پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,572 |
| تعداد مقالات | 71,021 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,497,712 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,759,215 |
تحلیل بُعد غیرمادی انسان در قرآن بر پایۀ معناشناسی و بازخوانش واژگان «نفس، روح و قلب» | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 54، شماره 2، اسفند 1400، صفحه 547-527 اصل مقاله (314.27 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2022.330610.669825 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی نوری افشان* 1؛ ابوالفضل خوش منش2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| 2دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| نفس‌شناسی پدیده‌ای است که قدمتی به طول تاریخ دارد. برخی بر این باور بودند که انسان جز همین ظاهر مشهود نیست و بعضی حقیقت اصلی انسان را جوهری بسیط و ذاتی مجرد می‌دانند که بدن تنها نقش مرکبی برای اوست. در زمینۀ بُعد غیرمادی انسان، دانشمندان اسلامی از واژگانی چون «نفس»، «روح» و «قلب» استفاده می‌کنند. در قرآن اصطلاح نفس تنها در بُعد غیرمادی انسان به کار نرفته است، بلکه همۀ وجود انسان اعم از بُعد مادی و غیرمادی هردو را دربرمی‌گیرد. واژۀ روح نیز به معنای رایج امروزی آن نیست و از هم‌نشینی آن با واژۀ «امر» می‌توان دریافت که روح، سازوکار اجرایی، تنظیم‌کننده و جاری‌کنندۀ امور عالَم در مخلوقات و در واقع رابط میان امر و خلق است. با بررسی دقیق تمام آیات مربوط به قلب این نتیجه حاصل می‌شود که در قرآن کریم این قلب است که نمایندۀ بُعد غیرمادی انسان است و کنترل کنندۀ قوای اوست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امر؛ انسان؛ بُعد غیرمادی؛ روح؛ قلب؛ نفس | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Human Immaterial Dimension in the Qur’an Based on Semantics; Redefining the Words “Nafs, Rūh, and Qalb” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mahdi nouriafshan1؛ Abolfazl Khoshmanesh2 | ||
| 1PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Self-consciousness is a phenomenon that has a long history. Some believe that man is nothing but this mere visible appearance while the others consider the basic truth of man to be an indivisible abstract essence of which the body plays the role of a carrier. In the context of the immaterial dimension of man, Islamic scholars use the words “nafs” (self), “rūh” (soul) and “qalb” (heart). In the Qur’an, the term ‘nafs’ does not refer only to the human immaterial dimension but rather it encompasses the totality of man, i.e. both material and immaterial. ‘Rūh’ also doesn’t denote to its modern usage but its occurrence beside the word “amr” (command) shows that rūh is the executive mechanism, regulates and directs the affairs of the universe in creatures and is in fact the link between the command and the creation. Carefully examining all the Qur’anic verses related to qalb, it is concluded that qalb represents the immaterial dimension of man and controls his powers. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Nafs, Rūh, 'Amr, Qalb, Immaterial Dimension, Man | ||
| مراجع | ||
|
[1]. آلوسی، سیدمحمود (1415ق). روح المعانی فیتفسیرالقرآن العظیم. بیروت، دارالکتبالعلمیه.
[2]. ابنأثیر، مبارکبنمحمد (1367ش). النهایة فیغریبالحدیث والأثر. چ۴، قم، مؤسسة اسماعیلیان.
[3]. ابندرید، محمدبنحسن (1988م). جمهرة اللغة. بیروت، دارالعلم للملایین.
[4]. ابنجوزی، أبوالفرج عبدالرحمنبنعلی. (1422ق). زادالمسیر فیعلمالتفسیر. بیروت، دارالکتاب العربی.
[5]. ابنعاشور، محمدبنطاهر (1984م). التحریر والتنویر. تونس، الدار التونسیة للنشر.
[6]. ابنفارس، أحمدبنفارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم، مکتب الأعلام الإسلامی.
[7]. ابنمنظور، محمدبنمکرم (1414ق). لسان العرب. چ3، بیروت، دارصادر.
[8]. أبوالفتوح رازی، حسینبنعلی (1408ق). روض الجنان وروح الجنان فیتفسیرالقرآن. مشهد، آستان قدس رضوی.
[9]. أزهری، محمدبنأحمد (1421ق). تهذیب اللغة. بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
[10]. برنجکار، رضا (1389ش). «نفس در قرآن و روایات». نقدونظر، ش59، صص4-28.
[11]. بلاغی نجفی، محمدجواد (1420ق). آلاء الرحمان فیتفسیرالقرآن. قم، بنیاد بعثت.
[12]. جوهری، إسماعیلبنحماد (1376ق). الصحاح. بیروت، دارالعلم للملایین.
[13]. حاج‌اسماعیلی، محمدرضا؛ فقیهی، زهرا (1389ش). «شناخت روح و نفس درقرآن و تأثیر آنها برشخصیت انسان». اندیشۀ نوین دینی، ش23، صص132-154.
[14]. حسینی خامنه‌ای، سیدمحمد (1372ش). «روح و نفس در قرآن و حدیث». مجموعۀ مقالات کنگرۀ شیخ مفید، ش90، صص11-52.
[15]. حقانی زنجان، حسین (1379ش). «معنای روح از دیدگاه اهل لغت درآیات قرآن». درسهایی از مکتب اسلام، ش1، صص24-32.
[16]. راغب اصفهانی، حسینبنمحمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت، دارالقلم.
[17]. زمخشری، محمودبنعمر (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. چ۳، بیروت، دارالکتاب العربی.
[18]. سیدبن قطب، إبراهیمحسینشاذلی (1412ق). فیظلالالقرآن. چ17، بیروت، قاهره، دارالشروق.
[19]. سیوطی، جلالالدین (1404ق). الدرالمنثور. قم، کتابخانۀ آیت اللّه مرعشی.
[20]. شاکر، محمدتقی؛ سبحانی، محمدتقی (1394ش). «معناشناسی روح درقرآن کریم». مطالعات قرآن و حدیث، ش17، صص165-192.
[21]. شاکر، محمدکاظم (1378ش). «تفسیری از روح». پژوهشهای فلسفی-کلامی، ش2، صص6-21.
[22]. ---------- (1379ش). «وجوه معانی نفس درقرآن». پژوهشهای فلسفی-کلامی، ش4، صص6-19.
[23]. صاحب، اسماعیلبنعباد (1414ق). المحیط فیاللغة. بیروت، عالم الکتب.
[24]. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فیتفسیرالقرآن. چ۵، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
[25]. طبرسی، فضلبنحسن (1372ش). مجمع البیان فیتفسیرالقرآن. چ۳، تهران، ناصرخسرو.
[26]. ---------- (1377ش). جوامعالجامع. تهران، دانشگاه تهران.
[27]. طریحی، فخرالدین (1375ش). مجمع البحرین. چ۳، تهران، مرتضوی.
[28]. طوسی، أبوجعفرمحمدبنحسن (؟). التبیان فیتفسیرالقرآن. بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
[29]. طیّب، سیدعبدالحسین (1378ش). أطیب البیان فیتفسیرالقرآن. چ۲، تهران، اسلام.
[30]. عسکری، حسنبنعبدالله (1400ق). الفروق فیاللغة. بیروت، دارالآفاق الجدیده.
[31]. غزالی، أبوحامدمحمدبنمحمد (؟)، کتاب الأربعین فیأصولالدین. بیروت، دارالکتب العلمیه.
[32]. فخرالدینرازی، أبوعبداللّه (1420ق). مفاتیح الغیب. چ۳، بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
[33]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. چ۲، قم، هجرت.
[34]. فعالی، محمدتقی (1380ش). دانشنامۀ امامعلی. تهران، مرکز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
[35]. فیروزآبادی، محمدبنیعقوب (1415ق). القاموس المحیط. بیروت، دارالکتب العلمیه.
[36]. فیّومی، أحمدبنمحمد (1414ق). المصباح المنیر فیغریب الشرح الکبیر للرافعی. چ2، قم، مؤسسۀ دارالهجره.
[37]. قرطبی، محمدبنأحمد (1364ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران، ناصرخسرو.
[38]. قمی، علیبنابراهیم (1367ش). تفسیر قمی. چ۴، قم، دارالکتاب.
[39]. کریم‌زادهقراملکی، قربان‌علی (1381ش). «خلود نفس از نظر قرآن». بینات، ش36، صص13-23.
[40]. مرتضیزبیدی، محمدبنمحمد (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت، دارالفکر.
[42]. مصطفوی، حسن (1430ق). التحقیق فیکلمات القرآن الکریم. چ3، بیروت، دارالکتب العلمیۀ مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.
[43]. معروف، یحیی (1388ش). «قلب درقرآن و ادبیات عرب». انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش13، صص129-154.
[44]. مهدیزاده، حسین (1382ش). «درآمدی برمعناشناسی عقل درتعبیر دینی». مجلۀ معرفت، ش74، صص28-38.
[45]. نوری‌افشان، مهدی؛ فتوت احمدی، حامد (1398ش). با قرآن تا رستاخیز. قم، دارالعلم. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 639 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 639 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب