پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,255 |
| تعداد مقالات | 68,019 |
| تعداد مشاهده مقاله | 116,143,477 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,912,889 |
حوزویان، پزشکی مدرن و بیماری‌های همه‌گیر سنخ‌شناسی مقدماتی الگوهای مواجهه حوزویان با بیماری‌های همه‌گیر در دوره قاجار و پهلوی اول | ||
| بررسی مسائل اجتماعی ایران | ||
| دوره 14، شماره 1، آبان 1402، صفحه 65-88 اصل مقاله (987.68 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijsp.2023.94844 | ||
| نویسندگان | ||
| عطیه توسلی* 1؛ مصطفی نوذری2؛ مهدی سلیمانیه3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگری دانشگاه تهران ، تهران. ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگری دانشگاه تهران ، تهران، ایران | ||
| 3مدیر گروه نظرسنجی موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی ، تهران | ||
| چکیده | ||
| پس از انقلاب میکروب‌شناختی در پزشکی و تغییر در مواجهه با بیماری‌های همه‌گیر، چالش‌هایی میان دستورات پزشکی جدید و احکام دینی به وجود آمد. چالش‌ها، طیف مختلفی از واکنش‌ها را به همراه داشتند: از تقابل کامل تا تبعیت و از تلفیق پذیرش- سرکشی تا حمایت و هم‌افزایی. بررسی الگوهای تعاملی و تقابلی این دو نهاد، اهمیت جامعه‌شناختی فراوان دارد. پژوهش حاضر تلاش می‌کند تا با رویکردی کیفی و با استفاده از روش مطالعه اسنادی و سنخ‌شناسی وبری، یکی از مهم‌ترین لحظات رویارویی حوزویان با پزشکی مدرن، یعنی دوره قاجار و پهلوی اول را بررسی کند. این پژوهش تلاش می‌کند تا پاسخی برای پرسش‌های ذیل بیابد: انواع سنخ‌های مواجهه حوزویان با شیوع بیماری‌های واگیردار کدامند؟ معنای ذهنی روحانیت به مثابۀ یک گروه اجتماعی درباره مداخله در امر بهداشت عمومی چه بوده است؟ هرکدام از اشکال پذیرش یا ستیز با پزشکی مدرن، در چه شبکه‌ای از ارزش‌ها جای گرفته است؟ بر اساس یافته‌های پژوهش، واکنش‌های حوزویان به بیماری‌های همه‌گیر، ذیل شش سنخ توصیفی قابل توضیح است. این موارد نسبت به سه متغیر «امر اجتماعی»، «پزشکی مدرن» و «جایگاه ماوراءالطبیعه در تفسیر» برساخت شده‌اند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سنخ غالب مواجهه با پزشکی مدرن، «طب جدیدپذیر» بوده و هرچه پیش‌تر می‌آییم، درک بیماری به مثابه امری فردی، به سوی درک اجتماعی از بیماری حرکت می‌کند. به تناسب آن نیز حوزویان در رساله‌های علمیه میانجی‌های اجتماعی را در نظر می‌گیرند. جایگاه ماوراءالطبیعه نیز به طور بنیادین متزلزل نشده، بلکه تنها از علت نزدیک به علت دور تبدیل شده است. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Seminarians, modern medicine and epidemic diseases Preliminary genealogy of the patterns of encounter of seminarians with epidemic diseases in the first Qajar and Pahlavi periods | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Atiye Tavassoli1؛ Mostafa Nozari2؛ Mahdi Soleimanieh3 | ||
| 1, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| 2Faculty of Social Sciences, University of Tehran; Tehran, Iran | ||
| 3manager of the survey group of the Higher Institute of Social Security Research, Tehran; Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| After the microbiological revolution in medicine and the change in dealing with epidemics, challenges arose between new medical orders and religious orders. Challenges brought a variety of reactions: from complete opposition to compliance, and from acceptance-defiance combination to support and synergy. Examining the interactive and confrontational patterns of these two institutions has great sociological importance. The present study tries to investigate one of the most important moments of seminarians' confrontation with modern medicine, namely the Qajar and Pahlavi period, with a qualitative approach and using the method of documentary study and Weberian genealogy. This research tries to find an answer to the following questions: What are the types of exposure of seminarians to the spread of infectious diseases? What has been the mental meaning of the clergy as a social group about intervention in public health? Each form of acceptance or opposition to modern medicine is placed in what network of values? Based on the findings of the research, seminarians' reactions to epidemics can be explained under six descriptive lines. These items are constructed in relation to three variables: "social matter", "modern medicine" and "the place of the supernatural in interpretation". The results of this research show that the dominant way of encountering modern medicine is "modern medicine" and the more we advance, the understanding of the disease as an individual thing moves towards the social understanding of the disease. Accordingly, seminarians consider social mediators in their theological treatises. The position of the supernatural has not been fundamentally shaken, but has only changed from a close cause to a distant cause. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| seminarians, seminarian life, medical institution, infectious diseases | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیم‌نژاد، هرمز(1396). نوسازی پزشکی و بهداشت عمومی در دوره قاجار. ترجمه: قربان بهزادیان‌نژاد. تهران: پژوهشکدة تاریخ اسلام.
الگار، حامد(1369). دین و دولت در ایران: نفس علما در دوره قاجار. ترجمه: ابوالقاسم سری. تهران: انتشارات توس.
مرتفق. ن‍ج‍ف‍ی م‍س‍ج‍د ش‍اه‍ی اص‍ف‍ه‍ان‍ی، مهدی. کتابخانة ملی، شماره بازیابی: ۶-۲۲۳۶۰.
انتباه‌نامه اسلامی. ش‍ری‍ع‍ت‌م‍دار دام‍غ‍ان‍ی، م‍ح‍م‍درض‍ا. کتابخانة ملی، شماره بازیابی: 18288-8 .
النجفی الجواهری، الشیخ محمد حسن(1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بلیکی، نورمن(1397). طراحی پژوهش‌های اجتماعی. ترجمه: حسن چاووشیان. تهران: نشر نی.
بورل، آر. ام(1392). همه‌گیری وبا در ایران(1904م) : برخی از ابعاد جامعه قاجاری. ترجمه: فریده فرزی و زهرا نظرزاده، مجلة خردنامه، سال چهارم، پاییز 1392، شماره 11، صص 22-1.
توکلی طرقی، محمد(1387). تجدد روزمره و آمپول تدین. مجله ایران‌نامه، سال بیست و چهارم، شماره 4، زمستان 1387، 458-421.
جعفریان، رسول(1398). از شیطان تا میکروب: ادبیات بهداشت اسلامی در سدة اخیر. تهران: نشر مورخ.
جعفریان، رسول(1380). رسائل حجابیه: شصت سال تلاش علمی در برابر بدعت کشف حجاب. تهران: دلیل ما.
حافظ، فاطمه(2019). الفتوى والحداثه. الریاض: مرکز نماء للبحوث والدراسات.
حکمت‌نیا، محمود(1399). مبانی اخلاقی، فقهی و حقوقی الگوی مواجهه ملی با بیماری‌های همه‌گیر با تأکید بر کرونا. فصلنامه حقوق اسلامی، سال هفدهم، بهار 1399، شماره 64، صص 7-50.
حکیم، المنذر(1431). موسوعة الإمام السید عبدالحسین شرف الدین. بیروت: دار المؤرخ العربی.
حیدری، آرش(1399). واژگونه‌خوانی استبداد ایرانی. تهران: مانیا هنر.
دورکیم، امیل(1393) قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمه: علی محمد کاردان. تهران: دانشگاه تهران.
دولت‌آبادی، یحیی(1371). حیات یحیی. تهران: عطار.
دونزولو، ژاک(1395). ابداع امر اجتماعی. ترجمه: آرام قریب. تهران: شیرازه.
روشن، محمد(1390). ضمان ناشی از انتقال بیماری جنسی. فصلنامه فقه پزشکی، دوره 3، شماره 7-8، تابستان و پاییز 1390، صص 101-131.
رینگر، مونیکا(1381). آموزش، دین و گفتمان اصلاح فرهنگی در دوران قاجار. ترجمه: مهدی حقیقت‌خواه. تهران: ققنوس.
سلیمانیه، مهدی و شریعتی، سارا. سنخ‌شناسی به مثابه روش تحقیق جامعه‌شناختی، این مقاله در جایی منتشر نشده است و جناب آقای سلیمانیه مشفقانه آن را در اختیار نگارندگان قرار دادند.
صاحب جواهر، محمد حسن(1373). رساله شریفه مجمع الرسائل. مشهد: مؤسسة حضرت صاحب‌الزمان.
صبوریان، محسن(1398). تکوین نهاد مرجعیت تقلید شیعه. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
علیخانی، مهدی(1393). چالش‌های بهداشت عمومی در ایران عصر قاجار از دید سیاحان غربی. فصلنامه تاریخ پزشکی، سال ششم، شماره هجدهم، بهار 1393، صص 70-41.
فریزبی، دیوید(1374). جامعه. ترجمه: احمد تدین و شهین احمدی. تهران: نشر آران.
فلور، ویلم(1387). سلامت مردم در ایران قاجار. ترجمه: ایرج نبی‌پور. بوشهر: نشر دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی.
فلیک، اووه(1396). درآمدی بر روش تحقیق کیفی. ترجمه: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
کاشف‌الغطاء، الشیخ جعفر(1380). کشف‌الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء،. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیّه قم.
کریم‌خان زند، مصطفی(1392). مواجهه طبابت بومی با بیماری‌های وبا و طاعون در ایران دوره قاجار. مجله تاریخ علم دوره 10 پاییز و زمستان 1391 شماره 2 (پیاپی 13)، صص 126-93.
کلباسی، محمد بن محمدابراهیم( ؟). رسائل المحقق الکلباسی، قم: بی‌نا.
لاری، عبدالحسین بن عبدالله(1418). مجموعه رسائل. قم: کنگره بزرگداشت آیت‌الله سید عبدالحسین لاری.
میرصالحیان، اکبر و مصیب دالوند(1397). تاریخچه بیماری‌های عفونی باکتریایی شایع در ایران، مجله میکروب‌شناسی پزشکی ایران، سال 12، شماره 4، صص 230-238.
ناطق، هما(1358). مصیبت وبا و بلای حکومت. تهران: نشر گستره.
نراقی، احمد بن محمدمهدی(1415). مستند الشّیعة. قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
نصیری، هدایت و مریم مختاری و اصغر میرفردی(1396). تحلیلی از فضای بیماری و بدن در گفتمان پزشکی اسلامی- ایرانی (گفتاری من‌باب جامعه‌شناسی پزشکی از منظر تاریخی). فصلنامة مطالعات جامعه‌شناختی، دوره 24، شماره 1، صص 459-487.
نظامالسلطنه مافی، حسین قلی(1362). خاطرات و اسناد حسین قلی خان نظامالسلطنه مافی. تهران: تاریخ ایران.
یزدی، سید محمد کاظم طباطبایی(1419). العروة الوثقی فیما تعم به البلوی( المحشّی). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
Kashani-sabet, Firoozeh (1989). "City Of Dead": The Frontier polemics of quarantinein the Ottoman Empire and Iran. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East, Volume 18, Issue 2, Fall 1998, 51-58.
Hormoz, Ebrahimnejad (2002). Religion and medicine in Iran: from relationship to dissociation. History of Science; an Annual Review of Literature, Research and Teaching, Mar 2002, 40(127 Pt 1):91-112
Prior, Lindsay (2003). Using documents in social research. Londen: SAGE Publication. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 120 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 118 |
||