پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,700 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,007,969 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,689,285 |
معیارهای مؤثر در ارتقای کیفیت محیطی بافت‌های ناکارآمد شهری براساس ترجیحات ساکنین (موردمطالعه: محله بیسیم شهر زنجان) | ||
| پژوهشهای جغرافیای انسانی | ||
| دوره 55، شماره 3، آبان 1402، صفحه 97-114 اصل مقاله (1.66 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2022.337143.1008440 | ||
| نویسندگان | ||
| پری علوی1؛ هومن ثبوتی* 1؛ فاطمه داورنیا2؛ فائزه قلیزاده3؛ اکرم اسفندیاری3 | ||
| 1گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران | ||
| 2گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران | ||
| 3گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در دهه‌های اخیر، مسئله بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری به‌عنوان اصلی ترین دغدغه برنامه ریزان و مدیران شهری مورد توجه محافل علمی و دانشگاهی قرار گرفته است. ازاین‌رو در پژوهش حاضر سعی گردیده است که ضمن شناسایی معیارهای مؤثر در مداخله بافت‌های ناکارآمد و راهکارهایی برای ارتقای کیفیت محیطی محله بیسیم شهر زنجان به‌عنوان مورد مطالعاتی بر پایه ترجیحات ساکنین ارائه گردد. این پژوهش که باهدف ارتقای کیفیت محیطی در بافت‌های ناکارآمد تهیه‌شده است، ازنظر ماهیت کاربردی و ازنظر روش انجام تحقیق ترکیبی است. در بخش اول پژوهش (کیفی)؛ داده‌های پژوهش بامطالعه مبانی نظری و ادبیات پژوهش، معیارها و شاخص‌های مؤثر بر ارتقای کیفیت محیطی در بافت‌های ناکارآمد شناسایی شدند. در بخش دوم پژوهش (کمی)؛ 376 پرسشنامه میان ساکنین محله بیسیم توزیع و پس از تکمیل در نرم‌افزار SPSS و با استفاده از آزمون T تک نمونه‌ای و مدل تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد محله بیسیم در وضعیت نامناسبی از کیفیت محیطی قرار دارد که بهبود آن مستلزم توجه هم‌زمان به همه عوامل دخیل در کیفیت محیط بوده و نیازمند یک برنامه‌ریزی جامع و رسیدگی اساسی است. در رابطه با اولویت‌بندی معیارها نیز، معیار «اقتصادی» با میزان بار عاملی 621/0 در رتبه نخست اولویت و معیارهای «عملکردی» و «مدیریتی» با میزان بار عاملی 592/0 در رتبه بعدی قرار دارند. در خصوص زیرمعیارها نیز مؤلفه‌های «اشتغال ساکنین و درآمد خانوار» و «دسترسی و ارتباط فضایی» و «سازمان فضایی و نفوذپذیری» به ترتیب در رده‌های نخست تا سوم ترجیحات ساکنین به‌منظور ارتقای کیفیت محله بیسیم قرارگرفته‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بافت ناکارآمد؛ بافت فرسوده؛ کیفیت محیط؛ کاهش کارآیی؛ محله بیسیم زنجان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Effective criteria in improving the environmental quality of dysfunctional urban fabrics based on residents' preferences (Case study: Bisim neighborhood of Zanjan) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Pari Alavi1؛ Hooman Sobouti1؛ Fatemeh Davarnia2؛ Faeze Gholizade3؛ Akram Esfandiari3 | ||
| 1Department of Architecture, Zanjan branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran | ||
| 2Department of Architecture, Tabriz. branch, Islamic Azad University, Tabriz., Iran | ||
| 3Department of Architecture and urban planning, Technical and Vocational University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Extended Abstract Introduction In recent decades, dysfunctional and inefficient textures have always been raised as a significant issue for urban planners and managers. The emergence of dysfunctional fabrics and their problems is a phenomenon that all cities have encountered in their growth and development, and each city and community, according to its characteristics, has adopted different methods and approaches to intervene and revitalize these areas. Examining the intervention methods, effects, and results of these interventions can create a better understanding of the nature of dysfunctional textures and lead to the adoption of appropriate strategies for the viability of these areas. Meanwhile, the residence of more than a quarter of the urban population in dysfunctional urban textures indicates the importance of planning for these areas. Therefore, the authors of the present study are trying to identify the factors affecting the quality of the neighborhood from the residents' perspective and provide solutions to organize the current situation of the Bisim neighborhood of Zanjan, according to the experiences and results of previous research. Methodology The current research is applied and has been done using quantitative and qualitative models. The required data were collected using a questionnaire in two ways: library and field. In this research, a survey method has been used to collect residents' points of view. The statistical population of this study is the Bisim neighborhoods of Zanjan city, with 5921 households and 18406 population selected from the central neighborhoods of this city for the study. The statistical sample size, which has been determined using Cochran's formula and simple random sampling method, from the statistical population of the research is 376 people. After identifying the environmental quality criteria in the neighborhoods from among the criteria proposed by urban design thinkers, a survey of residents was conducted according to the questionnaire in the survey section. In the present research process, the first five factors, "physical," "social," "functional," " economical," and "managerial," have been determined as the main factors of research for testing, and then the status of each of these factors in the study neighborhood by a survey of residents and performing a single-sample t-test were evaluated. In the next stage, to achieve the research objectives, the key factors influencing the quality improvement of the neighborhoods from the residents' perspective have been prioritized using the factor analysis test. Results and discussion Field findings in the Bisim range confirm the inefficiency of these textures. Accordingly, fineness, low property area, and high population density are the characteristics of a Bisim neighborhood. Improper and unprincipled constructions, visual disturbances, narrow and busy passages, uneven sidewalks, and the lack of green space and sports space per capita are other problems in this neighborhood. In addition, the unfair distribution of amenities and urban equipment has made this neighborhood socially, financially, and culturally incomparable to its neighbors. Analytical findings show that the "economic factor" with a factor loading of 0.621 as the essential main factor is in the first place of residents' preferences. Factors "Functional" and "managerial," with a factor loading of 0.592, are both in the second rank; factor "physical," with a factor loading of 0.583, is in the fourth rank, and factor "social" with a factor loading of 0.507 is in the last rank. The ranking of sub-factors also shows that the variable "employment of residents and household income" from the subset of economic factors with a factor loading of 0.913 is in the first rank of residents' preferences. The variables "Spatial access and communication" from the subset of functional factors with a factor loading of 0.889 and "Spatial organization and permeability" from the subset of physical factors with a factor loading of 0.885 are ranked second and third, respectively. Among social factors, the variable "presence" is emphasized in relation to other variables. Considering the desirable but hidden environmental-social capacities in this neighborhood, in a situation where the city administration wants to use the participation of the people in the form of social institutions, it will be able to reduce poverty and increase environmental quality in this neighborhood with the lowest cost and performance. In other words, the residents of this neighborhood believe that increasing social interactions, participation, solidarity, and social ties depends on the presence and universality of spaces, which can be the basis for improving the quality of the neighborhood from a social perspective. In the management field, the majority of residents emphasized the components of "maintenance" and "control and supervision," which have factor loadings of 0.875 and 0.855. In this regard, the neighborhood's residents believe that if the situation of vacant lands, semi-finished and abandoned buildings to create spaces for security, such as police station patrols, becomes the head of management, they will see a further improvement in environmental quality in this neighborhood. Conclusion In the current study, after raising the issue and the main concern of the research, first using the literature of the subject, the background of the research and their results, as well as summarizing the results of the questionnaire distribution among the statistical sample by SPSS software, 5 factors as the main factors along with 22 sub-factors were identified that affect the environmental quality of dysfunctional textures. The study of effective factors in environmental quality criteria in dysfunctional urban textures shows that improving the quality of the environment requires simultaneous attention to all factors involved in environmental quality. Considering the high factor load of "economic" criteria, it can be concluded that the variables of this factor have a high correlation with the environmental quality of the neighborhood; therefore, they need more attention. Funding There is no funding support. Authors’ Contribution Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work declaration of competing interest none. Conflict of Interest Authors declared no conflict of interest. Acknowledgments We are grateful to all the scientific consultants of this paper. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Dysfunctional Fabrics, Worn-out Fabrics, Environmental Quality, Efficiency Reduction, Bisim Neighborhood of Zanjan | ||
| مراجع | ||
|
اصغری زمانی، اکبر و مصطفایی، هیرش. (1397). سنجش و پهنه‌بندی کیفیت محیط مناطق شهری در بافت میانی مناطق شهری، با استفاده از مدل AHP و شاخص همپوشانی وزنی (مطالعه موردی بافت میانی شهر تبریز). جغرافیا و برنامه‌ریزی، 22(64)18-1. آمارنامه شهر زنجان. (1396). زنجان: معاونت برنامه‌ریزی و توسعه انسانی شهرداری زنجان. قابل‌دسترس در.www.zanjan.ir باباخانی، ملیحه؛ زبردست، اسفندیار و ایزدی، محمد سعید. (1395). تبیین اصول نوسازی در بافت‌های ناکارآمد شهری باهدف ارتقاء رضایتمندی سکونتی. معماری و شهرسازی ایران. 7(1)115-127. https://doi.org/10.30475/isau.2017.62021 باستانیان شاهگلی، مریم؛ پناهی، علی؛ عبدالله زاده طرف، اکبر. (1397). ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی شهری در بافت‌های قدیم و جدید شهر تبریز (نمونه موردی: مرزداران و کوچه‌باغ). مطالعات جامعه‌شناسی، 11(39)89-73. بهشتی شیرازی، سحر سادات؛ جلیلی صدرآباد، سمانه و پرهیزگار، شقایق. (1400). شناسایی و به‌کارگیری عوامل اصلی مؤثر در محلات شهر هوشمند به‌منظور تجدید حیات شهری بافت‌های ناکارآمد شهری (نمونه مطالعاتی: محله نظام‌آباد شهر تهران). پژوهشهای جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10(1) 227-247. doi:10.22059/JURBANGEO.2022.328106.1562 پوراحمد، احمد؛ زنگنه شهرکی، سعید و حیدری، اصغر. (1399). سنجش کیفیت زندگی در بافت ناکارآمد شهری (مطالعه موردی: ناحیه یک منطقه 15 شهر تهران). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 15(3)759-774. DOI:20.1001.1.25385968.1399.15.3.6.6 رحیمی، لیلا و کرمی، اسلام. (1398). ارزیابی عوامل مؤثر بر ادراک ساکنین از کیفیت‌های محیطی محله (نمونه موردی: کوی گلشهر و پرواز تبریز). مطالعات شهری، 8(30) 29-40. https://doi.org/10.34785/J011.2019.446 رحیمی، محمد و بزمه، فائزه. (1400). تحلیل فضای کالبد شهری با تأکید بر کاربری‌های ناکارآمد ناحیه هشت شهر کرمان. جغرافیای اجتماعی شهری، 8(2)183-201. DOI: 10.22103/JUSG.2021.2052 رضوانی، لیلا؛ احمدزاده، حسن؛ هوشیار، حسن. (1400). واکاوی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری مورد پژوهی: بافت فرسوده شهر ارومیه. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 13(50)256-269. DOI:10.30495/JUPM.2021.27631.3841 روشن علی، فاطمه و عندلیب، علیرضا. (1397). مسئله یابی بافت‌های ناکارآمد شهری مهم‌ترین مرحله مشارکت دهی ساکنان در موفقیت برنامه‌های نوسازی (نمونه موردی: محله شهید خوب بخت تهران). مدیریت شهری، 17(52) ۹۳-۱۰۸. سجادزاده، حسن؛ شریفی، عادل؛ سلیمانی، سعید و خانیان، مجتبی. (1395). سازوکار اثرگذاری طرح‌های بهسازی و نوسازی بر کیفیت محیطی محله‌های سنتی نمونه موردی: محله جولان همدان. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 9(17) 355-364. شرکت بازآفرینی شهری ایران. (1400). سند توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی (مصوب هیئت وزیران-بهمن 1392)، تهران: وزارت راه و شهرسازی، شرکت بازآفرینی شهری ایران. دبیرخانه ستاد ملی توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی. صداقت رستمی، کبریا؛ اعتماد، گیتی؛ بیدرام، رسول؛ ملاذ، جعفر. (1390). تدوین شاخص‌های شناسایی بافت‌های ناکارآمد. برنامه‌ریزی فضایی، 1(1)103-120. DOI:20.1001.1.22287485.1390.1.1.6.9 صفری، محمد؛ محمدی، محمود؛ شبانی، امیرحسین؛ فنایی، زهرا. (1401). رتبه‌بندی شاخص‌های تعیین محدوده بافت‌های ناکارآمد میانی شهری (مطالعه موردی: شهر رشت). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 17(2)، 465-476. 20.1001.1.25385968.1401.17.2.4.6 DOI: علوی، پری؛ ثبوتی، هومن؛ شهبازی، مجید. (1400). شناسایی و اولویت‌بندی معیارهای تعیین‌کننده کیفیت محیطی در فضاهای گمشده پیرا شهری (موردمطالعه: محله بیسیم زنجان). توسعه فضاهای پیرا شهری، 2(3)، 241-225. DOI: 20.1001.1.26764164.1400.3.2.11.7 کاکاوند، الهام؛ براتی، ناصر؛ امین زاده گوهر ریزی، بهرام. (1392). سنجش تطبیقی تصویر ذهنی شهروند و شهر ساز به مفهوم کیفیت محیط شهری بافت فرسود شهر قزوین. باغ نظر، 25(10)، 101-112. مرکز آمار ایران. (1398). سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان زنجان. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران. مشکینی، ابوالفضل و حیدری، محمدجواد. (1395). واکاوی تأثیرات شهرسازی مدرن در ساخت اقتصادی و تجاری بافت‌های کهن شهری (بافت کهنِ شهر زنجان). جغرافیای اجتماعی شهری، 3(3)، 147-171. 10.22103/JUAS.2016.1834 DOI: ملائی یگانه، حبیب. (1399). ارائه الگوی بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری (موردمطالعه: محدوده بیسیم شهر زنجان)، رساله دکتری تخصصی رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی. مهندسین مشاور نواندیشان ژیار. (1399). گزارش طرح پژوهشی مطالعه، برنامه‌ریزی و طراحی مکان پروژه محرک توسعه دهخدا واقع در محله هدف بازآفرینی گورستان قدیم بیسیم شهر زنجان، کارفرما: اداره کل راه و شهرسازی استان زنجان. هادوی، فرامرز؛ پوراحمد، احمد؛ کشاورز، مهناز؛ علی‌اکبری، اسماعیل. (1396). بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمدی شهری (منطقه 10 شهر تهران). آمایش محیط، 10(37)، 167-194. References Alavi, P., Sobouti, H., & Shahbazi, M. (2021). Identifying and Prioritizing the Criteria for the Environmental Quality in the Lost Space of the Suburbs: Bisim Neighborhood in Zanjan. Preipheral Urban Spaces Development, 3(2), 225-241. DOI: 20.1001.1.26764164.1400.3.2.11.7 [In Persian] Asghari Zamani, A., & Mostafaei, H. (2018). Measurement and zoning of Urban Areas Environment Quality, The Case of Tabriz. Geography and Planning, 22(64), 1-18. [In Persian] Babakhani, M., Zabrdast, E., & Izadi, M.S. (2016). Renewal Principles in Deteriorated Urban Areas for Improving Residential Satisfaction. Journal of Iranian Architecture & Urbanism (JIAU), 7(1), 115-127. [In Persian] Bastanian Shahgoli, M., Panahi, A., & Abdollahzadeh Taraf, A. (2018). Evaluating the indicators of urban life quality in old and new textures of Tabriz (Case study: Koch- e Bagh and Marzdaran). Sociological studies, 11(39), 73-89. https://doi.org/10.30475/isau.2017.62021 [In Persian] California Health and Safety Code Sections. (2005). Declaration of State Policy, Blighted Areas. Carmona, M. (2010). Contemporary public space: critique and classification, part one: critique. Journal of urban design, 15(1), 123-148. https://doi.org/10.1080/13574800903435651 Darkey, D. Kriuki A. (2013), A Study on Quality of Life in Mathare, Nairobi, Kenya. Journal of human ecology, 41(3), 207-219. https://doi.org/10.1080/09709274.2013.11906569 Filip, S. & Cocean, P. (2012). Urban industrial brownfields: constraints and Opportunities in Romania, Carpathian. Journal of Earth and Environmental Sciences, 7(4). 155 – 164. Foo, K., Martin, D., Wool, C., & Polsky, C. (2014). Reprint of ‘‘the production of urban vacant land: Relational placemaking in Boston. MA neighborhoods. Cities, 40(2), 175–182. https://doi.org/10.1016/j.cities.2013.12.006 Hadavi, F., Pourahmad, A., Keshavarz, M., Aliakbari, E. (2017). Analaysis of sustainable regeneration urban distressed area, case study: (District 10, Tehran city). Geography Environment Preparation, 10(37),167-194. [In Persian] Ismail, F. Jabar, I.L. Janipha, N.A.I. Razali, R. (2015), Measuring the Quality of Life in Low Cost Residential Environment. Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, 168(2), 270-279. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.10.232 Kakavand, E., Barati, N., & Aminzade gohar rizi, B. (2013). Comparative Assessment of Mental Image of Citizens with Planners to Quality of the Urban Environment (Case study: Qazvin Distressed Area). The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 10(25), 101-112. [In Persian] Meshkini, A., & Heydari, M. (2016). Analyzing the Effects of Modern Urban Planning in Economic and Commercial Structure in Old Fabrics of City (Case Study: Old Fabric of Zanjan City). Urban Social Geography, 3(3), 147-171. DOI: 10.22103/JUAS.2016.1834. [In Persian] Ministry of Housing and Urban Development. (2021). Document on Empowerment and Organization of Informal Settlements (Approved by the Cabinet-February 2013), Tehran: Urban Development and Improvement Organization, Secretariat of the National Headquarters for Empowerment and Organization of Informal Settlements. [In Persian] Mollaei Yeganeh, H. (2020). Presenting the pattern of regeneration of dysfunctional urban area (Case study: Zanjan Bisim area). PhD thesis in Geography and Urban Planning, Zanjan University, Faculty of Humanities. [In Persian] Oregon Constitution, (2009), Urban Renewal. Pourahmad, A., zanganehshahraki, S., & Heydari, A. (2020). Assessing Quality of Life in Ineffectual Urban Texture (Case Study: 1th district of 15th Region of Tehran). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 15(3), 759-774. DOI: 20.1001.1.25385968.1399.15.3.6.6 [In Persian] Rahimi, L., & Karami, I. (2019). Assessment of factors affecting residents' perception of neighborhood environmental qualities (Case Study: Golshahr and Parvaz regions in Tabriz). Motaleate Shahri, 8(30), 29-40. https://doi.org/10.34785/J011.2019.446 [In Persian] Rahimi, M., & bazmeh, F. (2021). The challenges of urban land use detection emphasizing the use of inefficient (Case study: area 8 of Kerman). Urban Social Geography, 8(2). 201-183. DOI: 10.22103/JUSG.2021.2052 [In Persian] Rezvani, L., ahmadzadeh, H., & houshyar, H. (2021). Investigation of key drivers affecting the regeneration of dysfunctional urban tissues Case study: Worn texture of Urmia. 13(50), 255-269. DOI: 10.30495/JUPM.2021.27631.3841 [In Persian] Rosemary, D., Bromley, f., Andrew, R., & Colin. T. (2005). City centre regeneration through residential development: Contributing to sustainability. Urban Studies, 42(13), https://doi.org/10.1080/00420980500379537 Roshan Ali, F. Andalib, A. (2019). Problem solving of dysfunctional urban contexts the most important stage of residents' participation in the success of renovation programs (Case study: Shahid Khobakht neighborhood of Tehran). Urban Management, 17(52). 93-108. [In Persian] Safari, M., Mohammadi, M., Shabani, A., & Fanaei, Z. (2022). Indicators Ranking of Determining the Diffuse Textures of Inner-City (Case Study: Rasht City). Journal of Studies of Human Settlements Planning. DOI: 20.1001.1.25385968.1401.17.2.4.6 [In Persian] Sajadzadeh, H., Sharifi, A., Soleimani, S., Khanian, M. (2017). Assessment of Renovation and Conversation Planning of Project Mechanism in Traditional Neighborhood Regarding to the Environmental Quality, Case Study: Julan Neighborhood in Hamadan, Iran. Armanshahr Architecture & Urban Development, 9(17), 355-364. [In Persian] Sedaghat Rostami, K., Etemad, G., Bidram, R., Molaz, J. )2011(. Drawing up some indexes to recognizing blighted fabrics. Spatial Planning, 1(1),103-120. doi: 20.1001.1.22287485.1390.1.1.6.9 [In Persian] Simpson, A. Farrelly, N. Holliday, I. (2018). Routledge handbook of contemporary Myanmar. Routledge. Statistics Center of Iran. (2019). General Census of Population and Housing of Zanjan Province. Tehran: Statistics Center of Iran Publications. [In Persian] Statistics of Zanjan city. (2017). Zanjan: Deputy of Planning and Human Development of Zanjan Municipality. [In Persian] Ware, T. (2007). An Analysis of Existing Conditions Relating to Blight. Town of Estes Park. Zhiar Innovative Consulting Engineers. (2021). Report of the study, planning and design of the location of the Dehkhoda development stimulus project located in the target neighborhood of the reconstruction of the old Bisim cemetery in Zanjan, Client: General Department of Roads and Urban Development of Zanjan Province. [In Persian] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 413 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 104 |
||