1استاد دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه دانش‌آموختة کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
خصوصی‌سازی به‌عنوان ابزاری راهگشا برای کوچک‌سازی دولت، کاهش هزینه‌ها و افزایش مشارکت مردم در ادارة امور اقتصادی کشور همواره مورد توجه حکمرانان قرار داشته است. در ایران پس از گذشت نیم قرن از ظهور اولین مواد قانونی مرتبط با خصوصی‌سازی در قوانین موضوعه، تاکنون تعداد کمی از بنگاه‌های دولتی به بخش خصوصی واقعی واگذار شده است که برخی با چالش‌های جدی مواجه بوده‌اند. در پژوهش حاضر با نگاه توصیفی- تحلیلی و بهره‌مندی از منابع کتابخانه‌ای از جمله شش رأی هیأت داوری موضوع مادة 30 و تعدادی از آرای قضایی مرتبط با واگذاری سه شرکت «کشت و صنعت و دامپروری مغان»، «پتروشیمی بیستون» و «سیلوی قدیم سنقر» دریافتیم که ضعف استنادی و استدلال غیرموجه در انشای رأی، ابهام در صلاحیت هیأت‌های داوری و دادگاه‌ها در دعاوی جبران خسارت واگذاری، بی‌توجهی دادرسان به اصل پایبندی به تعهدات و لزوم قراردادها و در مجموع، فقدان حمایت قضایی کافی از سرمایه‌گذاران خصوصی از ایرادات مهم در رسیدگی به دعاوی مرتبط با واگذاری‌ها تلقی می‌شوند، به‌طوری‌که تداوم حرکت در مسیر خصوصی‌سازی بدون رفع مسائل مذکور ناممکن به‌نظر می‌رسد.
Analyzing the Privatization: A Case Study on the Decisions Regarding the Transference of Moghan Agro-industry Company, Biston Petrochemical and Sonqor Silo
نویسندگان [English]
Vali Rostami1؛ Mohammad Matin Nateghpour2
1Professor of law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2MA. in Public Law, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
Privatization as an effective tool for shrinking the government, reducing costs, and increasing people’s participation in the country’s economic affairs has always been the concern of governors. In Iran, despite the passage of half a century since the enactment of initial legal provisions regarding privatization, a limited number of State-owned enterprises have been transferred to the real private sector, with some encountering significant challenges. In the current research, by reviewing the six decisions of the “Article (30) arbitration panel” and several judicial judgments related to the transfer of three companies “Moghan Agro-industry and Livestock,” “Biston Petrochemicals,” and “Sonqor Old Silo,” with a descriptive and analytical view concerning library sources, we found that irrelevant considerations and the error of fact in the court’s judgments, the ambiguity in the jurisdiction between the arbitration panels and courts in claims of compensation for damages, the lack of attention to the sanctity of contracts in the court’s decisions and accordingly, the absence of judicial protection from private investors are considered essential flaws in the handling of lawsuits related to transferences. So, it seems impossible to continue moving toward privatization without solving the mentioned issues.
کلیدواژه‌ها [English]
Principle 44, Privatization, Government sale, Arbitrary panel, Judicial decision.
مراجع
فارسی
الف) کتاب‌ها
اسکینی، ربیعا (1398). حقوق تجارت: شرکت‌های تجاری، ج2، تهران: سمت.
بیات، فرهاد. بیات، شیرین (1402). حقوق مدنی. تهران: ارشد.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1370). حقوق اموال. تهران: گنج دانش.
فرحناکیان، فرشید (1401). قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
کاتوزیان، امیرناصر (1400). اموال و مالکیت. تهران: میزان.
ب) مقالات
احمدزاده، مهدی (1395). تصرف اراضی و املاک توسط دولت، دوفصلنامه رویه قضایی (حقوق خصوصی)، (2)، 59-70.
جعفرپور، محمود (1400). بررسی وجوه افتراق و اشتراک خصوصی‌سازی در ایران و کشورهای منتخب، دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی، 19(107)، 39-62.
جعفرپور، محمود (1399). آسیب‌شناسی خصوصی‌سازی در ایران. دوماهنامة بررسی‌های بازرگانی، (104)، 9-29.
سلطانی، محمد (1393). معاملات عمدة سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران. فصلنامة پژوهش حقوق خصوصی، 3(9)، 63-100.
صفری، محسن؛ بادکوبه هزاوه، آرش (1398). بررسی فقهی و حقوقی نقش ظهور غبن با مطالعة تطبیقی. فصلنامة تخصصی دانشنامه‌های حقوقی، 2(4)، 341-361.
عبداللهی، حسین (1398). بازتعریف اموال عمومی و آثار آن در نظام حقوقی ایران. فصلنامة پژوهش حقوق عمومی، 21(63)، 65-96.
فتاحی، مهدی (1394). نسبت بین نظرهای تفسیری شورای نگهبان و رویه‌ی قضایی دربارة داوری راجع به اموال عمومی و دولتی. دوفصلنامة دانش حقوق عمومی، 4(11)، 69-87.
کیخا، محمدرضا؛ موذنی بیستگانی، حمید (1399). ارزیابی عوامل مؤثر در تشخیص غبن فاحش و افحش. آموزه‌های فقه مدنی، 12( 22)، 277-298.
میرزانژاد جویباری، اکبر (1394). ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی به داوری. فصلنامة حقوق اداری، 2(8)، 115-142.
ج) پایان‌نامه‌ها
بصیری خیاوی، ایرج (1392). بررسی تأثیر شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان در توسعة کشاورزی منطقه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
پورحسینقلی، لطیفه (1391). ارزیابی موانع و چالش‌های فرایند خصوصی‌سازی شرکت کشت و صنعت مغان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران شرق.
خلیل‌نژاد کیاسری، صابر (1392). خیارات غیرقابل اسقاط و تحلیل مبانی آن در فقه و حقوق موضوعه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
صفی‌زاده، داوود (1389). بررسی تأثیر خصوصی‌سازی بر کارایی در شرکت کشت و صنعت دامپروری مغان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران.
د) اسناد و گزارش‌ها
رعیت‌نواز (5 مهر 1399). روایت خریدار از ماجرای خصوصی‌سازی کشت و صنعت مغان. روزنامة خراسان، ص2، برگرفته از: http://khorasannews.com/newspaper/page/20484/1/707764/0. آخرین بازدید: 3/11/1401
سازمان برنامه و بودجة کشور (1396). پیوست شمارة 3 لایحة بودجة سال 1397 کل کشور، تارنمای سازمان برنامه و بودجۀ کشور.
شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی (1399). گزارش آثار فسخ و ابطال واگذاری‌های دولت (خصوصی‌سازی)، 11-13.
هـ) منابع اینترنتی
سازمان خصوصی‌سازی (1396). فرم درخواست شرکت در مزایدة شرکت کشت و صنعت دامپروری مغان، تارنمای سازمان خصوصی‌سازی، برگرفته از: http://ipo.ir/uploads/1/1_74_1516538056072_moghan.pdf، آخرین بازدید: 3/11/1401.
سازمان خصوصی‌سازی (1397)] ب[، جدول تفصیلی سوابق عرضة شرکت پتروشیمی بیستون، تارنمای سازمان خصوصی‌سازی، برگرفته از: http://ipo.ir/uploads/tafsili-bidton.pdf ، آخرین بازدید: 20/01/1402.
سازمان خصوصی‌سازی (1400). شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان، تارنمای سازمان خصوصی‌سازی، برگرفته از: ir/u90391، آخرین بازدید: 03/11/1401.
گروه کارشناسان رسمی (1396). گزارش قیمت پایۀ سهام شرکت کشت و صنعت دامپروری مغان، تارنمای سازمان خصوصی‌سازی، برگرفته از: ir/d93219، آخرین بازدید: 03/11/1401.
و) آرای مورد استناد
بانک ملت علیه سازمان خصوصی‌سازی و دیگران (1393). دادنامة شمارة 20 کلاسة 93/13 مورخ 06/10/1393 هیأت داوری مادة 30.
دادنامة شمارة 9511000034 مورخ 25/05/1395 هیأت داوری مادة (37) قانون بازار اوراق بهادار.
سازمان خصوصی‌سازی علیه شرکت شیرین عسل و دیگران (1399). دادنامة شمارة 845/د/هـ مورخ 23/07/1399، هیأت داوری موضوع مادة 30 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44.
سازمان خصوصی‌سازی علیه سیدفاضلی (1399). دادنامة شمارة 9909970228100535 مورخ 26/05/1399 شعبة 21 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران.
