تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,507 |
تعداد مقالات | 70,339 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,691,179 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,881,530 |
نقد نظریه تکلیفی بودن حکم تعهدات قراردادی | ||
فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
دوره 54، شماره 1، شهریور 1400، صفحه 130-113 اصل مقاله (271.78 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2021.323731.669167 | ||
نویسندگان | ||
حامد خوبیاری1؛ سید محمد صادق طباطبایی* 2 | ||
1دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه اصفهان | ||
2دانشیار گروه حقوق دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
هرچند در منابع فقهی، موضوع تکلیفی یا وضعی بودن تعهدات با جدیت بسیار طرح و بررسی شده؛ اما در آثار اغلب حقوقدانان به این جنبه از تعهدات توجه نشده است. آثار حقوقی مهمی از قبیل عدم توارث متعلق احکام تکلیفی، مالیت نداشتن موضوع این احکام، عدم قابلیت نقل و یا اسقاط حقوق مربوط به احکام تکلیفی سبب شده است تا اخیراً برخی حقوقدانان به این حوزه ورود کرده و با تکیه بر آراء فقها، به وجود احکام تکلیفی محض در حقوق ایران قائل شوند. نگارندگان این مقاله با بررسی ماهیت و آثار حکم تکلیفی و تحلیل دلائل موافقان و مخالفان وجود حکم تکلیفی در حقوق تعهدات، به این نتیجه رسیدهاند که در بسیاری از مصادیق مورد ادعا اعم از تعهدات قراردادی و الزامات خارج از قرارداد، حکم تکلیفی محض وجود نداشته و حداقل برای متعهدله میتوان قائل به وجودِ حکم وضعیِ حق مطالبه شد. در این نوشتار سعی شده است تا با روشی توصیفی- تحلیلی، اقسامِ متعلقِ تعهد در تعهدات قراردادی شناسایی و جریان حکم تکلیفیِ محض، در هرکدام به صورت جداگانه بررسی شود. نتایج به دست آمده در حوزه تعهدات قراردادی، با توجه به مبنایی بودنِ مقدمات مطروحه، قابل تعمیم به الزامات خارج از قرارداد نیز میباشد. بدون تردید فهمِ نوعِ احکام تعهدات، در شناسایی آثار آن موثر بوده و در تنقیح مرز بین حقوق اموال و حقوق تعهدات مفید خواهد بود. | ||
کلیدواژهها | ||
تعهد؛ حکم تکلیفی؛ حکم وضعی؛ حق مطالبه؛ قرارداد | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Criticizing the Theory of the Commitment Rulings’ Being Injunctive in the Contractual Obligations | ||
نویسندگان [English] | ||
Hamed Khubyari1؛ MMohammad Sadeq Tabatabae2 | ||
1Ph.D. in Law, Isfahan University | ||
2Associate Professor in Law, Isfahan University | ||
چکیده [English] | ||
Although the subject “commitments’ being injunctive or situational” has been posited and investigated in the jurisprudential resources with a lot of seriousness, this aspect of the commitments has been neglected in most of the works by jurists. Important legal effects such as non-inheritance in the injunctive rulings, lack of materiality of these rulings, impossibility of conveyance and/or abortion of the rights related to the injunctive rulings have caused some jurists to recently start dealing with this domain and, relying on the jurisprudents’ verdicts, conclude that injunctive rulings exist in the laws of Iran. The authors have investigated the nature and effects of the injunctive rulings and analyzed the reasons presented by the proponents and opponents of the existence of the injunctive rulings in the laws of commitments and concluded that there is no purely injunctive ruling in many questioned examples, including the contractual obligations and extra contractual requirements and one can believe in the existence of the situational ruling for demand right at least for the obligee. The present study uses a descriptive-analytical method to identify the various kinds of commitments in the contractual obligations and to investigate the course of purely injunctive ruling in each of them separately. Considering the fundamentality of the proposed introductions, the results obtained in the area of the contractual commitments can be also generalized to the extra contractual requirements, as well. Undoubtedly, the understanding of the type of the commitments’ rulings is effective in the identification of their effects and also useful in delimiting the laws of properties and laws of commitments. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
injunctive ruling, situational ruling, commitment, demand right | ||
مراجع | ||
[1]. اصفهانی، محمدحسین. (1419ق). حاشیه کتاب المکاسب، تحقیق عباس محمد آل سباع (چاپ اول). قم: دار المصطفی (ص) لإحیاء التراث.
[2]. امامی خوانساری، محمد. (1410ق). تسدید القواعد فی حاشیة الفرائد (چاپ اول). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
[3]. بروجردی، سید حسین. (1412ق). الحاشیة على کفایة الأصول (چاپ اول). قم: انصاریان.
[4]. تبریزی، جواد. (1385). استفتائات جدید (چاپ سوم). قم: سرور.
[5]. تبریزی، موسی بن جعفر. (1369). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل (چاپ اول). قم: کتبی نجفی.
[6]. جعفری خسروآبادی، نصراله. (1396). «شرط فعل از تکلیف محض تا اشتغال ذمه (گفتاری پیرامون آثار شرط فعل در فقه امامیه و حقوق ایران)». پژوهشهای فقهی، 13 (4)، صص959- 976.
[7]. جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1382). فرهنگ عناصر شناسی (چاپ اول). تهران: گنج دانش.
[8]. ـــــــــــــ . (1355). «کلیات عقود». مجله حقوقی وزارت دادگستری، (15).
[9]. ـــــــــــــ . (1396). رنسانس فلسفه (چاپ اول). تهران: گنج دانش.
[10]. حسینی، میر عبدالفتاح. (1417ق). عناوین الفقهیه (چاپ اول). قم: موسسه نشر اسلامی.
[11]. حکیم، محمد تقی (1979م)، الاصول العامة للفقه المقارن، قم: موسسه آلبیت علیهمالسلام لاحیاء التراث، چ2.
[12]. خراسانی، محمدکاظم. (بیتا). کفایه الاصول (چاپ اول). قم: موسسه آلبیت علیهمالسلام لاحیاء التراث.
[13]. خراسانی، ملاهاشم. (1420ق). حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانى، تحریر روحالله خمینی (چاپ اول). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (س).
[14]. خمینی، روحالله. (1418ق). کتاب البیع، تقریر محمدحسن قدیری (چاپ اول). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
[15]. ـــــــــــ . (1421ق). کتاب البیع (چاپ اول). تهران:موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س).
[16]. ـــــــــــ . (1372). استفتاآت (للإمام الخمینی(س)) (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
[17]. ـــــــــــ . (1381). تهذیب الاصول، تقریر جعفر سبحانی (چاپ سوم). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
[18]. ــــــــــــ . (1385). الاستصحاب (چاپ سوم). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی(س).
[19]. خوبیاری، حامد. (1398). «سلب «حق» و تحدید «حکم اباحه» در نظام حقوقی ایران». مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، (40)، صص 73- 104.
[20]. خویی، ابوالقاسم. (1364). کتاب الحج (چاپ اول). قم: لطفی.
[21]. روحانی، محمد صادق. (1418ق). منهاج الفقاهه (چاپ چهارم). قم: مکتب سپهر.
[22]. الشریف، محمدمهدی، جعفری خسروآبادی، نصراله. (1391). «تصرفات «من علیه الخیار» در قانون مدنی و فقه امامیه (پژوهشی در مبانی مواد 454 و 455 قانون مدنی)». حقوق اسلامی، 9 (33)، صص 107- 133.
[23]. شهیدی مهدی. (1369). «رابطه انسان با حقوق کلی مدنی و حق اجرای حقوق مدنی». تحقیقات حقوقی، (208)، صص 131-150.
[24]. ــــــــــــــــ . (1387). مجله مقالات حقوقی (چاپ دوم). تهران: مجد.
[25]. ــــــــــــــــ . (1392). تشکیل قراردادها و تعهدات (چاپ نهم). تهران: مجد.
[26]. صدر، محمدباقر. (1379). «حواله». تقریر علیرضا حائری، نشریه فقه اهل بیت، (21)، صص 3-17.
[27]. ــــــــــــــ . (1406ق). دروس فی علم الاصول (جاپ دوم). بیروت: دار الکتاب اللبنانی.
[28]. ـــــــــــــــ . (1390). «ملکیت و حقوق، مطالعه و بررسی تحلیلی فقهی 1». فقه، (67)، صص 21- 63.
[29]. طباطبایی یزدی، محمدکاظم. (1410ق). حاشیة المکاسب (چاپ اول). قم: اسماعیلیان.
[30]. عبدیپور، ابراهیم. (1394). حقوق تجارت (چاپ اول). تهران: مجد.
[31]. فاضل لنکرانی، محمد. (1381). اصول فقه شیعه (چاپ اول). قم: مرکز فقهى ائمه اطهار( ع).
[32]. فرهنگ فقه؛ مطابق مذهب اهلبیت علیهم السلام. (1387)، زیر نظر محود هاشمی شاهرودی (چاپ اول). قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
[33]. فلیپ لوی، ژان، آندره کاستادلو. (1386). تاریخ حقوق تعهدات (چاپ اول). ترجمه: رسول رضایی، تهران: مهر و ماه نو و مجد.
[34]. کاتوزیان، امیرناصر. (1391). نظریه عمومی تعهدات (چاپ ششم). تهران: میزان.
[35]. ــــــــــــــ . (1392). عقود معین (چاپ دوازدهم). تهران: سهامی انتشار.
[36]. مجاهد طباطبایی، محمد بن علی. (1416ق). مفاتیح الاصول (چاپ اول). قم: موسسه آل بیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
[37]. محققداماد، مصطفی. (1384). «مفاد شرط فعل مالی ضمن عقد در حقوق اسلامی». تحقیقات حقوقی (یادنامه دکتر شهیدی)، صص 85- 114.
[38]. ــــــــــــــ . (1390). نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی (چاپ دوم). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
[39]. مروج جزایری، محمد جعفر. (1411ق). منتهى الدرایة فی توضیح الکفایه (چاپ اول). قم: موسسه دارالکتاب.
[40]. معرفت، محمدهادی. (1374). «دادوستد قولنامهای ماهیت، مشروعیت، و احکام آن». فقه اهلبیت، (1)، صص 138- 156.
[41]. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1385). دائره المعارف فقه مقارن (چاپ اول). قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب.
[42]. نائینی، محمد حسین. (1418ق). منیه الطالب، تقریر نجفی خوانساری (چاپ اول). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
[43]. نجفی، محمدحسن. (1981م). جواهر الکلام (چاپ اول). بیروت: دار الاحیا التراث العربی.
[44]. نعمت اللهی، اسماعیل. (1389). «عنصر وضع و تکلیف در تعهد». حقوق اسلامی، (25)، صص 7- 33.
[45]. ـــــــــــــ . (1391). «اثر تعهد به تملیک در فقه امامیه و حقوق ایران». فقه و اصول، 44 (89)، صص 181- 200.
[46]. ــــــــــــــــ . (1393). موضوع عقد و مورد معامله (چاپ اول). تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
[47]. نقیبی، ابولقاسم، شیخی نصرآبادی، مجیدرضا. (1393). «چهار دیدگاه مبنایی در ماهیت شناسی اعمال نیابتی از منظر امام خمینی». متین، (62)، صص 153-171.
[48]. هاشمی شاهرودی، محمود. (1429ق). کتاب الاجاره (چاپ اول). قم: دائرة المعارف الفقه الإسلامی.
[49]. ـــــــــــــــ ، محمود. (1433ق). قراءات فقهیه (چاپ اول). قم: مؤسسه دائرة معارف الفقه الاسلامی.
[50]. Hunting, Warren Belknap. (1919). The Obligation of Contracts Clause of the United States Constitution (1st ed). Baltimore: Johns Hopkins Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 381 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 528 |