تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,519 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,135,382 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,240,969 |
بررسی تغییرات مؤلفههای بیلان آب با استفاده از مدل SWAT+ و تعیین نقش عوامل مؤثر بر آنها | ||
مدیریت آب و آبیاری | ||
دوره 13، شماره 4، دی 1402، صفحه 1071-1092 اصل مقاله (1.17 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwim.2023.358050.1066 | ||
نویسندگان | ||
رامین هادیقورقی؛ مجید دلاور* | ||
گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
گزارشهای دقیق بیلان منابع آب اهمیت زیادی در ارتقای برنامههای مدیریت پایدار حوضههای آبریز دارد. هدف اصلی در این مطالعه ارزیابی و استفاده از مدل SWAT+، بهعنوان نسخه جدید مدل SWAT در شبیهسازی فرایندهای هیدرولوژیکی و تعیین نقش عوامل مؤثر در تغییرات مؤلفههای بیلان آبی در حوضه آبریز طشک بختگان است. در این راستا بعد از تهیه اطلاعات موردنیاز و واردکردن آنها به مدل SWAT+، مراحل واسنجی و صحتسنجی مدل برای جریان رودخانهها در 10 ایستگاه هیدرومتری، جریان پایه در سه ایستگاه بالادستی و همچنین واسنجی تراز آب زیرزمینی، تبخیروتعرق و عملکرد محصولات عمده کشتشده در سطح حوضه در طول بازه زمانی (1980-2014) انجام شد. ارزیابی نتایج واسنجی مدل در بیشتر ایستگاهها مقادیر شاخص (5/0R2>) و (2/0NSE>) را نشان میدهد که نتایج مطلوب و قابلقبول بود. مقایسه نتایج بیلان آب حاصل از SWAT+ با نتایج سایر مطالعات نشان میدهد که مقادیر نهایی پارامتر تبخیر-تعرق بیشتر و جریانات سطحی کمتر از نتایج سایر پژوهشها بود، بهطوربهطوریکه فقط در مقایسه با نتایج مدل SWAT، سه مؤلفه مذکور بهترتیب افزایش 17/0، 13/1 و کاهش 06/0 میلیارد مترمکعب در سال را نشان میدادند. بررسی تغییرات مکانی و زمانی مؤلفههای بیلان نیز نشان داد که تغییرات بارش و تبخیر-تعرق از شمال به جنوب حوضه کاهشی است و در مناطق پربارش تناسب و همخوانی نوسانات آنها بیشتر است. بیشترین عامل در کاهش مقادیر آبدهی (7/74 درصد) و افزایش تبخیر-تعرق (3/80 درصد)حوضه مربوط به عوامل غیراقلیمی و انسانی از جمله تغییر کاربری اراضی، احداث سدها و ... است و تأثیر عوامل اقلیمی بر تغییرات آبدهی و تبخیر-تعرق بهترتیب 3/25 درصد و 7/19 درصد است. ارزیابی نتایج واسنجی مدل SWAT+ و مقایسه نتایج آن با سایر مطالعات انجامشده در حوضه حاکی از عملکرد قابلقبول این مدل در شبیهسازی و تفکیک سهم عوامل مختلف اقیلمی و انسانی در شرایط هیدرولوژیکی حوضه موردمطالعه میباشد. لذا با توجه به قابلیتهای جدید این مدل و اصلاح فرایندهای شبیهسازی آبهای زیرزمینی و تبادلات آن با رودخانه نسبت به مدل SWAT، استفاده از این مدل در جهت برآورد و تدقیق مؤلفههای بیلان آبی حوضههای آبریز توصیه میگردد. | ||
کلیدواژهها | ||
تبخیر-تعرق؛ حوضه طشک بختگان؛ مدلSWAT+؛ مدیریت پایدار؛ منابع آب | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Investigating Changes in Water Balance Components Using the SWAT+ Model and Determining the Role of Factors Affecting Them | ||
نویسندگان [English] | ||
Ramin Hadi qoraqi؛ Majid Delavar | ||
Department of Water Engineering and Management, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
چکیده [English] | ||
Detailed water resource balance reports are very important in promoting sustainable watershed management programs. The main purpose of this study is to evaluate and use the SWAT+ model as a new version of the SWAT model in simulating hydrological processes and determining the role of effective factors in the changes of water balance components in Tashk Bakhtegan basin. In this regard, after preparing the required information and entering them into the SWAT+ model, the steps of calibration and validation of the model for river flow in 10 hydrometric stations, base flow in three upstream stations, as well as calibration of the underground water level, evapotranspiration and yield of major cultivated crops was done at the basin level during the period (1980-2014). The evaluation of the model calibration results in most of the stations shows the index values of (R2>0.5) and (NSE>0.2) that the results were favorable and acceptable. Comparing the results of the water balance obtained from SWAT+ with the results of other studies shows that the final values of the evaporation-transpiration parameter were higher and the surface currents were lower than the results of other researches, so that only compared to the results of the SWAT model, the three mentioned components increased by 17. 0, 1.13 and showed a decrease of 0.06 billion cubic meters per year. Examining the spatial and temporal changes of the balance components also showed that the changes in precipitation and evapotranspiration decrease from north to south of the basin, and in areas with high rainfall, their fluctuations are more proportionate and congruent. The most important factor in the decrease of water flow (74.7 percent) and the increase of evaporation-transpiration (80.3 percent) of the basin is related to non-climatic and human factors such as land use change, construction of dams, etc. and the effect of climatic factors on water flow changes and evaporation-transpiration is 25.3 percent and 19.7 percent respectively. Evaluation of SWAT+ model calibration results and comparison of its results with other studies conducted in the basin indicate the acceptable performance of this model in simulating and separating the contribution of different climatic and human factors in the hydrological conditions of the studied basin. Therefore, according to the new capabilities of this model and the improvement of the simulation processes of underground water and its exchange with the river compared to the SWAT model, it is recommended to use this model in order to estimate and verify the water balance components of basins. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Evapotranspiration, Sustainable management, SWAT+ model, Tashk Bakhtegan basin, Water resource | ||
مراجع | ||
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 292 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 259 |