پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,220,367 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,967,075 |
ریشه‌یابی نظریۀ تجرد خیال سهروردی در آثار ابنسینا | ||
| فلسفه | ||
| دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 41، اسفند 1402، صفحه 15-36 اصل مقاله (509.33 K) | ||
| نوع مقاله: علمی -پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2023.352446.1006760 | ||
| نویسندگان | ||
| علی اصغر جعفری ولنی* ؛ دنیا اسدی فخر نژاد | ||
| گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| از سویی شیخ اشراق با پذیرش وجود قوای گوناگون برای نفس، و اینکه خیال را به عنوان قوهای از قوای نفس می داند، دیدگاهی همسو با نظر ابنسینا پیدا کرده است. ابنسینا، تمامی قوای مربوط به نفس، غیر از قـوه عـاقله را مادی می‌انگارند. لذا طبق مبنای ابنسینا، خیال علاوه بر اینکه خود دارای ماهیتی مادی است، منطبع در محل مادی نیز است. قوه خیال بر اساس عملکرد «ترکیب و تفصیل»، صورت‌ها و معانی لازم را برای عقل در جهت تحقق ادراک عقلی مهیا می سازد. از سوی دیگر شیخ اشراق با انکار قوه خیال و متخیله به معنای مورد نظر ابنسینا، صورت‌های خیالی را صور معلق دانسته که در محل و مکان منطبع نیستند؛ و اگرچه این صورت‌ها بعضاً در مظاهری ظهور می یابند، اما این مظاهر نباید محل و مکان آن صور پنداشته شود. یعنی سهروردی ادراک خیالی را مانند همه ادراکات به علم حضوری نفس تحویل می کند. درواقع سهروردى با وجود تبعیت از ابنسینا در جسمانی بودن خیال، صورت‌های خیالى را مجرد، باقى و موجود در مثـال اکبـر (خیال منفصل) مىداند. هرچند قوه متخیلـه را مادى قلمداد می کند و میان مـدرک و مدرک قائل به سنخیت نبوده و معتقد است که نفس به مشاهده صورت‌های خیالى در مثال می پردازد. ازاین‌رو به نظر میرسد سهروردی، گرچه دیدگاهی همسو با نظر ابنسینا پیدا کرده، اما در عین حال از چند جهت دیگر در بحث خیال از ابنسینا فاصله گرفته است. نگارنده در فرایند پژوهش به این نتیجه رسیده است که شالوده سخن سهروردی در قالب ملاحظات انتقادی او در این بحث، ریشه در سخنان ابنسینا دارد؛ چراکه خود شیخ، هرچند نه به نحو تفصیلی و سازمان‌یافته، بلکه به نحو اجمالی، در برخی آثار خویش مانند کتاب المباحثات و طبیعیات شفاء به مجرد بودن خیال به عنوان مبنای انتقادات توجه داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن سینا؛ سهروردی؛ معرفت شناسی؛ قوه خیال؛ خیال منفصل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Tracing Suhrawardi's Theory of the Immateriality of Imagination in the Works of Ibn Sina | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Asghar Jafari Valani؛ Donya Asadi Fakhrnezad | ||
| Department of Islamic Philosophy and Theology, Faculty of Theology and Islamic Studies, Shahid Motahari University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Sheikh Eshraq, by acknowledging the existence of various faculties for the soul and considering imagination as one of these faculties, he has aligned his perspective with Ibn Sina's view. Ibn Sina contends that all soul faculties, except the rational faculty, are material. Therefore, according to Ibn Sina, imagination, besides having its own material nature, is also impressed in a material locus. The faculty of imagination, based on the functions of "combination and elaboration," provides the necessary forms and meanings for reason to achieve intellectual perception. On the other hand, Sheikh Eshraq rejects the concept of the imaginative faculty and imaginal forms in the sense intended by Ibn Sina, considering imaginary forms as suspended images not located in any place or space. Although these forms occasionally manifest in appearances, those appearances should not be considered the actual place or space of those forms. In other words, Suhrawardi attributes imaginative perception, like all perceptions, to the immediate knowledge of the soul. Despite adhering to Ibn Sina regarding the corporeality of imagination, Suhrawardi views imaginal forms as independent, remaining, and existing in the "Greater Imagination" (Khayal Mutaqaddim). Although he designates the imaginative faculty as material, he doesn't find compatibility between the perceiver and the perceived and believes that the soul engages in perceiving imaginal forms through examples. Therefore, it seems that while Suhrawardi aligns with Ibn Sina's perspective to some extent, he diverges in various aspects of the imagination discourse. The researcher concludes that Suhrawardi's foundational thoughts in this discussion are rooted in his critical considerations of Ibn Sina's statements. Sheikh Eshraq, albeit not in a detailed and organized manner but generally, pays attention to the simplicity of imagination as the basis for criticisms in some of his works such as "Al-Mabahith" and "Tebi'at" in "Al-Shifa | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ibn-Sina, Suhrawardi, epistemology, imagination, detached imagination | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1379)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران، حکمت.
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1403)، شرح الإشارات و التنبیهات للطوسی (مع المحاکمات)،شارح محمد بن محمد قطب الدین رازی، جلد: ۲، قم، دفتر نشر الکتاب.
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1371)، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار.
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1364)، النجاة، تهران، مرتضوی.
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1405الف)، منطق (شفا)، تصحیح: احمدفواد اهوانی؛مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره) - قم ایران.
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1405ب)، الشفاء(الطبیعیات)، به کوشش ابراهیم مدکور، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1331)، طبیعیات دانشنامه علائی، تصحیح محمد مشکوه، تهران، نشر مولا.
ابنسینا، شیخ‌الرئیس (1371)، المباحثات، تحقیق محسن بیدارفر، قم، بیدار.
اکبریان، رضا (1388) «قوه خیال و عالم صور خیالی»، نشریه آموزه های فلسفه اسلامی، شمارۀ 8، پاییز و زمستان، 3،8.
برقعی، زهره (1387) تحلیل و بررسی خیال از نظر ابنسینا و صدرالمتالهین، وزارت علوم تحقیقات و فناوری دانشگاه قم، مرکز تربیت مدرس.
بهمنیار بن المرزبان، ابوالحسن (1375)، التحصیل، تصحیح مرتضی مطهری، تهران، دانشگاه تهران.
پلنگی، منیره؛ محمدنژاد، زینب (1397)، «ادراک خیالی به مثابه ارتباطی دوسویه میان نفس و عالم خیال از نظر سهروردی»، نشریه جاویدان خرد، شمارۀ 34، پاییز و زمستان، 43-45.
ذبیحی، محمد (1386) فلسفه مشاء با تکیه بر اهم آراء ابنسینا، تهران، سمت.
سهروردی، شهاب‌الدین (1380)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، مقدمه و تصحیح هانری کربن، ج1،2، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شاملی، نصرالله؛ حداد، وحیده (1390)، «تأملی در عالم خیال از دیدگاه برخی از فلاسفه و عرفا»، نشریه حکمت اسراء، شماره 10، زمستان، 161.
شهرزوری، شمس‌الدین (1383)، رسائل الشجره الإلهیه فی علوم الحقائق الربانیه، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، ج3، تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
شهرزوری، شمس‌الدین (1372)، شرح حکمه الاشراق، تصحیح حسین ضیائی، تهران، بی جا.
شیرازى، قطب‌الدین (بی‌تا)، شرح حکمة الاشراق،ج2،3، قم، بیدار.
عباس زاده، مهدی (1398)، نظام معرفت‌شناسی اشراقی سهروردی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
لوکرى، ابوالعباس (1373)، بیان الحق بضمان الصدق، تهران، مؤسسۀ بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامى.
مفتونی، نادیا (1392)، «مبانی و لوازم نظریه خیال سهروردی»، نشریه فلسفه و کلام اسلامی، دورۀ 46، شمارۀ 1، 140-143.
نجفی، محمد؛ میر هادی، سیدمهدی (1400)، «هستی‌شناسی و نقش ادراکی خیال در فلسفه اسلامی (از ابنسینا تا ملاصدرا)»، نشریه حکمت صدرائی، دورۀ 9، بهار و تابستان، 122-123.
نوربخش، سیما سادات (1393)، ملاصدرا و سهروردی، تهران، هرمس.
یزدان پناه، سید یدالله (1391)، حکمت اشراق؛ گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Abbaszadeh, Mehdi (2018), Ishraghi Sohravardi's System of Epistemology, Tehran, Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. [In Persian]. Akbarian, Reza (1388). "The Power of Imagination and the World of Imaginary Images", Islamic Philosophy Teachings Journal, No. 8, Autumn 2018. [In Persian]. Akfiri, Mohammad Taghi (1379). "Present and acquisitional science", Mehman magazine, number 2, summer. Alfa Khouri, Henna; Alger, Khalil (1358). History of Philosophy in the Islamic World, Volume 2, Tehran, in collaboration with the Islamic Revolution Educational Publishing Organization. Aristotle, Aristotle (2018). Aristotle's logic (Organon), translated by Mir Shamsuddin Adib Soltani, Tehran, Negah publishing house. Asghari, Iraj (2014). "Comparison of face-to-face science from the point of view of Ibn Sina and Suhrawardi", Shahid Madani University of Azerbaijan, Faculty of Theology and Islamic Studies, Tabriz, Isfand. Burqai, Zahra (1387). "Analysis and review of imagination from the point of view of Ibn Sina and Sadr al-Maltahin", Ministry of Science, Research and Technology, University of Qom, Tarbiat Modares Center. [In Persian]. Bahmanyar bin Al-Marzban, Abolhasan (1375), graduate, edited by Morteza Motahari, Tehran, University of Tehran. [In Persian]. Ebrahimi Dinani, Gholamhossein (1379), Shua Andishe and Intuition in Sohrvardi's Philosophy, Tehran, Hikmat. [In Persian]. Ibn Kamuneh, Saad Ibn Mansour (1387). Commentary on al-Louhiya and al-Arshiyeh, Najafaqli Habibi, Vol. 2, Tehran, Written Heritage Research Center. Ibn Sina (1331). Ala'i Encyclopaedia of Nature, edited by Mohammad Mashkowa, Tehran, Mola Publishing House. [In Persian]. Ibn Sina (1371). Discussions, research by Mohsen Bidarfar, Qom, Bidar. [In Persian]. Ibn Sina (1379). Al-Najat Man Al-Gharq Fi Bahr Al-Dilalat, introduction and proofreading by Mohammad Taghi, scholar, Tehran, University of Tehran. Ibn Sina (1385). Salvation Theology, Qom, Bostan Kitab. Ibn Sina (1387). The book Nafs Shafa, translated and explained by Mohammad Hossein Naji, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Tehran. Ibn Sina (1405). Al-Shifa (Al-Tabiiyat), vol. 2, Qom, by the efforts of Ibrahim Madkoor. Ibn Sina (1953 AH). Ayoun al-Hikma, revised by Abd al-Rahman Badawi, Egypt, Cairo publication. Ibn Sina (2011). Burhan Shafa, translated by Mehdi Qavam Safari, Qom, Fekar Rooz. Ibn Sina (A) (1331). Rasala Nafs, Musa Omid's research, Tehran, National Art Association. Ibn Sina (A) (1375). Al Isharat Va Tanbihat, Volumes 1, 2 and 3, Qom, Nashr al-Balagha. Ibn Sina (A) (1404 AH). Al-Taliqat, research by Abd al-Rahman Badawi, Qom, School of Islamic Studies. Ibn Sina (b) (1375). Al-Nafs Man Kitab al-Shifa, Research by Ayatollah Hasanzadeh Amoli, Qom, Al-Nashar Al-Tabay Center for Al-Alam Islamic Library. Ibn Sina (b) (1404 AH). Al-Shifa (Theology), Qom, School of Ayatollah Al-Marashi. Imanpour, Mansour (1382). "The problem of compatibility of mind and object in the philosophy of masha and superior wisdom", Tabriz Faculty of Literature and Humanities Journal, No. 186, spring. Jabr, Farid; Daghim, Samih and others (1996). Al-Arab Dictionary of Logical Terms, Lebanon, Lebanese School Publishers. Kurdish Firouz Jai, Yar Ali (2014). Hekmat Masha, Qom, Hajar Publishing Center. Lokri, Abu al-Abbas (1373), Bayan al-Haq in Daman al-Saddeq, Tehran, International Institute of Islamic Thought and Civilization. [In Persian]. Mirhadi, Seyyed Mehdi; Najafi, Muhammad (1400). "Ontology and the perceptual role of imagination in Islamic philosophy (from Ibn Sina to Mulla Sadra)", Hekmat Sadraei magazine, volume 9, 2, spring and summer. Moalemi, Hassan (2007). A look at epistemology in Islamic philosophy, Tehran, Research Institute of Islamic Culture and Thought. Maftoni, Nadia (2012), "The Basics and Applicability of Suhrawardi's Theory of Imagination", Journal of Islamic Philosophy and Kalam, Volume 46, Number 1, 140-143. [In Persian]. Najafi, Mohammad; Mirhadi, Seyyed Mahdi (1400), "Ontology and the perceptual role of imagination in Islamic philosophy (from Ibn Sina to Mulla Sadra)", Hekmat Sadraei publication, period 9, spring and summer, 122-123. [In Persian]. Noorbakhsh, Sima Sadat (2013), Mulla Sadra and Sohrvardi, Tehran, Hermes. [In Persian]. Palangei, Monira; Mohammadnejad, Zainab (2017), "Imaginary perception as a two-way communication between the self and the imaginary world from the point of view of Suhrawardi", Javidan Khard magazine, No. 34, Autumn and Winter, 43-45. [In Persian]. Razi, Mohammad Qutbuddin (2013). Sharh al-Mudaeh, Tehran, University of Tehran. [In Persian]. Shamali, Nasrallah; Haddad, Vahidah (2013), "Reflection on the world of illusion from the point of view of some philosophers and mystics", Hekmat Esra magazine, No. 10, Winter, 161. [In Persian]. Suhravardi, Shahabuddin (1373). Collection of works of Sheikh Eshraq, Volume 1, Tehran, Research Institute of Humanities and Cultural Studies. [In Persian]. Suhravarzi, Shahabuddin (1380). Sheikh Ashraq's collection of works, Vol. 2, Introduction to the revision of art and humanities, Tehran, Cultural Studies Institute. [In Persian]. Suhravarzi, Shahabuddin (1385). Al-Mashara and Al-Mutarahat, edited by Maqsood Mohammadi and Ashraf Aalipour, Tehran, Haq Yavaran, 1385, first edition. [In Persian]. Yazdan Panah, Seyyed Yadullah (2013). the wisdom of illumination; Report, description and assessment of the philosophical system of Sheikh Shahab al-Din Suhravardi, Volume 2, Qom, Hozwa Research Institute and University. [In Persian]. Zabihi, Mohammad (2016). Masha's philosophy based on Ibn Sina's important views, Tehran, Samt.[In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 157 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 17 |
||