پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 154 |
| تعداد شماره‌ها | 5,838 |
| تعداد مقالات | 64,085 |
| تعداد مشاهده مقاله | 106,332,586 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 83,216,437 |
تبارشناسی سوژۀ زن ـ شهروند مقارن مشروطه | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 6، دوره 14، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 97-121 اصل مقاله (1.06 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2022.333284.1708 | ||
| نویسندگان | ||
| غلامرضا معروف1؛ نادر شایگان فر* 2 | ||
| 1دانشجوی مقطع دکتری رشتۀ پژوهش هنر، دانشکدۀ پژوهش‌های عالی هنر دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| 2دانشیار پژوهش هنر، دانشکدۀ پژوهش‌های عالی هنر، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| چکیده مقارن مشروطه، در فضای آزادی‌خواهانۀ نشریات ایران، مفهومی بی‌سابقه موسوم به «زن به‌مثابۀ شهروند» شکل گرفت که با مختصات زن سنتی ذیل سایه ی مرد تعریف شده بود، در تضاد بود، این پژوهش که در حوزۀ مطالعات زنان جای می‌گیرد، با رویکردی انتقادی و با تکیه بر اندیشه‌های تبارشناسانۀ میشل فوکو بر این پرسش تمرکز دارد که در گسل سنت ـ مدرنیته چگونه هویتی موسوم به «زن ـ ضعیفه» که اغلب ابژۀ جهان مردان بود، در مقام «زن ـ شهروند» همدوش مردان ظاهر شد. در این مسیر به کمک بایگانی‌پژوهی و تمرکز بر اسناد آرشیوی، تأثیر پیوستن ایران به معاهدۀ منع برده‌داری بروکسل 1890م/ 1308هـ.ق بر شکل‌گیری سوژۀ زن آزادی‌خواه، مدّ نظر است. بر این مبنا براساس اسناد آرشیوی پروندۀ «ابوالقاسم نیل‌فروش» مطالعه شد سپس با بهره‌گیری از تبارشناسی فوکویی طی ده گام این دگردیسی مورد تأمل قرار گرفت. حاصل جست‌وجو اینکه پذیرش ممنوعیت نگهداری کنیز و برده در ایران، نخستین سنگر سنت بود که مدرنیته فتح کرد و اگرچه به‌دشواری، اما توانست زمینه‌های شکل‌گیری آزادی زنان و سوژۀ زن ـ شهروند را مهیا کند، از این منظر عصر مشروطه عصر استقرار و پذیرش همگانی منع برده‌داری و پیروزی اخلاق مدرن بر احکام سنتی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلیدواژگان زن؛ شهروند؛ زن؛ ضعیفه؛ مشروطه؛ برده‌داری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Genealogy of the Female – a Citizen Contemporaneous with Constitution | ||
| نویسندگان [English] | ||
| gholamreza Maroof1؛ Nader Shayganfar2 | ||
| 1PhD Student in Art Research, Faculty of Higher Art Research, Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Art Research Department, Faculty , Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Abstract Concurrent with the Consitutional Revolution, in the liberal atmosphere of Iranian publications, an unprecedented concept called "woman as citizen" was formed. It contradicted the characteristics of a traditional definition of woman as being a shadow of a man (patriarchal system). This study, being in the field of women's studies, focuses critically on Michel Foucault's genealogical ideas and deals with how in the fault of tradition-modernity the term "weak-woman", a patriarchal concept, coincided with "woman-citizen", which implies equality of men and women. In this context, supported by archival research and an emphasis on archival documents, the effect of Iran's accession to the Brussels Prohibition of Slavery in 1890 on the formation of the subject of the woman-liberty is considered. On this basis, the archival documents "Abolghasem Nilforosh" has been studied. Afterwards, using Foucault's genealogy, metamorphosis of this subject has been considered in ten steps. The result of the search is that the acceptance of the ban on slavery in Iran has been the first stronghold of tradition, conquered by modernity and, difficult as it was, it managed to pave the way for the formation of women's freedom along with the subject of woman-citizen. From this perspective, the Constitution era becomes the era of establishment and universal acceptance of the prohibition of slavery as well as the victory of modern morality over traditional rules. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Keywords "Woman-citizen", "weak-woman”, Constitution, slavery | ||
| مراجع | ||
|
آدمیت، فریدون (1340). فکر آزادی و مقدمۀ نهضت مشروطیت. تهران: سخن
ــــــــــــــــ (1388). فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران. تهران: خوارزمی
ابراهیمی، آمنه (1385). «تجارت برده در خلیج‌فارس؛ دوران محمدشاه و ناصرالدین‌شاه»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد تاریخ ایران دورۀ اسلامی، دانشگاه شهیدبهشتی.
ـــــــــــــــــــــــــ . «ماهیت برده‌داری در ایران دورۀ قاجار»، نشریۀ تاریخ‌پژوهی، بهار و تابستان 1385. شماره‌های 26 و 27، صص 67ـ 80.
ــــــــــــــــ . (1387). «مواضع اولیۀ ایران انگلیس دربرابر مسئلۀ لغو تجارت برده در خلیج‌فارس (دورۀ محمدشاه قاجار از 1250 تا 1264هـ.ق)»، نشریۀ تاریخ روابط خارجی، بهار 1387، شمارۀ 34، صص 74ـ 95.
اسمارت، بری (1385). میشل فوکو. ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: کتاب آمه.
باستانی، سوسن و امیدی‌پور، زهره و رجبلو، علی (1392). «تحلیل خرده‌گفتمان‌های زنان در دورۀ مشروطیت»، نشریۀ جامعه‌شناسی تاریخی، بهرار و تابستان 1392، دورۀ پنجم، شمارۀ 1، صص 73ـ 108.
برتنز، یوهانس ویلم (1396). نظریۀ ادبی. (مقدمات)، ترجمۀ فرزان سجودی، تهران: علم.
بهشتی سرشت، محسن و پرویش، محسن. (1394). «بررسی مطالبات اجتماعی و فرهنگی زنان در مطبوعات عصر قاجار (با تأکید بر نشریۀ نامۀ بانوان)»، زن در فرهنگ و هنر، پاییز 1394، دورۀ هفتم، شمارۀ 3، صص 327ـ 342.
پارسا بناب، یونس (1383). تاریخ صدسالۀ احزاب و سازمان‌های سیاسی ایران. ج اول: از انقلاب مشروطیت 1285 تا انقلاب بهمن 1357، واشنگتن: راوندی.
جلالیان سعیده (1393). «تأملی بر سند تاریخی وقف کنیز در دورۀ قاجار»، وقف میراث جاویدان، پاییز 1393، سال بیست‌ودوم، شمارۀ 87، صص 45ـ 72.
حاجیان‌پور، حمید و خاموشی، موسی (1395). «مسیونرهای آمریکایی و فعالیت در میان نسطوریان ارومیه و روستاهای اطراف آن»، جستارهای تاریخی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1395، صص 19ـ 44.
دانشنامۀ جهان اسلام (1400). مدخل «برده و برده‌داری». آخرین دسترسی: 26/5/1400.
https://rch.ac.ir/article/Details/6323
دلریش، بُشری (1375). زن در دورۀ قاجاریه، تهران: حوزۀ هنری.
رشیدیان، عبدالکریم (1394). فرهنگ پسامدرن، تهران: نی.
زراعت، عباس (1383). «قتل فرزند توسط مادر در فقه شیعه»، بازتاب اندیشه، شمارۀ 50، صص 25ـ 31.
زرگری‌نژاد، غلامحسین و علیپور، نرگس (1388). «نگاهی به وضعیت کنیزان، غلامان و خواجگان در عصر قاجار»، پژوهش‌های تاریخی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی اصفهان، دورۀ 45، شمارۀ 2، صص 1ـ 18.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1390). «کنکاوی در منابع تأمین غلام و کنیز در عصر قاجار»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال هفتم. شمارۀ 13، بهار و تابستان 1390، صص 115ـ 128.
سازمان اسناد ملی: مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سند شمارۀ 12ـ133ـ 7/ 293.
شیخ‌صدوق، محمدبن علی بن بابویه (1368). کتاب من لایحضره الفقیه، جزء (مجلد) چهارم. ترجمه و شرح علی‌اکبر غفاری. چ دوم. تهران: صدوق.
طباطبایی، محمدحسین (1390هـ. ق). المیزان فی تفسیر القرآن. ج6. بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
عابدی، فاطمه (1392). «جایگاه دیرینه‌شناسی و تبارشناسی در دیدگاه نیچه و فوکو». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی در دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد.
علیپور، نرگس (1387). «خرید و فروش و تجارت برده در ایران عصر قاجار»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس.
ـــــــــــــــ (1390). اسناد برده‌فروشی و منع آن در عصر قاجار. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
فوکو، میشل (1381). «نیچه، تبارشناسی و تاریخ»، ترجمۀ افشین جهاندیده و نیکو سرخوش. از کتاب متن‌هایی برگزیده از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم. گردآوری لارنس کهون، ترجمۀ عبدالکریم رشیدیان. تهران: نی.
ــــــــــــ (1395). خاستگاه هرمنوتیک خود، سخنرانی‌‌هایی در کالج دارتموت 1980، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی.
ــــــــــــــــ (1396. الف). مراقبت و تنبیه؛ تولدِ زندان، ترجمۀ نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نی.
ــــــــــــــ (1396 ب). اراده به دانستن، میشل فوکو. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ (1399). تاریخ جنون، ترجمۀ فاطمه ولیانی. چ هجدهم. تهران: هرمس.
قاسمیان، سلمان (1391). «انگلستان و اهداف او از منع تجارت برده در خلیج‌فارس»، تاریخ اسلام در آینۀ پژوهش، بهار و تابستان 1391، ش 32، صص 65 ـ 88.
کسروی، احمد (1363). تاریخ مشروطۀ ایران. ج اول و دوم. تهران: امیرکبیر.
کچویان، حسین (1382). فوکو و دیرینه‌شناسی دانش (روایتِ تاریخِ علوم انسانی از نوزایی تا مابعد تجدد)، تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــــــــــــ و زائری، قاسم (1388). «ده گام اصلی روش‌‌شناختی در تحلیل تبارشناسانۀ فرهنگ با اتکا به آرای تبارشناسانۀ فوکو»، راهبرد فرهنگ، شمارۀ 7، پاییز 1388، صص 7ـ 30.
قرآن کریم (1384). ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه از بهاءالدین خرمشاهی، تهران: دوستان.
کلینی، محمدبن یعقوب (1365). اصول کافی. ج6. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
محدث نوری، میرزاحسین (1498هـ.ق) الف. مستدرک الوسائل و مستنبسط المسائل. ج 13. مؤسسۀ آل البیت دارالاحیاء التراث.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ب. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ج16. ـــــــــــــــــــــــــ .
محمدپور، احمد (1389). روش در روش. دربارۀ ساخت معرفت در علوم انسانی، تهران: جامعه‌شناسان.
مرتضوی قصاب سرایی، مرضیه و یوسفی فر، شهرام (1397). «چرایی و چگونگی بنده شدن ایرانیان در عصر قاجار»، تحقیقات تاریخ اجتماعی، پاییز و زمستان 1397، سال هشتم، شمارۀ 2، صص 207 ـ 229.
مَلپس، سایمن و وِیک، پاول (1394). درآمدی بر نظریۀ انتقادی، ترجمۀ گلناز سرکارفرشی. تهران: سمت.
ملک‌‌زاده، مهدی (1383). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، جلد اول، دوم و سوم، تهران: سخن.
نجفی، محمدحسن (1401هـ.ق). الف. جواهرالکلام فی شرح شرائع‌الاسلام، ج 21، حاشیه‌نویسی: شیخ‌عباس قوچانی، بیروت: دارالاحیاء التراث‌العربی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ. ب ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ج 34. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
نجم‌آبادی، افسانه (1995). حکایت دختران قوچان؛ ازیاد‌رفته‌‌های مشروطه، سوئد: باران.
ــــــــــــــــ (1399). چرا شد محو از یادِ تو نامم، ترجمۀ شیرین کریمی، تهران: بیدگل.
وزارت خارجه، QH1256- K 5-P3- 1: مرکز اسناد آرشیوی وزارت خارجه.
ــــــــــــــ ، 1256- 1262- 5-38 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، QH1289-14-19-1 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، QH1319-3-4-2ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ـــــــــــــ ، QH1319-3-4-6 ـــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، QH1322-3-4-20 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، QH1322- 3-4- 47 ـــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، (QHI322-3-4-42 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، QH1322-3-52 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ــــــــــــــ ، QH1322-3-4-19 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
ـــــــــــــ ، QH1322-3-4-26 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .
Foucault, michelli (1980). Prison Talk, in: Power/ Knowledge, Edited by Colin Gordon, Pantheon books.
Foucault, michelli (1998). Nietzche, Genealogy, History, transleted by Rubert Hurley and others, in: Aesthetics, Method, and Epistemology, edited by james D. Faubion, the New press.
Ladelle. Whorter (2009). Racim and Sexual oppression in Anglo – America (A genealogy), Bloomington and Indianapolis. Indiana University prees. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 180 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 187 |
||