پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,213,798 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,042,420 |
بازشناسایی نکته‌های زیبایی‌شناختی، سبک‌شناختی و نقد ادبی در جامع‌الصّنایع و الاوزان | ||
| پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت | ||
| دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 36، بهمن 1403، صفحه 73-93 اصل مقاله (877.46 K) | ||
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2024.383931.2026 | ||
| نویسنده | ||
| مجاهد غلامی* | ||
| دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران. | ||
| چکیده | ||
| از برکات رواج و روایی زبان و ادبیات پارسی در شبه قارّۀ هندوستان، نوشته شدن کتاب‌های بسیاری به زبان پارسی در موضوعات گوناگون، توسّط اندیشمندان و نخبگان آن دیار بوده است. چنانکه برخی استادان و ادیبان شبه قارّه، کتاب‌ها و رساله‌هایی پر ارج و ارز به پارسی در بلاغت، شعرشناسی و نقد ادبی از خود به یادگار نهاده‌اند. جامع الصّنایع و الاوزان (778-770ﻫ.ق)، یکی از همین آثار است که توسّط سیف جام هروی و برای شاهزاده «فتح خان»، فرزند «فیروزشاه» از سلسلۀ تغلق شاهیان نوشته شده است. جامع الصّنایع، به مثابۀ کتابی در بلاغت و محاسن و معایب شعر دَری، با وجود تأثیرگیری از برخی آثار بلاغی پارسی و عربی نظیر حدایق السّحر، حقایق الحدایق، مفتاح العلوم و تلخیص المفتاح، نوگویی‌های قابل توجّهی دارد که در جای خود بررسیده تواند شد. افزون بر این، کتاب دربردارندۀ اطّلاعات و نکاتِ ارزشمندی در شعرشناسی و نقد ادبی است و خبر از آن می‌دهد که نویسندۀ آن، همچنانکه نظم را بر نثر رجحان می‌دهد، شاعری را امری موهبتی می‌داند. او میان «شاعر» با «موزون‌طبع» و «خوبطبع» تفاوت میگذارد. طرفدار معنادار بودن شعر است، امّا جانب زیبایی و بِاندامی شعر را نیز فرو نمی‌گذارد. در پیروی شاعران هم‌روزگار خود از استادان پیشین، نظراتی دارد که شایستۀ بازخوانی و بررسی است. تن دادن به «جواز» را در شعر خوش نمی‌دارد و شاخص‌هایی برای نقد شعر دارد. همچنین جامع الصّنایع، کهنسال‌ترین نوشتۀ بلاغی‌ای است که در آن برای معرّفی «طرز» و طرزشناسی شعر پارسی کوشش شده است. در این راستا، پس از بیان معیارها، طرزهای شعر پارسی به نُه طرز تقسیم شده و هرکدام به شاعری که در آن طرز سرآمد بوده، انتساب یافته است. نهایت آنکه از نظرسیف هروی، طرز امیرخسرو دهلوی (725-651 ﻫ.ق)، چه در نثر و چه در شعر، سرآمد همۀ طرزها است. این نظر در کنار دیگر نظرات ستایش‌آمیز هروی دربارۀ امیرخسرو، از جایگاه والای این شاعر در شبه قارّه خبر می‌دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بلاغت؛ سبکشناسی؛ نقد ادبی؛ طرز؛ جامع الصّنایع و الاوزان؛ سیف جام هروی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Recognizing the Points of Aesthetics, Stylistics and Literary Criticism in Jame ol-Sanaye val-Awzan | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mojahed Gholami | ||
| Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the benefits of promoting Persian language and literature in the Indian subcontinent was that many books were written in Persian on various subjects by the intellectuals and elites of that land. Some of the masters and writers of the subcontinent have left behind valuable books and texts in Persian on rhetoric, understanding poetry, and literary criticism. Jame ol-Sanaye val-Awzan (770-778 AH) is one of these works. This book was written by Seyf Jam Heravi for Prince "Fath Khan", the son of "Firoz Shah" from the Tughlaq Shahi dynasty. Jame ol-Sanaye is a valuable book on rhetoric and the beauties and faults of Persian poetry. Although this book is influenced by some Persian and Arabic rhetorical works, such as Hadayegh ol-Sehr, Haghayegh ol-Hadayegh, Meftah al-Uloum, and Talkhis ol-Meftah, it contains significant innovations. These innovations will be mentioned in their place. In addition, the book contains valuable information and points about understanding poetry and literary criticism, and it is clear that its author considers poetry superior to prose and also considers the power of poetry to be innate. He distinguishes between a "poet" and a "composer"; he is in favor of the idea that poetry should have the meaning; But for him, the beauty and coherence of poetry are also important. He also has some noteworthy and testable opinions about the poets' following of the great poets of the past. He does not like the issue of “permissibility” in poetry. He also has indicators for criticizing poetry. Jame ol-Sanaye is the oldest rhetorical work in which an attempt has been made to define the “style” (Tarz) and stylistics of Persian poetry. In this regard, after stating some criteria, the styles of Persian poetry have been divided into nine styles, each of which has been attributed to a prominent poet. Finally, according to Seyf Heravi, the style of Amir Khusrow Dehlavi (651-725 AH), both in prose and in poetry, is superior to all styles. This opinion, along with his laudatory descriptions of Amir Khusrow, shows that this poet had a high position in the subcontinent. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Rhetoric, stylistics, literary criticism, Tarz, Jame ol-Sanaye val-Awzan, Seyf Jam Heravi | ||
| مراجع | ||
|
آزاد بلگرامی، میرغلامعلی (1393). تذکرۀ سرو آزاد. میرهاشم محدّث (مصحح). تهران: سفیر اردهال.
احمدی، بابک (1384). حقیقت و زیبایی: درسهای فلسفۀ هنر. چ.9. تهران: مرکز.
ایگلتون، تری (1397). چگونه شعر بخوانیم. پیمان چهرازی(مترجم). چ.2. تهران: آگه.
بهار، محمّدتقی (ملک الشعرا) (1353). سبکشناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی. چ.3. تهران: امیرکبیر.
تهانوی، محمّدعلی بن علی (1996م.). موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
دورانت، ویل (1385). لذّات فلسفه. عبّاس زریاب خوئی (مترجم). چ 18. تهران: علمی و فرهنگی.
دولتــشاه سمرقندی (امیر دولــتشاهبن علاءالدّوله بختـــیشاه غازی) (1337). تــــذکرة الشعراء. محمّد عبّاسی (مصحح). تهران: کتابفروشی بارانی.
زرّین کوب، عبدالحسین (1363). شعر بیدروغ، شعر بینقاب. چ 4. تهران: سازمان انتشارات جاویدان.
سرخوش، محمّدافضل (1389). کلمات الشعراء. علیرضا قزوه (مصحح). تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
سیّدحسینی، رضا (1387). مکتبهای ادبی. چ 14. تهران: نگاه.
سیف جام هروی (1399). جامع الصّنایع و الاوزان. زینب صادقی نژاد (مصحح). تهران: سخن.
شاهمرادی، امید (1401). «اقتباس شیرعلیخان لودی از جامع الصّنایع و الاوزانِ سیف جام هروی و نکاتی در تصحیح مرآة الخیال». آیینۀ میراث. س.20. ش.70. بهار و تابستان. صص. 73-84 .
شمس فخری اصفهانی (شمسالدّین محمّدبن فخرالدّین سعید فخری اصفهانی) (1389). معیار جمالی و مفتاح ابواسحاقی. یحیی کاردگر (مصحح). تهران: کتابخانه، موزه و مرکـــز اسناد مجلس شورای اسلامی.
شمس قیس رازی (شمسالدّین محمّدبـــن قیس رازی) (1360). المعجم فی معاییر اشعار العجم. محمّد قزوینی و مدرّس رضوی (مصحح). تهران: زوّار.
شمیسا، سیروس (1381). سبکشناسی شعر. چ 8. تهران: فردوس.
شیرعلیخان لودی (1377). تذکرۀ مرآت الخیال. حمید حسنی با همکاری بهروز صفرزاده (مصحح). تهران: روزنه.
عوفی، محمّد (1389). لباب الالباب. ادوارد براون و سعید نفیسی (مصحح). تهران: هرمس.
فتوحی، محمود (1391). سبکشناسی: نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: علمی.
فتوحی، محمود (1385). نقد ادبی در سبک هندی. ویراست دوم، تهران: سخن.
فلّاح، غلامعلـی (1394). «پیشگامان بلاغت فارسی در شبه قارۀ هندوستان». مجلّه مطالعات و تحقیقات ادبی. ش 18. بهار و تابستان. صص. 133-141.
نظامی گنجوی، الیاسبن یوسف (1379). مخزن الاسرار. حسن وحید دستگردی (مصحح). تهـران: سورة مهر.
نوشاهی، عارف (1381). «جامع الصّنایع و الاوزان: از مآخذ کهن فارسی در علوم بلاغی و سبکشناسی شعر». معارف. د.19. ش.1. فروردین و تیر. صص. 36- 49.
نیوتن، اریک (1381). معنی زیبایی. پرویز مرزبان (مترجم). چ 5. تهران: علمی و فرهنگی.
واربرتن، نایجل (1387). چیستی هنر. مهتاب کلانتری (مترجم). تهران: نشر نِی.
هاوکس، ترنس (1394). ساختگرایی و نشانهشناسی. مجتبی پردل (مترجم). تهران: ترانه.
یوشیج، نیما (علی اسفندیاری نوری) (1368). درباره شعر و شاعری. سیروس طاهباز (گردآورنده). تهران: دفترهای زمانه.
یوسفیان، جواد (1379). «نگاهی به مفهوم زیباییشناسی». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. د. 43 . ش. 177. صص. 135- 172.
Ahmadi, Babak (2005). Truth and Beauty: Lessons in the Philosophy of Art. 9th ed. Tehran: Markaz. (In Persian) Azad Belgerami, Mir Gholamali (2014). Tazkareh Sarv-e Azad. Mir Hashem Muhaddes (Emend.). Tehran: Safir Ardehal. (In Persian) Bahar, Mohammad Taqi (Malek ol-shoara) (1974). Stylistics or the History of the Development of Persian Prose. 3rd ed. Tehran: Amir Kabir. (In Persian) Dawlatshah Samarqandi (Amir Dawlatshah ibn Ala al-Dawlat Bokhtishah Ghazi) (1958). Tazkerat ol-shoara. Mohammad Abbasi (Emend). Tehran: ketabforoushi Barani. (In Persian) Durant, Will (2006). The Pleasures of Philosophy. Abbas Zaryab Khoei (Trans). 18th ed. Tehran: Elmi va Farhangi. (In Persian) Eagleton, Terry (2018). How to Read Poetry. Peyman Chehrazi (Trans.). 2nd ed. Tehran: Agah. (In Persian) Fallah, Gholam-Ali (2015). "Pioneers of Persian Rhetoric in the Indian Subcontinent". Journal of Literary Studies and Research. Vol. 18. Spring and Summer. Pp. 133-141. (In Persian) Fotouhi, Mahmoud (2012). Stylistics: Theories, Approaches and Methods. Tehran: Elmi. (In Persian) Fotohi, Mahmoud (2006). Literary Criticism in the Indian Style. 2nd ed. Tehran: Sokhan. (In Persian) Hawkes, Terence (2015). Structuralism and semiotics. Mojtaba Pordel (trans). Tehran: Taraneh. (In Persian) Oufi, Muhammad (2009). Lobab ol-Alabab. Edward Brown and Saeed Nafisi (Emend). Tehran: Hermes. (In Persian) Sarkhosh, Mohammad afzal (2010). Kalamat ol-shoara. Alireza Qazveh (Emend). Tehran: Library, Museum and Document Center of the Islamic Council. (In Persian) Seyf Jam Heravi (2020). Jame ol-Sanaye val-Awzan. Zeinab Sadeghi Nejad (Emend). Tehran: Sokhan. (In Persian) Seyyed Hosseini, Reza (2008). Literary Schools. 14th ed. Tehran: Negah. (In Persian) Shahmoradi, Omid (2022). "Shir Ali Khan Lodi's Quotation from Jame ol-Sanaye val-Awzan by Seif Jam Heravi and Notes on the Editing of Mir'at Al-Khayal". Aineh Miras. V.20. No.70. Spring and Summer. Pp. 73-84. (In Persian) Shamisa, Sirous (2002). Stylistics of Poetry. 8th ed. Tehran: Ferdows. (In Persian) Shams Fakhri Isfahani (Shams al-Din Muhammad ibn Fakhr al-Din Saeed Fakhri Isfahani) (2010). Meyar Jamali va Miftah Abu Ishaqi. Yahya Kardgar (Emend). Tehran: Library, Museum and Document Center of the Islamic Council. (In Persian) Shams Qeys Razi (Shams al-Din Muhammad ibn Qeys Razi) (1981). Al-Mu'jam fi Ma'ayir ashaar Al-Ajam. Muhammad Qazvini and Modaress Razavi (Emend). Tehran: Zovar. (In Persian) Shir Ali Khan Loudi (1998). Tazkreh Merat al-Khayal. Hamid Hassani with the collaboration of Behrouz Safarzadeh (Emend). Tehran:Rozaneh. (In Persian) Tahanvi, Mohammad Ali ibn Ali (1996). Encyclopedia of the Exploration of Terms in techniques and Sciences. Beirut: Maktabat Lebanon nasheroun. Newton, Eric (2002). The meaning of beauty. Parviz Marzban (trans). 5th ed. Tehran: Elmi va Farhangi. (In Persian) Nezami Ganjavi, Elias-Ben-Yusuf (2000). Makhzan ol-Asrar. Hasan Vahid Dastgerdi (Emend). Tehran: Soureh Mehr. (In Persian) Noshahi, Aref (2002). "Jami'e Sanae'e va al-Awzan: one of the ancient Persian sources in rhetorical sciences and stylistics Poetry". Ma'aref. V.19. No.1. Farvardin and Tir. Pp. 36-49. (In Persian) Warburton, Nigel (2008). What is art? Mahtab Kalantari (trans). Tehran: Ney Publishing. (In Persian) Youshij, Nima (Ali Esfandiari Nouri) (1989). On poetry and compose poetry. Sirous Tahbaz (Ed.). Tehran: Daftarhaye Zamaneh. (In Persian) Yousefian, Javad (2000). "A look at the concept of aesthetics". Tabriz Faculty of Literature and Humanities Publication. V. 43. No. 177. Pp. 135-172. (In Persian) Zarrin Koub, Abdolhossein (1984). Untruthful Poetry, Unmasked Poetry. 4th ed. Tehran: Javidan Publishing Organization. (In Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 101 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 63 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب