پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,224,064 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,971,000 |
دانش بومی تهیه خوراک‌های محلی از گیاهان خودرو مرتعی (مطالعه موردی: محلیان مراتع گوغر) | ||
| پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران | ||
| دوره 12، شماره 2، اسفند 1401، صفحه 27-48 اصل مقاله (1.35 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2023.350804.459779 | ||
| نویسندگان | ||
| امیررضا امراللهی جلال آبادی* 1؛ محمد رحیم فروزه2؛ حسین بارانی2؛ حسن یگانه2 | ||
| 1گروه مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران | ||
| 2دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان | ||
| چکیده | ||
| دانش بومی علمی بر پایه تجربه بومیان و سازگار با زیست بوم خاص خود می‌باشد که کاربرد صحیح آن بخشی از نیازهای انسانی را برطرف می نماید. ثبت این دانش غالبا بر دوش مردم نگاران است. یکی از زمینه‌های مهم در پژوهش‌های مردم نگارانه ثبت دانش بومیان در زمینه نحوه طبخ غذا با استفاده از گیاهان خودروی مرتعی در محل سکونت آن‌ها است. این پژوهش با هدف جمع‌آوری دانش بومی مردم منطقه گوغر بافت در زمینه طبخ انواع غذاهای محلی با استفاده از گیاهان خودرو مرتعی انجام شده است. روش اصلی در این تحقیق، اطلاعات یابی به شیوه مستقیم و جمع‌آوری داده‌های خام بود. در همین راستا از تابستان 1398 تا پایان بهار 1399، به دفعات به منطقه مورد مطالعه مراجعه شد و دانسته‌های سنتی مردم گردآوری گردید. روش‌های جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق شامل مصاحبه آزاد، مصاحبه نیمه ساختار یافته و مشاهده مشارکتی بوده است. مصاحبه‌ها به صورت هدفمند از خبرگان محلی منطقه صورت پذیرفت که شناسایی آن ها به صورت روش گلوله برفی انجام شد. در این پژوهش 15 گیاه که در طبخ خوراک‌های سنتی و محلی به کار برده می‌شد شناسایی گردید. با استفاده از این گیاهان، مردم محلی 20 غذای مختلف را تهیه می کردند. بنابراین با توجه به گستردگی تنوع فرهنگی و اقلیمی موجود در کشور، گنجینه عظیمی از دانش مربوط به نظام های غذای بومی حاصل از گیاهان خودروی مرتعی وجود دارد که ثبت، بررسی و تحلیل این نوع از نظام غذایی بومی رو به زوال اهمیت زیادی دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دانش مردم محلی؛ غذای محلی؛ گوغر؛ گیاهان؛ مراتع | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Indigenous Knowledge of Preparing Local Foods from Rangeland Wild Plants (Case study: Locals of Googhar Rangelands) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amirreza Amrollahi Jalalabadi1؛ Mohamad Rahim Forouzeh2؛ hossein barani2؛ Hassan Yeganeh2 | ||
| 1Department of Rangeland, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran. | ||
| 2Gorgan University of Agricultural sciences & Natural Resource | ||
| چکیده [English] | ||
| Indigenous knowledge is based on the experience of the natives and is compatible with its own ecosystem, and its correct application solves part of human needs. Recording this knowledge is often on the shoulders of ethnographers. One of the important fields in ethnographic research is recording the knowledge of natives in the field of how to cook food using rangeland edible plants in their place of residence. This research has been done with the aim of collecting local knowledge of the people of Goghar Baft region in the field of cooking a variety of local foods using rangeland plants. the main method in this research was to find information in a direct way and collect raw data. In this regard, from the summer of 2018 to the end of the spring of 2019, the study area was visited several times and the traditional knowledge of the people was collected. The data collection methods in this research included free interview, semi-structured interview and participatory observation. Interviews were conducted with local experts of the region, whose identification was done by snowball method. In this research, 15 plants that were used in cooking traditional and local foods were identified........... | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| googhar, knowledge of local people, local food, plants, rangela | ||
| مراجع | ||
|
ابطحی. فائزه سادات (1397)، ((مطالعه اتنوبوتانی برخی گیاهان دارویی شهرستان شازند، استان مرکزی))، فصلنامه گیاهان دارویی، سال 18، شماه 2: صص: 211-197.
اداره کل هواشناسی استان کرمان (1399).
اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بافت (1397).
اکبرزاده. محمد (1389)، ((معرفی تعدادی از سبزی‌های خوراکی وحشی موجود در عرصه منابع طبیعی استان مازندران))، همایش ملی گیاهان دارویی، جهاد دانشگاهی واحد مازندران، ساری.
ایزدی جیران. اصغر (1392)، ((چشیدن مناسک: مردم نگاری حسی غذای نذری در تهران))، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، سال 3، شماره 2: صص: 25-45.
بارانی. حسین (1385)، ((تقویت و غنی‌سازی واژه نامه‌های علمی و تخصصی با استفاده از دانش و فناوری‌های سنتی))، فصلنامه علوم اجتماعی، سال 13، شماره 35-34، صص: 40-13.
بارانی. حسین، بهمنش. بهاره، شهرکی. محمدرضا (1390)، ((دانش بومی گیاه‌شناسی گیاهان دارویی منطقه چهارباغ از مراتع استان گلستان))، دو فصلنامه دانش‌های بومی ایران، سال 2: صص: 86-61.
بندانی. میثم، میر لطفی. محمود رضا، شیبانی شاد. اعظم (1394)، ((بررسی و تحلیل نقش دانش بومی در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان قائم آباد منطقه سیستان)))، همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار، فومن، صص: 11-1.
حسینی. مروارید، فروزه. محمد رحیم، بارانی. حسین (1397)، ((دانش بومی جوامع محلی پیرامون گیاهان خوراکی خودرو در مراتع زبرخان نیشابور))، دو فصلنامه دانش های بومی ایران، سال 4، شماره 9، صص: 96-43.
حشمت‌الواعظین. سید مهدی، قنبری. سجاد، طویلی. علی (1389)، ((ارزیابی درآمد حاصل از تولید علوفه و محصول فرعی سریش(Eremurus olgae) در مراتع منطقه خزنگاه شهرستان ماکو))، نشریه علمی - پژوهشی مرتع و آبخیزداری، دوره 63، شماره 2، صص: 183-14.
خسروی مشیزی. اعظم، حشمتی. غلامعلی، فاریابی. نجمه (1393)، ((تأثیر آشفتگی های محیطی بر تعامل بین بوته و گونه های علفی مراتع نیمه خشک گوغر بافت در استان کرمان))، فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، سال 21، شماره 4، صص: 579-571.
دیف رخش. سیده معصومه (1391)، بررسی دانش بومی (اتنوبوتانی و اتنواکولوژی) مهم‌ترین گونه‌های غیر علوفه‌ای (خوراکی، دارویی و صنعتی) منطقه دلی کما (استان کهگیلویه و بویر احمد)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
سعادت پور. مسلم (1396)، بررسی دانش بومی (اتنوبوتانی و اتنواکولوژی) مهم‌ترین گونه‌های علوفه‌ای و غیر علوفه‌ای (خوراکی، دارویی و صنعتی) منطقه سجاسرود (استان زنجان)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
سعیدی گراغانی. حمید رضا، ارزانی. حسین، قربانی. مهدی، جهانبخش گروهی. نسیم (1395)، ((تحلیل ساختار اجتماعی و دانش بومی ایل محمدی سلیمانی شهرستان جیرفت))، نشریه علمی پژوهشی مرتع، سال 10، شماره 1، صص: 123-109.
سلیمی پور. بهاره (1395)، گوغرشناسی (فرهنگ، آداب و رسوم روستای گوغر شهرستان بافت، استان کرمان)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ایران‌شناسی، دانشگاه آیت الله حائری میبد.
شوریده. هادی، حسینی نژاد. مرضیه (1395)، ((کوینوآ یک غذا داروی گیاهی با ویژگی‌های ایمنی بخشی))، مجله ایمنی زیستی، سال 9، شماره 2، صص: 21-10.
طباطبایی. سید محمود (1395)، دانش بومی مردم محلی شمال شهرستان نایین در استفاده از گیاهان دارویی، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه تربیت مدرس.
علوی. سید زکریا، ربیعی. الهه، سعیدی گراغانی. حمیدرضا، قوردویی میلان. قهرمان (1390)، ((استفاده سنتی و بومی از گیاهان دارویی در شمال کشور (مطالعه موردی: سری 81 و 83 طرح جنگل داری اداره کل منابع طبیعی مازندران- ساری)))، فصلنامه داروهای گیاهی، سال 2، شماره2، صص: 120-113.
فروزه. محمد رحیم (1393)، بررسی اتنوبوتانی و پیش بینی زیستگاه مطلوب برخی از گونه های مهم مرتعی (مطالعه موردی: مرتع دیلگان، استان کهگیلویه و بویر احمد)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
فروزه. محمد رحیم، حشمتی. غلامعلی، بارانی. حسین (1395)، ((مطالعه دانش تهیه انواع غذا با بهره گیری از گیاهان خودرو توسط عشایر))، دو فصلنامه دانش های بومی ایران، دوره 3، شماره 5، صص: 58-23.
فرهادی. کاوه، سالمی قمصری. مرتضی (1393)، ((مدیریت دانش نگهداری خوراک در ایران (مورد مطالعه: طبقه بندی سنتی خوراک))، دو فصلنامه دانش های بومی ایران، دوره 1، شماره 1، صص: 230-203.
فلاحی. ابراهیم (1396)، ((خواص آنتی اکسیدانی گیاهان و میوه های خوراکی وحشی و بومی ایران))، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، سال دوازدهم، ضمیمه شماره یک، صص: 180-175.
کریمی. الهه (1396)، بررسی اتنوبوتانی و شناسایی برخی گیاهان ادویه‌ای و معطر خوراکی بومی شهرستان ساری، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته تولید و بهره‌برداری گیاهان دارویی و معطر، موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی سنا.
کیاسی. یاسمن (1398)، مطالعه اتنوفارماکولوژیک و خصوصیات اکولوژیکی مهم‌ترین گونه‌های دارویی مرتع خوش ییلاق در استان گلستان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مرتعداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
مالکی خضرلو. سمیرا، انصاری اردلی. سجاد، مالکی خضرلو. مهدیه (1395)، ((مطالعه اتنوبوتانی و مصارف سنتی برخی گیاهان دارویی شهرستان عجبشیر))، مجله طب سنتی اسلام و ایران، سال 7، شماره 4، صص: 566-499.
مقصودی. منیژه، پارساپژوه. سپیده (1390)، ((گیاه قوم‌شناسی منطقه پس قلعه در شمال شهر تهران))، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، سال 1، شماره 2، صص: 161-137.
میردیلمی. سیده زهره، حشمتی. غلامعلی، بارانی. حسین (1393)، ((مطالعات اتنوبوتانی و اتنواکولوژی گونه‌های دارویی کچیک (مطالعه موردی مراتع کچیک در شمال شرق استان گلستان)))، دو فصلنامه دانش های بومی ایران، سال 1، شماره 2، صص: 154-130.
ناصری. عصمت (1396)، ((منطق و ضرورت مطالعه نظام غذایی بومی))، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، سال دوازدهم، ضمیمه شماره یک، صص: 142-137.
ودادهیر. ابوعلی، امیدوار. نسرین، رفیع فر. جلال الدین، جوان محجوب دوست. سارا (1395)، ((مطالعه قوم نگارانه‌ی غذاهای محلی در شهرستان فومن: پژوهشی در مردم‌شناسی غذا و تغذیه))، مجله مطالعات اجتماعی ایران، سال 9، شماره 4، صص: 138-107.
یاری. رضا، حشمتی. غلامعلی، رفیعی. حامد (1398)، ((شناسایی و تعیین پتانسیل گیاهان دارویی، صنعتی و خوراکی مراتع ییلاقی چهار باغ استان گلستان))، نشریه علمی پژوهشی مرتع، سال 13، شماره 3، صص: 367-350.
Abbas. Baqer, Al. Qarawi. A.A. Al. Hawas. A (2002). "The ethnoveterinary knowledge and practice of traditional healers in Qassim Region, Saudi Arabia". Journal of Arid Environments 50: 367-379. Ahmadian-Attari. Mohammad Mahdi, Monsef Esfahani. Hamid Reza, Amin. Gholamreza, Fazeli. Mohammad Reza, Jamalifar. Hossein, Kamalinia. Golnaz, Khanlarbeik. Maryam, Ashtiani. Hesamaldin, Farsam. Hassan (2009). "The Ethnopharmacological Study on Antibacterial Activity of some Selected Plants Used in Iranian Traditional Medicine". Journal of Medicinal Plants 8 (31): 50-57. Ali-Shtayeh. Mohammed saleem, Jamous. Rana, Al-Shafi. Jehan, Elgharabah. Wafa, Kherfan. Fatemah, Qarariah. Kifayeh, Khdair. Isra, Soos. Israa, Musleh. Aseel, Isa. Buthainah, Herzallah. Mohamed, Khlaif. Rasha, Aiash. Samiah, Swaiti. Ghadah, Abuzahra. Muna, Haj-Ali. Maha, Saifi. Nehaya, Azem. Hebah, Nasrallah. Hanadi (2008). "Traditional knowledge of wild edible plants used in Palestine (Northern West Bank): A comparative study". Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 4: 1-13. Bnouham. Mohamed, Mekhfi. Hassane, Legssyer. Abdelkhaleq, Ziyyat. Abderrahim (2005). "Ethnopharmacology Forum Medicinal plants used in the treatment of diabetes in Morocco". Journal of Diabetes & Metabolism 10(1): 33-50. Den Hartog. Adel, Van Staveren. Wija, Brouwer. Inge (2006). Food Habits and Consumption in the Devloping Countries. Wageningen Academic Publishers. Hadjichambis. Andreas, Paraskeva-Hadjichambi. Demetra, Della. Anthena, Giusti. Maria Elena, De Pasquale. Caterina, Lenzarini. Cinzia, Censorii. Elena, Reyes Gonzales-Tejero. Maria, Patrisia Sanchez-Rojas. Cristina, Ramiro-Gutierrez. Jose, Skoula. Melpomeni, Johnson. Chris, Sarpaki. Anaya, Hmomouchi. Mohamed, Jorhi. Said, El- Demerdash. Mohamed, El-Zayat. Mustafa, Pioroni. Andrea (2007). "Wild and semidomesticated food plant consumption in seven circum Mediterranean areas". International Journal of Food Sciences and Nutrition 99999: 11-32. Johns. Timothy, Chan. Hing Man, Receveur. Olivier, Kuhnlein. Harriet (1994). "Nutrition and the environment of indigenous peoples". Ecology of Food and Nutrition 32(1):81-87. Katz. Solomon, Weaver. William Woys (2003). Encyclopedia of Food and Culture. Scribner, New York. Kuhnlein. Harriet, Erasmus. Bill, Creed-Kanashiro. Hilary, Englberger. Lois, Okeke. Chinwe, Turner. Nancy, Allen. Lindsay, Bhattacharjee. Lalita (2006). "Indigenous peoples' food systems for health: finding interventions that work". Public Health Nutrition 9(8):9-1013. Slimani. Nadia, Fahey. Michael, Welch. Ailsa, Wirfalt. E, Stripp. C, Bergström. E, Linseisen. J, Schulze. M.B, Bamia. Christina, Chloptsios. Y, Veglia. F, Panico. Salvatore, Bueno-de Mesquita. Bas, Ocké. M.C, Brustad. M, Lund. Eiliv, González. Carlos, Barcos. A, Berglund. G, Winkvist. A, Mulligan. A, Appleby. P, Overvad. Kim, Tjønneland. Anne, Clavel-Chapelon. Françoise, Kesse. E, Ferrari. Pietro, Van Staveren. W.A, Riboli. Elio (2002). "Diversity of dietary patterns observed in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC) project". Public Health Nutrition 5(6B): 1311-1328. Sutton. David (2010). "Food and the Senses". Annual Review of Anthropology 39: 23- 209. Trichopoulou. Antonia, Vasilopoulou. Effie, Georga K, Soukara. S, Dilis. Vardis (2006). "Traditional foods: Why and how to sustain them". Trends in Food Science & Technology 17(9):498–504. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 212 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 103 |
||