سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,504
تعداد مشاهده مقاله124,123,292
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,231,266
سرهنگی, مهرداد, سلگی, علی, طالبیان, مرتضی, ملکی, زهرا. (1400). تحلیل مورفومتری و مخاطرات تکتونیکی گسل زندان در منطقۀ جاسک به‌منظور توسعۀ پایدار. , 8(4), 337-354. doi: 10.22059/jhsci.2022.333054.687
مهرداد سرهنگی; علی سلگی; مرتضی طالبیان; زهرا ملکی. "تحلیل مورفومتری و مخاطرات تکتونیکی گسل زندان در منطقۀ جاسک به‌منظور توسعۀ پایدار". , 8, 4, 1400, 337-354. doi: 10.22059/jhsci.2022.333054.687
سرهنگی, مهرداد, سلگی, علی, طالبیان, مرتضی, ملکی, زهرا. (1400). 'تحلیل مورفومتری و مخاطرات تکتونیکی گسل زندان در منطقۀ جاسک به‌منظور توسعۀ پایدار', , 8(4), pp. 337-354. doi: 10.22059/jhsci.2022.333054.687
سرهنگی, مهرداد, سلگی, علی, طالبیان, مرتضی, ملکی, زهرا. تحلیل مورفومتری و مخاطرات تکتونیکی گسل زندان در منطقۀ جاسک به‌منظور توسعۀ پایدار. , 1400; 8(4): 337-354. doi: 10.22059/jhsci.2022.333054.687

تحلیل مورفومتری و مخاطرات تکتونیکی گسل زندان در منطقۀ جاسک به‌منظور توسعۀ پایدار

مدیریت مخاطرات محیطی
مقاله 2، دوره 8، شماره 4، دی 1400، صفحه 337-354    اصل مقاله (1.65 M)
نوع مقاله: پژوهشی کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2022.333054.687
نویسندگان
مهرداد سرهنگی1؛ علی سلگی* 2؛ مرتضی طالبیان3؛ زهرا ملکی4
1دانشجوی دکتری تکتونیک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه علوم زمین، تهران، ایران
2دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه علوم زمین، تهران، ایران
3دانشیار، پژوهشکدۀ علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
4استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه علوم زمین، تهران، ایران
چکیده
در این مقاله به بررسی شاخص‌های ژئومورفیک حوضۀ زهکشی جاسک و تأثیر گسل زندان بر این شاخص‌ها و در نتیجه تأثیر آن بر مخاطرات زمین‌ساختی منطقه با استفاده از نرم‌افزارهایGlobal Mapper  و Arc GIS پرداخته شده است. شاخص‌های محاسبه‌شده عبارت‌اند از: شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شاخص نبود تقارن حوضۀ زهکشی (Af)، پیچ‌وخم پیشانی کوهستان (Smf)، شاخص سینوسی رودخانه (Bs)، فاکتور توپوگرافی عرضی (T) و شاخص زمین‌ساخت فعال نسبی (Iat). منطقۀ پژوهش در جنوب ایران و جنوب شرق استان هرمزگان قرار دارد. در این منطقه، گذر گسل زندان که جداکنندۀ دو صفحۀ زاگرس و مکران است، سبب ایجاد ساختارهای مختلف زمین‌شناسی و فرایندهای تکتونیکی حاصل از آن شده که عامل اصلی بروز مخاطرات در این منطقه‌اند. بر‌اساس نتایج تحقیق و شاخص‌های تکتونیکی، منطقه در شرایط تکتونیکی متوسطی به سر می‌برد. عوامل تهدیدکنندۀ منطقه، از جمله تأثیر گسل زندان بر بالاآمدگی منطقه سبب افزایش شیب منطقه در قسمت‌های شمالی و در نتیجه افزایش سرعت جریان آب و طغیان رودخانه‌ها در مناطق پایین‌دست و ایجاد ناپایداری دامنه‌ای و رانش زمین در منطقه شده‌اند. بنابراین با برنامه‌ریزی درست و آگاهی کامل از شرایط تکتونیکی حاکم بر منطقه می‌توان از توان مخاطرات و حوادث طبیعی پیش‌بینی‌پذیر کاست.
کلیدواژه‌ها
زمین‌ساخت؛ گسل؛ گسل زندان؛ مخاطرات؛ مورفوتکتونیک
عنوان مقاله [English]
Analysis of tectonic hazards in Zendan Fault located in Jask area with emphasis on morphometry
نویسندگان [English]
Mehrdad Sarhangi1؛ Ali Solgi2؛ Morteza Talebian3؛ Zahra Maleki4
1PhD Student, Department of Geology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2Associate Professor, Department of Geology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3Associate Professor, Research Institute of Earth Sciences, Geological Survey of Iran, Tehran, Iran
4Assistant Professor, Department of Geology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Introduction
The study area is located in the northern part of Jask, southeastern Hormozgan. The drainage basin is of ​​the North-South trend and mostly except for one case that flows into the Strait of Hormuz, the rest flows into the Oman Sea and the main ones are Bahmadi and Tabarkan Rivers. From a geomorphological point of view, the study area can be divided into two parts, the high part near the fault and the low part that flows into the deltas of the Oman Sea and the Strait of Hormuz. The highest points in the region are Mount Riman, Samuki, Perke and Mubarak. The most important geomorphological controlling factors in the Jask area are the type of rock units, structural features, deformed landforms, and erosive activities due to the greater weakness of rock units and their lithological compositions, which cover large parts of the area as low and eroded lands. The erosional activities in the southern part, which mostly composed of marl, is much higher than the northern part, and the impact of the Zendan Fault in the erosion, followed by floods and landslides, is very evident.
Materials and Methods
The area is one of the most hazardous areas in the South Iran due to its location on the border between two plates of Zagros and Makran, and the compressional stress caused by the movement of these two plates. So, to better understand and identify, prevent and deal with natural disasters and hazards, in this study using the geomorphological indices of SL, Smf, Vf, Af, T, Bs and Iat, which determine the tectonic conditions prevailing in each region, the high-risk points in terms of geodynamic processes occurring on the area and the impact of the Zendan Fault on these indicators are discussed. [1] [2] [4] [5]
Discussion and Results
A set of several geomorphic indices can be used to study the relative active tectonics. These indicators can be used as a quantitative method to study geomorphology related to erosional and sedimentation processes in the river channel, longitudinal profile and morphology of the river valley, or tectonic features such as fault escarpment. Tectonic indicators are able to determine the different zones created as a result of local change in tectonic activity. In this research, several geomorphic indices in the basins of the Jask region were investigated and the results of each index were analyzed based on the values ​​obtained for that index.
The various geomorphic indices mentioned in the above section in relative tectonics (Iat) were divided into four categories: very high activity, high activity, medium activity, low activity. By calculating the average class category of indices (S / n) in each basin and evaluating it by the method [3], the relative tectonic index (Iat) was divided into four class categories. In this classification, category one is very high tectonic activity (S / n between 1.5 to 1), category two is high tectonic activity (S / n between 2 to 1.5), category three is medium tectonic activity (S / n is between 2.5 to 2) and category four is low tectonic activity (S / n is more than 2.5). According to this classification, the following results were obtained in the study area (table 1-1).
Table 1. Tectonic activity index (IAT) in the case study area of the author 1400
 
Conclusion
After examining the geomorphological indices and calculating them, it was found that the study area is relatively affected by the three major tectonic phenomena of the Zendan Fault, uplift and rough topography, oceanic subduction, and the presence of soft sedimentary rocks as the value of Iat index indicates moderate tectonic activity in this region.
کلیدواژه‌ها [English]
Tectonics, Hazards, Faults, Prison Faults, Morphotectonics
مراجع
  • اسماعیلی، رضا؛ متولی، صدرالدین؛ و حسین‌زاده، محمدمهدی (1397). «بررسی اثرات مورفوتکتونیک در نیمرخ طولی رودخانۀ واز؛ البرز شمالی استان مازندران»، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی، شمارۀ 9، ص 464-444.
  • افشاری، امیر؛ قهرودی تالی، منیژه؛ صدوق، حسن؛ و احتشامی، محسن (1398). «کاربرد شاخص‌های مورفوتکتونیکی در تحلیل مخاطرات زمین‌لغزش در راه‌آهن ناحیۀ لرستان»، مدیریت مخاطرات طبیعی، دورۀ 6، شمارۀ 1، ص 66-51.
  • خیام، مقصود؛ و مختاری، داود (1382). «ارزیابی عملکرد فعالیت‌های تکتونیکی براساس مرفولوژی مخروط‌افکنه‌ها: مورد نمونه: مخروط‌افکنه‌های دامنۀ شمالی میشوداغ، پژوهش‌های. جغرافیایی، شمارۀ 44، ص 10-1.
  • سرهنگی، مهرداد؛ سلگی، علی؛ سربی، علی؛ و سلطانی، شکور (1393). «بررسی شاخص‌های کمّی زمین‌ساخت فعال و تعیین سطح فعالیت نسبی زمین‌ساختی حوضۀ مردق‌چای ملکان در جنوب آتشفشان سهند، شمال باختر ایران، علوم زمین، شمارۀ 94، ص 28-21.
  • قلیپور، ربابه؛ سلگی، علی؛ ستارزاده قدیم، یوسف؛ و سربی، علی (1397). «نشانه‌های زمین‌ریختی زمین‌ساخت فعال در حوضۀ آجی‌چای، شمال غرب ایران، علوم زمین، شمارۀ 109، ص 210-201.
  • پورکرمانی، محسن؛ و سلگی، علی (1388). مورفوتکتونیک، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
  • گورابی، ابوالقاسم؛ و نوحه‌گر، احمد (1386). «شواهد ژئومورفولوژیکی تکتونیک فعال حوضۀ آبخیز درکه»، پژوهش‌های جغرافیایی، شمارۀ 60، ص 196-178.
  • مختاری، داود؛ رضایی مقدم، محمدحسین؛ محمودی، شبنم؛ و مرادی، عباس (1397). «کاربرد شاخص‌های مورفومتری تکتونیکی جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی گسل‌های مکران در محدودۀ حوضه‌های آبریز تبرکن و گز»، ص 17-1.
  • مقصودی، مهران؛ و کامرانی دلیر، حمید (1387). «ارزیابی نقش تکتونیک فعال در تنظیم کانال رودخانه‌ها، مطالعۀ موردی: رودخانۀ تجن، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شمارۀ 66، ص 55-37.
  • یمانی، مجتبی؛ مقیمی، ابراهیم؛ و تقیان، علیرضا (1387). «ارزیابی تأثیرات نو زمین‌ساخت فعال در دامنه‌های کرکس با استفاده از روش‌های ژئومورفولوژی، تحقیقات جغرافیایی، شمارۀ 23، ص 136-117.
  • نقشۀ 1:100000 جاسک، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  • نقشۀ 1:100000 گتان، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  • نقشۀ 1:100000 جگدان، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  • نقشۀ 1:100000 سیرک، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
  • Azor, A.; Keller, E.A.; & Yeats, R.S. (2002). “Geomorphic indicators of active fold growth: South Mountain–Oak Ridge Ventura basin, Southern California”, Geological Society of America Bulletin, 114, pp: 745–753.
  • Bull ,W.B. (2007). Tectonic geomorphology of mountains: a newapproach to paleoseismology, Blackwell, Malden.
  • Bull, W.B. (1978). “Geomorphic Tectonic Classes of the South Front of the San Gabriel Mountains, California”, U.S. Geological Survey Contract Report, 14-08-001-G 394, Office of Earthquakes, Volcanoes and Engineering, Menlo Park, CA.
  • Bull, W.B. & McFadden, L.D. (1977). “Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California. In: Doehring, D.O. (Ed.), Geomorphology in Arid Regions. Proceedings of the Eighth Annual Geomorphology Symposium”, State University of New York, Binghamton, pp: 115–138
  • El Hamdouni, R.; Irigaray, C.; Fernandez, T.; Chacón, J.; & Keller, E.A. (2007). “Assessment of relative active tectonics, southwest border of Sierra Nevada (southern Spain)”, Geomorphology 96, pp: 150–173.
  • El Hamdouni, R.C.; Irigaray, T.; Fernández, J.; Chacón, J.; & Keller, E. (2008). “Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (southern Spain)”, Geomorphology 96, pp: 150-173.
  • Hack, J.T. (1973). “Stream-profiles analysis and stream-gradient index”, Journal of Research of the U.S. Geological Survey, 1 (4), pp: 421
  • Hare, P.W.; & Gardner, T.W. (1985). “Geomorphic indicators of vertical neotectonism along converging plate margins”, Nicoya Peninsula, Costa Rica. In: Morisawa, M., Hack, J.T. (Eds.), Tectonic Proceedings of the 15th Annual Binghamton Geomorphology Symposium. Allen and Unwin, Boston, MA, pp: 123–134.
  • Keller, E.A.; & Pinter, N. (2002). “Active Tectonics: Earthquakes, Uplift, and Landscape. Prentice Hal”, l, New Jersey.
  • Dehbozorgi, M.; Pourkermani, M.; Arian, M.; Matkan, A.; Motamedi, H.; & Hosseiniasl, A. (2010). “Quantitative analysis of relative tectonic activity in the Sarvestan area, central Zagros”, Geomorphology 121, pp: 329-341
  • Ramirez- Herrera, M.T. (1998). “Geomorphic Assessment of active tectonic in the Acambay Graben Mexican Volkanic belt”, earth Surface & landforms, 23, pp: 317- 322
  • Salvany, J. M. (2004). “Tilting neotectonics of the Guadiamar drainage basin”, SW Spain. Earth Surface Processes and Landforms, 29, pp: 145-160.
  • Silva, P. G.; Goy, J. L.; Zazo, C.; & Bardajm, T. (2003). “Fault generated mountain fronts in Southeast Spain: geomorphologic assessment of tectonic and earthquake activity”, Geomorphology 250, pp: 203–226.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 2,297
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 421


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب