پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,212,296 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,041,339 |
خوانشی دیگر از علوم اجتماعی اسلامی: ساحت مفاهیم | ||
| فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| دوره 14، شماره 4، دی 1403، صفحه 41-61 اصل مقاله (766.67 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2025.386651.1750 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی حسین زاده یزدی* | ||
| دانشیار گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| آنچه را علم می‌نامیم، ساحت‌های گوناگونی را در بر می‌گیرد. تفاوت میان علوم اجتماعی اسلامی و علوم اجتماعی غربی خود را در ساحت‌های مختلف علوم نشان می‌دهد. برای درک دقیق و عمیق این تفاوت‌ها باید همۀ ساحت‌های علم را بررسی کرد و تمایزها را به‌دقت نشان داد. توجه به یک یا چند ساحت علم و رهاکردن دیگر ساحت‌ها، ما را از فهم تمایزها بازمی‌دارد و راه را بر سامان و پیشرفت علمیِ متفاوت می‌بندد. در علوم گوناگون، با تأمل و از راه استقرا، دست‌کم 12 ساحت را می‌توان برشمرد: توصیف، کشف، توجیه (روش)، پذیرش فرضیه، تفهّم، تبیین، پیش‌بینی، ابژه، کاربرد، توصیه یا تجویز و مفاهیم. این نوشتار، با تمرکز بر ساحت مفهوم، به این مسئله می‌پردازد که تفاوت میان علوم اجتماعی اسلامی و علوم اجتماعی غربی در ساحت مفاهیم چیست؟ یافته‌های پژوهش بیانگر این هستند که تمایز مفاهیم در علوم اجتماعی اسلامی و علوم اجتماعی غربی به تمایز در مبانی و جهان‌بینی این دو برمی‌گردد، چه‌آنکه عالَم از دریچۀ مفاهیم خود را فهم‌پذیر می‌کند. علوم مختلف عالَم خویش را از روزنۀ مفاهیم و با نظریات گوناگونی که از آن مفاهیم سامان یافته است، به تصویر می‌کشند و مقوله‌بندی می‌کنند. در علوم اجتماعی اسلامی مفاهیم برساختی نیستند از‌این‌رو بار ارزشی خاص خود را دارند و کشف معنای مفاهیم در مواجهه با علوم اجتماعی غربی جز از راه اجتهاد امکان‌پذیر نیست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اجتهاد؛ ساحت‌های علم؛ علوم اجتماعی اسلامی؛ علوم اجتماعی غربی؛ مفاهیم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Different Reviewing of Islamic Social Sciences: The Field of Concepts | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Hosseinzadeh Yazdi | ||
| Associate Professor, Department of Islamic Social Sciences, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| What we call science encompasses various contexts. The distinction between Islamic and Western social sciences shows itself in various contexts of science. To fully comprehend these differences, it is essential to systematically examine all scientific contexts, as neglecting any area can hinder the recognition of these distinctions and obstruct alternative frameworks for scientific development. In the realm of social sciences, at least 12 contexts can be identified through reflection and induction: description, discovery, justification (methodology), hypothesis acceptance, understanding, explanation, prediction, object of study, application, normativity, and concepts. This article focuses specifically on the conceptual context to explore the differences between Islamic and Western social sciences in this domain. The findings suggest that the divergence in conceptual approaches stems from foundational differences in worldview. Concepts serve as lenses through which the world is understood, and each scientific tradition organizes its theories and representations of reality based on these conceptual frameworks. In Islamic social sciences, concepts are not reconstructed; rather, they are imbued with intrinsic value rooted in Islamic Thought. Understanding these concepts in contrast to their Western counterparts necessitates Ijtihad (independent reasoning), as the process involves uncovering meanings that align with Islamic principles. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Concepts, Fields of science, Ijtihad, Islamic social sciences, Western social sciences | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
آذر، عادل؛ امیرخانی، طیبه (1399). بودجهریزی عمومی: نهادهای بودجهریزی و بودجۀ محلی، تهران: سمت.
آملی لاریجانی، صادق (1384). استدلال در اعتباریات. پژوهش‌های فلسفی - کلامی، دوره 6. شماره 4.
آملی لاریجانی، صادق (1394). فلسفه علم اصول، قم: بوستان کتاب.
امین، احمد (بیتا). زعماء الاصلاح فی العصر الحدیث، بیروت: دارالکتاب العربی.
بلیکی، نورمن (1391). پارادایمهای تحقیق در علوم انسانی، ترجمۀ حمیدرضا حسنی و دیگران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ترکاشوند، احسان؛ میرسپاه، اکبر. (1389). تفسیری نو از اعتباریات علامه طباطبایی با نگاهی تطبیقی به رساله اعتباریات و تفسیر المیزان. معرفت فلسفی، دوره 8، شماره 1.
حسینزاده، محمد (1390)، معرفت بشری؛ زیر ساخت‌ها، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
حسینزادۀ یزدی، مهدی (1392). تبیین و بررسی اصالت جامعه از دیدگاه شهید مطهری و استاد مصباح یزدی. فصلنامۀ نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 3، ش1.
حسینزادۀ یزدی، مهدی (1393). رابطه زبان و واقعیت از منظر ویتگنشتاین متأخر با توجه به تفسیر ایلهام دیلمن، فصلنامۀ مطالعات جامعهشناختی، دورۀ 21، ش1.
حسینزادۀ یزدی، مهدی، اخلاقی، نازیلا (1395). علم دینی در مقام توصیف و توصیه؛ بازخوانی نظریه علم دینی استاد مصباح یزدی. فصلنامۀ نظریۀ اجتماعی متفکران مسلمان. دوره 4، شماره 2.
حسینزادۀ یزدی، مهدی، اخلاقی، نازیلا (1396). سرنوشت یک نقد؛ بازخوانی نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی. فصلنامۀ اسلام و مطالعات اجتماعی. دوره 4، شماره 4.
حسینزادۀ یزدی، مهدی؛ فلاحنژاد، الهه (1398). نسبت عینیت و ارزش‌باری علوم اجتماعی با توجه به دیدگاه فیلسوفان مسلمان. فصلنامۀ مطالعات جامعه شناختی، دوره 26، شماره 2
حسینزادۀ یزدی، مهدی؛ مقدسی، الهام سادات (1401). سکولاریسم در اندیشهٔ اجتماعی فتح الله گولن، فصلنامۀ مطالعات اندیشه معاصر مسلمین، پاییز و زمستان ش 16.
حسینزادۀ یزدی، مهدی؛ مقدسی، الهام سادات (1402). اسلام آناتولی در اندیشه اجتماعی فتح الله گولن، فصلنامۀ فصلنامۀ نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، دورۀ 16، ش1.
حسینزادۀ یزدی، مهدی؛ ملاباشی، سیدمحسن (1400). درآمدی بر دانش اجتماعی مسلمین: انحطاط مسلمانان در اندیشه و آثار شهید مطهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رووت، مایکل (1389). فلسفه علوم اجتماعی: روش‌ها، آرمان‌ها و سیاست‌های پژوهش اجتماعی، ترجمه محمد شجاعیان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
سرل، جان (1396). ساخت واقعیت اجتماعی، مترجم: میثم محمد امینی، تهران: انتشارات فرهنگ نشر نو.
شریفی، احمدحسین (1395). روششناسی علوم‌انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه
صاحبی، محمدجواد (1401). جنبش های فکری و دینی در جهان اسلامی معاصر، بنیان ها و سیر تحولات بیداری اسلامی، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
الصدر، السید محمد باقر (1424ه). اقتصادنا، ناشر: مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للشهید الصدر.
طباطبایی، محمدحسین (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
طباطبایی، محمدحسین (1399)، اصول فلسفه و روش رئالیسم ج 2، مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری، قم: صدرا.
طباطبایی، محمدحسین (1428 ق). مجموعه رسائل سبعه، قم: باقیات.
فلایشاکر، ساموئل (1397). تاریخ مختصر عدالت توزیعی، ترجمۀ مجید امینی، تهران: نشر مرکز
کردبچه، محمد (1401). سیر تحولات برنامهریزی و بودجهریزی در ایران و جهان، تهران: نور علم.
مصباح یزدی، محمدتقی (1393). راﺑﻄﻪ ﻋﻠﻢ و دﯾﻦ، ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻧﮕﺎرش: ﻋﻠﯽ ﻣﺼﺒﺎح، ﻗﻢ: ﻣﻮﺳﺴﻪ آﻣﻮزﺷﯽ و ﭘﮋوﻫﺸﯽ اﻣﺎم ﺧﻤﯿﻨﯽ ره.
مطهری، مرتضی (1402). بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد سال اخیر. قم:صدرا.
نبوی، سید حسین (1394). «مفهوم» در جامعهشناسی: چیستی، چگونگی شکلگیری و کارکردهای آن. مجله جامعهشناسی ایران، دوره شانزدهم، شماره 1.
نیومن، ویلیام لارنس (1395). شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی (جلد 1)، ترجمه حسن دانایی‌فرد، سیدحسین کاظمی، تهران: کتاب مهربان نشر.
یزدی، عبدالله بن حسین (1412 ه.ق). الحاشیة علی تهذیب المنطق للتفتازانی. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
Balashov, Yuri; Rosenberg, Alex (2002) PHILOSOPHY OF SCIENCE Contemporary Readings, Routledge: London and New York
Churchland, Paul M. (1988). ‘Perceptual Plasticity and Theoretical Neutrality, A Reply to Jerry Fodor’, Philosophy of Science, Vol. 55, No. 2.
Fodor, Jerry (1984). ‘Observation Reconsidered’, Philosophy of Science, Vol. 51.
Giddens, A. (1974). Positivism and Sociology. London: Heinemann Educational Books.
Godfrey-Smith, Peter (2003). Theory and reality: An introduction to the philosophy of science. Chicago: University of Chicago Press
Kuipers, T. A. F. (2007). Laws, theories, and research programs. In D. Gabbay, P. Thagard, & J. Woods (Eds.) , Philosophy of Science: Focal Issues. (Handbook of the Philosophy of Science; No. Vol. 1)
Root, Michael (1998). How We Divide the World, Philosophy of Science, Vol. 67, No. 3.
Risjord, Mark (2014). Philosophy of social science A Contemporary introduction, NewYork: Routledge.
Williams, Bernard. (1981). Wittgenstein and Idealism, in Moral Luck. Cambridge: Cambridge University Press.
Ladyman, James (2002). UNDERSTANDING PHILOSOPHY OF SCIENCE, Londen & New York: Routledge. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 174 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 175 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب