پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,243 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,252,818 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,092,447 |
آداب نشستن و ایستادن در گردهمایی‌های عمومی دربار صفوی | ||
| پژوهش‌های علوم تاریخی | ||
| مقاله 8، دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 38، اسفند 1403، صفحه 193-218 اصل مقاله (1.42 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2025.380234.473734 | ||
| نویسنده | ||
| علی مشهدی رفیع* | ||
| گروه ایران‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| اهمیت ترتیب نشستن و ایستادن درباریان در یک نشست و معنادار بودن الگوی محل استقرار صاحب‌منصبان در یک جلسه از جمله عناصر جاری و ساری در دربارهای ایرانی است که حتی در گزارش‌های تاریخی پیش از عصر صفوی نیز می‌توان شواهد قابل توجهی برای آن یافت. با این وجود یکی از موضوعاتی که می‌توان برای آن در متون تاریخی عصر صفوی قرائن و شواهد متنی بسیاری یافت، ترتیب نشستن و ایستادن درباریان در گردهمایی‌های عمومی دربار صفوی با نام مجلس بهشت‌آیین است. این موضوع، مورد اشاره بسیاری از تاریخ‌نویسان عصر صفوی بوده و در نوشته‌های سفرنامه‌نویسان و گزارش سفرای خارجی نیز می‌توان آشکارا این بخش از فرهنگ درباری را شناسایی کرد. چراکه بسیاری از آنها با این ادب درباری روبه‌رو بوده و ملزم به رعایت دقیق آن در نشست‌های درباریان صفوی در حضور شاه بوده‌اند. در این مقاله در گام نخست به اهمیت آداب نشستن و ایستادن در مجالس درباری پرداخته می‌شود و در گام بعدی تلاش می‌شود تا بر پایه گزارش‌های تاریخی و شواهد موجود در دستورنامه‌های درباری دوره صفوی الگوی نشستن و ایستادن درباریان در حضور شاه صفوی استخراج‌شده و در یکی از نقاشی‌های دیواری کاخ چهل‌ستون در اصفهان به آزمون گذاشته شود | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صفویان؛ مجالس درباری؛ مجلس بهشت‌آیین؛ آداب نشستن؛ فرهنگ درباری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Manners of Sitting and Standing in Royal Gatherings of the Safavid Court | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ali Mashhadi Rafi | ||
| Department of Iranian Studies, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The importance of the manners of sitting and standing of the courtiers and royal officials in most of the royal gatherings and the significance of the established patterns for the location of the officials in such meetings is one of the habitual elements in most of the Iranian courts, which can be found even in various records and non-textual evidences before and after the Safavid era. Nevertheless, one of the facts, for which one can find many proofs and textual evidences in the historiographies and travelogues' notes from the Safavid era is the order of sitting and standing of the courtiers and officials in royal gatherings of the Safavid court, which has been known as in most of the texts of this era as "Majlis-e Behesht Ayin". These manners has been mentioned frequently by many historiographers of the Safavid era, and this part of court culture can be clearly identified in the descriptive writings of travelers as well as the reports of foreign ambassadors to the Safavid court. Because many of them have faced this court etiquette and were required to strictly observe it in the meetings of the Safavid courtiers in the presence of the Shah. This article is aimed to identify the manners of sitting and standing in the court meetings, and furthermore is an attempt to extract the pattern of positions of the courtiers in the presence of the Safavid Shah based on the historical reports and the instructions mentioned in code of conduct of the Safavid era. In the final step, by examining the details of the findings of the prementioned manners of court culture in one of the frescos of the Chehelston Palace in Isfahan, an attempt is made to identify some details related to sitting and standing in the gatherings of the Safavid court. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Safavids, Majles-e Behesht Ayin, court culture, Manners of sitting and standing, Chehelsotun Palace of Isfahan | ||
| مراجع | ||
|
اوبن، ژان. (2537)، گزارش سفیر کشور پرتقال در دربار شاه سلطان حسین صفوی، مترجم: پروین حکمت. تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین. (1374)، تاریخ بیهقی، مصحح: خلیل خطیب رهبر، 3 جلد، تهران، انتشارات مهتاب.
جاحظ، ابو عثمان عمرو بن بحر. (1386)، تاج، آیین کشورداری در ایران و اسلام، مصحح: احمد زکی پاشا، مترجم: حبیب‌الله نوبخت، تهران: آشیانه کتاب.
حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله. (۱۳۷۶)، ترجمۀ تقویم التواریخ (سال‌شمار وقایع مهم جهان از آغاز آفرینش تا سال ۱۰۸۵ ق)، مصحح: میرهاشم محدث، تهران، میراث مکتوب.
شاملو، ولی قلی بن داود قلی. (1374)، قصص الخاقانی، مصحح: سیدحسن سادات ناصری، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
صابی، ابوالحسن هلال بن محسن. (1346)، رسوم دارالخلافه، مصحح: میخائیل عواد، مترجم: محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
قاسمی گنابادی، محمدقاسم. (1387)، شاه اسماعیل نامه، مصحح: جعفر شجاع کیهانی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
مشهدی رفیع، علی. (1401)، بازنمایی رتبۀ درباری رجال و صاحب‌منصبان در مکاتبات رجال درباری ایران و هند در دورۀ شاه سلیمان صفوی (1077-1105 ق)، گنجینۀ اسناد، دورۀ 32، شمارۀ 2، صص 6-24.
منجم یزدی، ملا جلال‌الدین محمد. (1366)، تاریخ عباسی یا روزنامه ملا جلال، مصحح: سیف‌الله وحیدنیا. تهران، انتشارات وحید.
میرزا رفیعا. (1380)، دستورالملوک میرزا رفیعا، مصحح: ایرج افشار، دفتر تاریخ (مجموعه اسناد و منابع تاریخی)، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، جلد 1.
میرزا رفیعا. (1385)، دستور الملوک، مصحح: محمد اسماعیل مارچینکوفسکی، مترجم: علی کردآبادی، مقدمه: منصور صفت‌گل، تهران، وزارت امور خارجه.
نصیری، میرزا علی نقی. (1371)، القاب و مواجب دوره سلاطین صفویه، مصحح: یوسف رحیم لو، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
نیک بین، سارا؛ فربود، فریناز. (1389)، بررسی مجالس نقاشی کاخ چهل‌ستون در بستر هنر صفوی، کتاب ماه هنر، شمارۀ 150، اسفند، صص. 103-94.
واله اصفهانی، محمد یوسف. (1382)، خلد برین: ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم (1071- 1038 ه ق)، مصحح: محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
وصاف الحضره، عبدالله. (1388)، تاریخ وصاف الحضرة، تصحیح و مقدمه از علیرضا حاجیان‌نژاد، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
Open, J. 1978. Report of the Ambassador of Portugal at the Court of Shah Sultan Hossein Safavi, translated by Parvin Hakemat. Tehran: University of Tehran Publishing and Printing Institute. [In Persian]. Bihaki, Abul-Fazl Muhammad ibn Husayn. 1995. The History of Bihaki, edited by Khalil Khatib Rahbar, 3 volumes, Tehran: Mahtab Publications. [In Persian]. Jahiz, Abu Othman Amr ibn Bahr. 1995. Crown: The Art of Governance in Iran and Islam, edited by Ahmad Zaki Pasha, translated by Habibullah Nobakht, Tehran: Ashiyaneh Book. [In Persian]. Haji Khalifa, Mustafa ibn Abdullah. 1997. Translation of the Calendar of Histories (Chronicle of Major World Events from Creation to the Year 1085 AH), edited by Mir Hashim Mohaddith, Tehran: Written Heritage. [In Persian]. Shamlou, Valiqoli ibn Davudqoli. 1995. Qasas al-Khaghani, edited by Seyyed Hasan Sadat Nasiri, Tehran: Printing and Publishing Organization of the Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian]. Sabi, Abul-Hasan Hilal ibn Mohsen.1967. Customs of the Capital, edited by Mikhail Awad, translated by Mohammad Reza Shafiei Kadkani, Tehran: Iran Culture Foundation. [In Persian]. Qasemi Gonabadi, Mohammad Qasim.2005. Shah Ismailnameh, edited by Jaafar Shoja Kihaani, Tehran: Academy of Persian Language and Literature. [In Persian]. Mashhadi Rafi, A.2022. Representation of the Rank of Court Officials in the Correspondence of Court Figures in Iran and India during the Reign of Shah Soleiman Safavi (1077-1105 AH), Document Treasury, Volume 32, Issue 2, pp. 6-24. [In Persian]. Monajjem Yazdi, Mulla Jalal al-Din Muhammad.1987. Abbasid History or the Journal of Mulla Jalal, edited by Seyfollah Vahidnia. Tehran: Vahid Publishing. [In Persian]. Mirza Rafi'a.2001. The Rules of Kings by Mirza Rafi'a, edited by Iraj Afshar, History Office (Collection of Historical Documents and Resources), Tehran: Foundation of Dr. Mahmoud Afshar's Endowment, Volume 1. [In Persian]. Mirza Rafi'a.2006. The Rules of Kings, edited by Mohammad Ismail Marchinkovski, translated by Ali Kordabadi, introduction by Mansour Sefatgol, Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]. Nasiri, M. A. N. 1991. Titles and Salaries during the Safavid Dynasty, edited by Youssef Rahimlu, Mashhad: Ferdowsi University Press. [In Persian]. Nikbin, Sara; F. F.2010. An Examination of the Painting Sessions at the Chehel Sotoun Palace within the Context of Safavid Art, Art Monthly, Issue 150, Esfand, pp. 103-94. [In Persian]. Wali Isfahani, M. Y.2003. Celestial Garden: Iran during the Reign of Shah Safi and Shah Abbas II (1071-1038 AH), edited by Mohammad Reza Nasiri, Tehran: Cultural Heritage and Historical Figures Association. [In Persian]. Vasaf al-Hadra, Abdullah.2009. The History of Vasaf al-Hadra, edited and introduced by Alireza Hajiyan Nejad, Tehran: University of Tehran Publishing and Printing Institute. [In Persian]. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 138 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 42 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب