سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات162
تعداد شماره‌ها6,692
تعداد مقالات72,237
تعداد مشاهده مقاله129,205,659
تعداد دریافت فایل اصل مقاله102,034,386
فلاح, الهام. (1403). تأثیر ساختار اقتصادی خانواده بر ساختار فضایی مسکن (مطالعه موردی شهر یزد). , 29(2), 73-86. doi: 10.22059/jfaup.2025.388948.673045
الهام فلاح. "تأثیر ساختار اقتصادی خانواده بر ساختار فضایی مسکن (مطالعه موردی شهر یزد)". , 29, 2, 1403, 73-86. doi: 10.22059/jfaup.2025.388948.673045
فلاح, الهام. (1403). 'تأثیر ساختار اقتصادی خانواده بر ساختار فضایی مسکن (مطالعه موردی شهر یزد)', , 29(2), pp. 73-86. doi: 10.22059/jfaup.2025.388948.673045
فلاح, الهام. تأثیر ساختار اقتصادی خانواده بر ساختار فضایی مسکن (مطالعه موردی شهر یزد). , 1403; 29(2): 73-86. doi: 10.22059/jfaup.2025.388948.673045

تأثیر ساختار اقتصادی خانواده بر ساختار فضایی مسکن (مطالعه موردی شهر یزد)

نشریه هنرهای زیبا: معماری و شهرسازی
مقاله 5، دوره 29، شماره 2، تیر 1403، صفحه 73-86    اصل مقاله (2.73 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfaup.2025.388948.673045
نویسنده
الهام فلاح*
استادیار معماری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
تحولات گسترده اقتصادی در ایران که با انقلاب صنعتی شدت یافت، ساختار اقتصادی خانواده را متحول نموده است و با تغییر جایگاه، روابط و نیازهای افراد خانواده، زمینه ­ساز تغییر در سازمان فضایی مسکن شده ­است این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که با تغییر ساختار اقتصادی خانواده، ساختار فضایی خانه در شهر یزد چه تغییراتی را پشت سر گذاشته است؟ در این راستا، نمونه­ هایی از الگوهای غالب مسکن سه دوره یزد به صورت هدفمند انتخاب شد. روش این پژوهش نظریه زمینه ای است و تحلیل نتایج از طریق کدگذاری داده های به دست آمده از مصاحبه ها انجام شده است. برای گردآوری داده­ها نیز از پرسش­نامه ­های عمیق نیمه ساختار یافته و مصاحبه ­های باز همراه با مشاهدات آزاد و مشارکتی استفاده شده ­است. نتایج پژوهش نشان می­دهند که خانواده پس از تحولات ساختار اقتصادی، دچار تغییراتی در عملکرد خود، پیوند اعضا و ساختار قدرت شده ­است. این موارد در مقیاس خانواده، خود را به صورت تغییر جایگاه مرد، زن و فرزند، کاهش محوریت جمع، افزایش محوریت فرد و تغییر عملکرد خانه نشان داده ­است و تأثیر آن­ها در سازمان­دهی فضاها، به صورت حذف سلسله مراتب سنی و جنسی در سازماندهی فضاها، محوریت فرد در سازماندهی فضاها، کاهش سیالیت فضاها، و تغییر کیفیات مورد نظر ساکنان از فضاها، نمود یافته ­است.
کلیدواژه‌ها
ساختار اقتصادی خانواده؛ ساختار فضایی؛ ساختار خانواده؛ مسکن؛ شهر یزد
عنوان مقاله [English]
The Impact of Economic Structure of Family on Spatial Structure of Houses (A case study on Yazd city)
نویسندگان [English]
elham fallah
Assistant Professor of Architecture, School of Architecture, College of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]
Every architectural space is designed to accommodate specific activities and needs of its inhabitants. Therefore, the structure of space is influenced by various factors, one of the most important being family structure. After industrialization, the role of the family as an economic unit shifted from being a productive-consumer entity to a purely consumer-based one. These changes led to alterations in family structure, affecting the roles, relationships, and needs of family members. As a result, different residential styles emerged, profoundly impacting the spatial structure of homes.
The primary question of this research is: "How has the spatial structure of homes in Yazd changed as a result of the evolving economic role of the family?"
This qualitative study employs grounded theory for data analysis. Participants were selected through purposeful sampling with the process continuinguntil theoretical saturation was reached. Data collection involved in-depth, semi-structured interviews, as well as both participant and non-participant observations. All selected participants owned their homes and were interviewed within their residences. Five participants were chosen for each of the housing patterns discussed.
Grounded theory was applied to analyze the data through three coding stages: open coding, axial coding, and selective coding. The literature review helped identify the main categories of analysis, which include: the power structure of the family, the relationships between family members, and the family’s functional roles. For case studies, three prevalent housing patterns in Yazd were purposefully selected, and numerous interviews were conducted with residents. The selected housing types were: (1) traditional homes with central courtyards, (2) transitional homes (one or two stories with courtyards to one side), and (3) modern apartment buildings that follow a relatively similar pattern throughout the city. All three housing types are still in use today, accommodating families with different structures and economic needs. This diversity was a key reason for choosing Yazd for this research.
 
The literature indicated that the power structure, relationships, and functions within the family have changed in response to economic shifts. Data analysis revealed that these changes in Yazd families are reflected in the evolving roles of fathers, mothers, and children, a decrease in family cohesion, an increase in individualism, and shifts in the functionality of the home. These transformations in family dynamics have also influenced the spatial organization of homes by diminishing age and gender hierarchies, focusing more on individual space, reducing spatial fluidity, and altering the qualities expected from different spaces.
The findings of this study are applicable to many towns with  structures similar to Yazd. Additionally, the research methodology used in this study can serve as a valuable framework for similar research in other contexts.
 
کلیدواژه‌ها [English]
Economic Structure of family, spatial structure, family structure, housing, Yazd
مراجع
 استراوس، انسلم، کربین، جولیت (1394). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ترجمه ابراهیم افشار ( چاپ چهارم) انتشارات نی.

 اعزازی، شهلا (1387). جامعه شناسی خانواده: با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر. چاپ اول، روشنگران و مطالعات زنان.

 آقالطیفی، آزاده (1391). اﻧﺴﺎن و ﺧﺎﻧﻪ: ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﮕﻮی ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن و ﺧﺎﻧﮥ ﻣﻌﺎﺻﺮ در اﯾﺮان [پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران]. تهران.

 پاکزاد، جهانشاه ؛ بزرگ، حمیده (1393). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. چاپ دوم. آرمانشهر.

 پوردیهیمی، شهرام (1390). فرهنگ و مسکن. نشریه مسکن و محیط روستا. 30 (134)، 3- 18. SID. HTTPS://SID.IR/PAPER/186067/FA  توسلی، محمود (1381). ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک ایران. (چاپ اول). پیام.

 جهان‌پور، بهروز (1380). سیر تحول معماری مساکن تهران در دوره پهلوی. [پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تهران]. تهران.

 دهقان منشادی، مهدی؛ هاشمی باجگانی، لیلا (1388). یک قرن دگرگونی. نیکوروش.

 دیگار، ژان پیر؛ هورکارد، برنار؛ ریشار، یان (1377). ایران در قرن بیستم: بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در یکصد سال اخیر. ترجمه عبدالرضا مهدوی (چاپ اول). البرز.

 راپاپورت، آموس (1389). انسان شناسی مسکن. ترجمه خسرو افضلیان (چاپ اول). حرفه هنرمند.

 زیباکلام، صادق، سنت و مدرنیته (1376). روزنه.

 ساروخانی، باقر (1385). جامعه شناسی خانواده. سروش.

 ساروخانی، باقر ؛ دودمان، لیلا (1389). ساختار قدرت در خانواده و تأثیر آن بر مشارکت اجتماعی در شهر شیراز. مجله تخصصی جامعه شناسی. 1(1)، 106- 129.

https://sid.ir/paper/170142/fa 

سرایی، حسن؛ سهامی، سوسن (1389). بررسی تأثیر شغل بر ارزش‌های معطوف به توسعه زنان: مطالعه موردی زنان شهر شیراز. فصلنامه زن و جامعه. 1(3). 41- 62.

http://noo.rs/Oa7aV 

صادقی فسایی، سهیلا، و عرفان منش، ایمان. (1392). تحلیل جامعه شناختی تاثیرات مدرن شدن بر خانواده ایرانی و ضرورت تدوین الگوی ایرانی اسلامی. زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، 5(1)، 61-82. SID. https://sid.ir/paper/160518/fa 

علی الحسابی، مهران، و کرانی، نعیمه. (1392). عوامل تاثیرگذار بر تحول مسکن از گذشته تا آینده. مسکن و محیط روستا، 32(141)، 19-36. SID. https://sid.ir/paper/186193/fa 

عنایت، حلیمه ؛ موحد، مجید (1383). زنان و تحولات ساختاری خانواده در عصر جهانی شدن. نشریه پژوهش زنان. 2(2)، 153- 16. https://civilica.com/doc/1793480 

عنایت، حلیمه؛ دسترنج، منصوره (1389). مطالعه ساختار قدرت در خانواده :مطالعه موردی شهر لار، زن در توسعه سیاست (پژوهش زنان)، 8 (1)، 107- 124. https://civilica.com/doc/1793076 

فاضلی، نعمت اله. (1387). مدرنیته و مسکن (رویکردی مردم نگارانه به مفهوم خانه, سبک زندگی روستایی و تحولات امروزی آن). تحقیقات فرهنگی ایران، 1(1 (پیاپی 1))، 25-63. SID. https://sid.ir/paper/136881/fa 

فکوهی، ناصر (1388). انسان‌شناسی شهری. نی.

 فلامکی، محمد منصور (1371). شکل‌گیری معماری در تجارب ایران و غرب. فضا.  گیدنز، آنتونی؛ بردسال، کارن (1387)، جامعه شناسی، ترجمه حسن چاوشیان (چاپ دوم). نی.

 لنسکی، گرهارد؛ لنسکی، جیم (1369). سیر جوامع بشری. ترجمه دکتر ناصر موفقیان (چاپ اول). شرکت سهامی.

 مک‌کارتی، جین ربنز؛ ادواردز، روزالیند (1390). مفاهیم کلیدی در مطالعات خانواده. ترجمه محمد لبیلی. علم.

 یزدان فر، عباس، حسینی، باقر، و زرودی، مصطفی. (1392). فرهنگ و شکل خانه (مطالعه موردی: خانه های سنتی شهرستان تنکابن و رامسر). مسکن و محیط روستا، 32(144)، 17-32. SID. https://sid.ir/paper/186142/fa

 Abu- Ghazzeh Tawfiq M. (1994). Human Purposes and the Spatial Formation of Open Spaces. The Journal of Architecture and Behavior. 10 (2), 169- 187.

 Hanan, H. (2012). Modernization and Cultural Transformation: The Expansion of Traditional Batak Toba House in Huta Siallagan. ASEAN Conference on Environment-Behavior Studies, Procedia - Social and Behavioral Sciences. 50, 800 – 811. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.08.082

 Rapoport, A. (1969). House form and culture. Prentice- Hall.

 Yancey (1985), Architecture Interaction and Social Control: The case of largescale housing project, The Journal of Environment and Behavior. 3, 3- 21. https://doi.org/10.1177/00139165710030

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 155
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 144





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب