پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,240 |
| تعداد مقالات | 67,871 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,429,852 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,198,684 |
بازتاب و کاربرد مضامین شعری در منابع تاریخ دوره صفویه | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 56، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 81-101 اصل مقاله (495.82 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2024.367434.654444 | ||
| نویسندگان | ||
| عبدالله متولی1؛ زهرا رجبی2؛ محمد حسن بیگی* 1 | ||
| 1گروه تاریخ دانشگاه اراک | ||
| 2گروه ادبیات دانشگاه اراک | ||
| چکیده | ||
| حکومت صفویه در تاریخ ایران بعد از اسلام به‌سبب ایجاد وحدت سیاسی در قلمرو جغرافیایی ایران و تکیه بر مذهب شیعه از نظر سیاسی و مذهبی جایگاه ویژه‌ای دارد. این دو شاخص از نتایج برخورد شاهان صفوی با عناصر نافرمان داخلی و دشمنان ناهمگون خارجی بود. منابع تاریخی عصر صفوی، بازتاب‌دهندۀ این برخوردها و جنگ‌هاست؛ اما از آنجا که رویدادهای کوچک و بزرگ آن از صافی شخصیت مورخانی عبور کرده که ذهنی تاریخی و قلبی ادبی داشته‌اند، بیشتر این منابع آیینه‌ای نیستند که واقعیت را همان‌گونه که هست، منعکس کرده باشند. به‌سخنی دیگر، به‌سبب اینکه «چه گفتن» و «چگونه گفتن» برای بیشتر مورخان این عصر به‌یک میزان اهمیت داشته است؛ حاصل این فرایند، تولید متونی است که به‌لحاظ محتوا، تاریخی و از حیث شکل یا فرم ادبی هستند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیل داده‌های بخشی از منابع این دوره، درصدد پاسخ‌گوئی به این پرسش است که چگونه تاریخ و شعر در تلفیق با یکدیگر انتقال‌دهندة روایت‌های تاریخی شده‌اند؟ نتایج پژوهش نشان داده است که کاربرد وسیع شعر در متون تاریخی این دوره به‌دلایلی چون جذابیت و اثرگذاری بیشتر، پیروی از میراث سنت تاریخ‌نویسی عصر مغول و پیش از آن، به‌ویژه به‌شیوة تحصیل مورخان این دوره برمی‌گردد که نخست با سنت‌های ادبی آشنا شده و سپس به تألیف منابع تاریخی روی آورده‌اند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ازبک؛ صفویه؛ عثمانی؛ متون تاریخی؛ نثر؛ نظم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Poetic Themes in the Historical Books of the Safavid Era | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abdolah Motavalli1؛ Zahra Rajabi2؛ Mohammad Hassan Beigi1 | ||
| 1Department of History, Arak University, Iran | ||
| 2Department of Persian Language and Literature, Arak University, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The Safavid era in the history of Iran, following the advent of Islam, holds a significant place in terms of politics and religion due to the establishment of political unity within Iran's borders and the embrace of the Shiite faith. This period was characterized by the Safavid rulers' confrontations with internal dissidents and diverse foreign adversaries. While historical sources from the Safavid era depict these confrontations and conflicts, they are not always faithful representations of reality. Instead, they often reflect the historians' interpretation of events, blending historical content with literary expression. The present study, conducted through a comprehensive review of relevant sources from the Safavid era, aims to explore the intertwined nature of history and poetry, and how these two elements have shaped historical narratives during this period. By delving into the use of poetry within historical texts, the research seeks to understand the role of poetic expression in conveying historical events and stories. The research findings reveal that the extensive incorporation of poetry in historical texts of the Safavid era can be attributed to several factors, including its heightened appeal and influence, the influence of the historiographical tradition from the Mongol era and earlier periods, and the educational backgrounds of the historians of this time, who were steeped in literary traditions before transitioning to historical authorship. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Historical Texts, Safavid, Ottoman, Uzbek, Prose, Poetry | ||
| مراجع | ||
|
افوشته‌ای نطنزی (1373). نقاوه الاثار فی ذکرالاخیار در تاریخ صفویه. چاپ دوم. تصحیح احسان اشراقی. تهران: علمی و فرهنگی.
امینی هروی، امیر صدرالدین ابراهیم (1383). فتوحات شاهی(تاریخ صفویه از آغاز تا سال 920ق). تصحیح محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ثابتیان، ذبیح (1343). اسناد و نامه‌های تاریخی و اجتماعی دوره صفویه. تهران: ابن سینا.
جنابدی، میرزا بیگ (1378). روضه الصفویه. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: موقوفات دکتر محمود افشار.
حسینی قمی، قاضی احمد (1383). خلاصة التواریخ. تصحیح احسان اشراقی. 2جلد. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.
خواند میر، امیر محمود (1370). ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی. تصحیح غلامرضا مجد طباطبایی. تهران: موقوفات افشار.
روملو، حسن بیگ (1384). احسن اتواریخ. تصحیح عبدالحسین نوایی. 3جلد. تهران: اساطیر.
شاه اسماعیل صفوی (1347). به‌اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
شاه تهماسب صفوی (1350). مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی. به‌اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
شاه عباس (1366). به‌کوشش عبدالحسین نوایی. 3جلد. چاپ دوم. تهران: زرین.
شیرازی، عبدی بیگ (1369). تکمله الاخبار(تاریخ صفویه از آغاز تا978ق). تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: نشر نی.
صفا، ذبیح الله صفا (1371). تاریخ ادبیات در ایران. جلد 5/1. چاپ دوازدهم. تهران: فردوس.
صفت گل، منصور (1388). تاریخ نویسی در ایران عصر صفوی سال‌های ۱۱۴۸ - ۱۰۳۸ مراحل و گونه شناسی. مجله پژوهش‌های علوم تاریخی، ۶۵– ۸۴.
عالم آرای شاه اسماعیل (1384). تصحیح اصغر منظر قائم. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی.
قبادالحسینی، خورشاه بن (1379). تاریخ ایلچی نظام شاه. تصحیح محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
قزوینی، ابوالحسن (1367). فواید الصفویه. تصحیح مریم میراحمدی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
منجم، ملا جلال (1366). تاریخ عباسی یا روزنامه ملا جلال. به‌کوشش سیف الله وحید نیا. انتشارات وحید.
منشی قزوینی، بوداق (1378). جواهرالاخبار. تصحیح محسن بهرام نژاد. تهران: میراث مکتوب.
منشی، اسکندر بیک (1377). تاریخ عالم آرای عباسی. تصحیح محمد اسماعیل رضوانی. 3جلد. تهران: دنیای کتاب.
موسوی فندرسکی، سید ابوطالب (1388). تحفه العالم در ذکر پادشاهی شاه سلطان حسین. تصحیح رسول جعفریان. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای ملی.
نجفی‌نژاد، سعید و مطهری، حمید (1396). تاملی بر تاریخ نگاری درباری عصر صفوی مطالعه موردی کتاب تکمله الاخبار. مجله پژوهشنامه تاریخ، ۱۲ (۴۶)، ۱۱۵- ۱۳۴.
واله قزوینی، محمد یوسف (1382). خلد برین(ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم). تصحیح محمدرضا نصیری. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
وحید قزوینی، میرزا محمد طاهر (1383). تاریخ جهان ارای عباسی. تصحیح سعید میر محمد صادق. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
میرزایی وریا (1401). روایت جنگ در تاریخ نگاری عصر صفوی. مجله مطالعات تاریخی جنگ، ۵ (۴)، ۲۹– ۵۰. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 40 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 57 |
||