛ آیکونولوژی؛ آرمان‌شهر؛ شهریاری؛ عروج | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of meaning in the Niche rug of the Solomon by iconology method | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sahel Erfanmanesh1؛ Yaaghoub Azhand2؛ Bahman Namvar Motlagh3 | ||
| 1Tehran University | ||
| 2Tehran university | ||
| 3Shahid Beheshti University | ||
| چکیده [English] | ||
| It is known that more than any cultural product, a work of art can represent how the world around us is organized and conceptualized by the human mind. Therefore, if we can read the artistic texts on the basis of a systematic way, we can better appreciate the ideas of the period in which the work of art has been created. Carpets are known as one of such texts; among these cultural products, Niche or Mihrabi rug is of particular importance. Niche or Mihrabi rug can be regarded as one of the handicrafts that has a religious aspect as well as beauty. As one of the characteristics of these rugs, we can refer to the use of the Quranic verses in them, motifs such as lotus, mica and khatai inside the altar; also, we can see these rugs have a regular and accurate geometric structure. The vast majority of the Niche rugs made during the Safavid period begin with Amin Al-Rasool or the verse of Al-Kursi. However, in between there are a number of rugs that begin with the name of Solomon, part of the verse 30 of Surah An-Naml. Then part of verses 83 and 84 of Surah al-An'am is placed; also, the use is made of the verse of Noor in the third margin, in addition to the cypress tree and the lotus flower inside the altar. Since this accompaniment can be found in a large number of rugs, it seems, therefore, that these texts have been created with a special order and purpose, giving the carpet a multi-faceted and multi-layered personality. Now the question arising is why this text has replaced other texts in certain periods of history? How can this replacement be explained? To find the answer, it is necessary to explore the meaning of these texts. This transition from the apparent representation of the rug to the exploration of the meaning underlying it is a process that can be studied according to an iconological way. After studying the rug in a descriptive-analytical method and collecting the necessary information according to the documents available in the libraries and the Internet sites, using the iconological method, a network of meanings is created; then, an interconnected chain of meanings in relation to the whole work could be developed. Therefore, we can reveal the expression of the ritualistic-mythical thoughts with an Islamic meaning in these texts. Then, on the basis of the interconnected chain of meanings, it is possible to achieve the important thing that the designer-artist has created a work that could express the journey and behavior of the mystic. Therefore, the conclusions that can be drawn is that the presence of Solomon’s name on the margin and next to a part of Surah al-An'am and mythological themes and the form of the Mihrab, in addition to expressing the behavior and ultimately ascension, can imply the concept of kingship in its Iranian-Islamic meaning, thus legitimizing the rule of the Safavid kings. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Solomon, Niche Rug, Iconology, Utopia, kingship, ascension | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب (1393)، هفت اصل تزیینی هنر ایران، تهران: انتشارات پیکره.
اسماعیل‌زاده، یوسف؛ نوریان، سیدمهدی؛ بباصفری، علی‌اصغر(1388)، تحقیق در مثنوی سلیمان و بالقیس حیاتی گیلانی و تطبیق آن با کتب قصص‌الأنبیا؛ تفسیر و تاریخ به همراه شرح احوال و آثار شاعر، فصلنامه«پژوهش زبان و ادبیات فارسی»، شماره دوازدهم، صص53-74.
افلاطون(1360)، جمهور، ترجمه فؤاد روحانی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
بلخاری قهی، حسن(1398)، اسرار مکنون یک گل، چاپ سوم، تهران: فرهنگستان هنر.
_______________ (1387)، مبانی نظری فرش از دیدگاه سنت گرایان، مجموعه مقالات اولین هم‌اندیشی هنر فرش، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر، صص 9-13.
بهرام‌نژاد، محسن(1398)، مقدمه‌ای بر شناخت مبانی و زیرساختهای هویت سیاسی- ملی دولت صفوی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
بی‌نام (1384)، شاهکارهای نگارگری ایران، تهران: انتشارات موزه هنرهای معاصر.
پوپ، آرتور اپهام(1387) سیری در هنر ایران(از دوران پیش از تاریخ تا امروز). ج15، زیر نظر سیروس پرهام، تهران: چاپ شیرین. پورنامداریان، تقی(1385)، داستان پیامبران در کلیات شمس، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ترکمان، اسکندربیگ(1381)، تاریخ عالم‌آرای عباسی، جلد1و2، زیر نظر ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
جزایری، نعمت‌الله (1388)، تاریخ انبیاء از خلقت آدم تا رحلت خاتم، ترجمه صادق حسن‌زاده، قم: اجود.
جکسون، پیتر و لاکهارت لورنس(سرویراستار) (1389)، تاریخ ایران دوره صفویان(از مجموعه تاریخ کمبریج)، مترجم یعقوب آژند، چاپ پنجم، تهران: چاپ گلشن.
حسن، زکی محمد (1388)، هنر ایران در روزگار اسلامی، ترجمه محمد ابراهیم اقلیدی، چاپ دوم، تهران: صدای معاصر حشمتی رضوی، فضل‌الله(1389)، تاریخ فرش، تهران: سمت حصوری، علی (1389)، مبانی طراحی سنتی در ایران، چاپ سوم، تهران: نشر چشمه.
رازی، نجم‌الدین (شیخ اجل ابوبکر عبدالله بن محمد شاهوار الاسدی) (1312)، مرصادالعبادمن‌المبدأ الی‌المعاد، به سعی و اهتمام حسین حسینی نعمت‌اللهی ملقب به شمس‌العرفا، تهران: مطبعه مجلس.
رضی، هاشم(1371)، آیین مهر، تهران: نشر بهجت. ستاری، جلال(1385)، پژوهشی در قصه سلیمان بالقیص، تهران: نشر مرکز سهروردی، شهاب‌الدین یحیی(1373)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلد سوم، به تصحیح و تحشیه سید حسین نصر، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. چاپ دوم.
سیوری، راجر مروین(1380)، درباب صفویان، ترجمه رمضان‌علی روح‌اللهی، تهران: نشر مرکز شاردن، ژان(1372)، سفرنامه، ج3و5، ترجمه اقبال یغمایی، تهران: انتشارات تونس.
شاردن، ژان (1345)، سیاحتنامه شاردن، ج8، ترجمه محمد عباسی، تهران: انتشارات امیرکبیر. شمسایی، الهام(1393)، نگاهی نمادشناسانه و اسطوره محور به حضور گنگ‌دژ در نقش‌مایه‌های فرش ایرانی، دوفصلنامه گلجام، شماره 26.
________ (1390)، تمثل مکان و فضای مثالی در عناصر فرش ایرانی با تکیه بر آرای سهروردی و حکمت شمیسا، سیروس(1366)، فرهنگ تلمیحات، تهران، فردوس.
شیخ بهائی، محمدبن حسین (1312)، جامع عباسی(طبع قدیم)، اصفهان، حسب‌الامر نظام‌السلطنه. صداقت، معصومه(1386)، پیامبران الوالعزم در نگاره‌های قصص‌الانبیا ابواسحاق نیشابوری، دوفصلنامه مطالعات هنر اسلامی؛ شماره هفتم. صص23-46. صفت گل، منصور(1381)، ساختار و نهاد اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، تهران: خدمات فرهنگی رسا. طباطبایی، محمدحسین (1374)، تفسیرالمیزان، نرجمه محمد باقر موسوی همدانی،20 جلد، قم: انتشارات اسلامی.
طبری، محمد (1375)، تاریخ طبری، جلد دوم، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران: انتشارات اساطیر. طبری، ابو جعفر بن محمد جریر،(1353)، تاریخ بلعمی، تکمله و ترجمه تاریخ طبری، به تصحیح محمد تقی بهار«ملک‌الشعرا»، به کوشش محمد پروین گنابادی، جلد اول، چاپخانه تابش.
کاظم، مژده (1385)، تحلیل منتخبی از نگاهر‌های نسخه قصص‌الانبیاء، فصلنامه هنر، شماره(68)، صص122-163.
کوثری، مسعود (1390)، هنر شیعی در ایران، جامعه شناسی هنر و ادبیات، سال سوم، شماره اول، صص7-37.
ماینر، ورنن هاید(1387)، تاریخ تاریخ هنر(سیری در تاریخ تکوین نظریه هنر)، ترجمه مسعود قاسمیان، تهران: فرهنگستان هنر. مجلسی، محمدباقربن محمد تقی(1403ق)، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الاطهار المجلد14، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
محمودی، سمیرا؛ احمدی، بهمن، محمدی، نازنین، رحمانی، مهرداد؛ برنافر، مهدی(1397)،چیستی آرمان‌شهر شیعی در آرای ملاصدرا و آیت الله جوادی آملی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی-اسلامی، سال هشتم، شماره 32.
مقدم، محمد(1385)، جستار درباره مهر و ناهید، چاپ دوم، تهران: انتشارات هیرمند. ملاصدرا، صدرالدین شیرازی(1366)، شرح اصول کافی، تهران: انتشارات موسسه تحقیقات فرهنگی.
_____________________(1383)، الحمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ویرایش محمد خامنه‌ای و غلامرضا اعوانی، تهران: انتشارات بنیاد حکمت صدرا.
میرخواند(محمدبن سید برهان‌الدین خاوند شاه معروف)(1338)، تاریخ روضه‌الصفا فی سیره الانبیاء و الملوک و الخفا، تصحیح و تحشیه جمشید کیان‌فر، تهران: انتشارات مرکزی، خیام، پیروز.
نامور مطلق، بهمن؛ کنگرانی، منیژه (1394)، فرهنگ مصور نمادهای ایرانی، تهران: نشر شهر.
نامور مطلق، بهمن(1384)، ضحاک در زندان طبیعت(بررسی نشانه‌شناختی غار- زندان در ادبیات و نگارگری)، کتاب ماه هنر، شماره83 و 84، صص16-24.
نصری، امیر (1393)، تفسیراثر هنری، تهران:انتشارات فرهنگستان هنر و پژوهشکده هنر.
نیشابوری، ابواسحاق ابراهیم‌بن منصور ابن خلف(1382)، قصص‌العلما، به اهتمام حبیب یغمایی، چاپ سوم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. یونسی، میرودود(1343)، مهر و محراب، دوره 16، شماره72، پاییز و زمستان 1343، دو فصلنامه علمی و پژوهشی زبان و ادب فارسی، نشریه سابق دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز، صص423-450.
هاشمی، سید ابوالقاسم(1382)، زندگی و شرح حال علمی و فکری معلم ثانی ابونصر فارابی، چاپ اول، تهران: انتشارات شریفی.
Atlihan, Serife(2011), End Finishes of Topkapi Palace Museum Prayer Rug, International Conference on Oriental Carpet, UK, pp33-42. Brend,Barbara&Melvile,Chales(2010), Epic of the Persian King the art of ferdowsis’Shahnameh the Fitzwilliam museum university of Cambridge. Holly, M.A (1993) Unwitting Iconography, in Iconography at the crossroad, ed. B. Cassidy. Princeton, NJ: 17-26. Lorenz, Katharina (2016), Ancient Mythological Images and their Interpretation an Introduction to Iconology, Semiotics and Image Studies in Classical Art History. New York, Cambridge University Press Frances, Michael (1999), Some Wool Pile Persian-Design Niche Rugs, International Conference on Oriental Carpet Danville , California, (volume5) part2, pp36-75 Milston, Richeal(1999), Stories of the Prophet, California: Mazda puplishers. Panofsky, Erwin, (1972). Studies in Iconology. Humanistic Themes in the Art of the Renaissance. Harper & Row. New York. ___________ (2012)On the problem of describing and interpreting work of the visual Arts. Critical Inquiry38.3.The University Chicago press. Translated by K,Lorenz and J. Elsner, pp467-272 . Santos, Ana Raque (2010), The discovery of three lost ‘Salting’ carpets: Science as a tool for revealing their history, Lisbon: UNIVERSIDADE NOVA DE LISBOA. Straten, Roelof van, (1986), Panofsky and Iconclass, Artibus ET HISTORIAE. Vol.7, No.13, pp165-181. _______________(2000), An Introduction to Iconography, New York: Taylor and Francis. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84229967/f18.item. (acsess date 2020/11/05). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 490 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 747 |
||