پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,761 |
| تعداد مقالات | 72,821 |
| تعداد مشاهده مقاله | 131,625,948 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 103,411,574 |
نظر ابداعی علامه طباطبایی در باب قضا و قدر | ||
| مجله علمی " فلسفه دین " | ||
| دوره 21، شماره 4، دی 1403، صفحه 301-315 اصل مقاله (429.02 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2025.384817.1006083 | ||
| نویسندگان | ||
| رضا اکبریان1؛ نیره کاظمی* 2 | ||
| 1گروه فلسفه، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 2گروه فلسفه، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| قضا و قدر یکی از موضوعات مهم عقلی و فلسفی است که هرچند ریشه در باورهای دینی دارد، می‌تواند بسیاری از مسائل مهم مربوط به زندگی انسان را تحت الشعاع قرار دهد. با توجه به اهمیت این موضوع، فلاسفة اسلامی سعی در تبیین قضا و قدر داشته‌اند. پر واضح است که این تحلیل را بر اساس مبانی فلسفی خود انجام داده‌اند. بیشتر فلاسفه با قبول علم عنایی و علم منشأ فعل برای خداوند قضا و قدر را در ارتباط با علم الهی مطرح کرده‌اند. علامه طباطبایی در یک رویکرد متفاوت با طرح دو عالم امر و خلق و ویژگی‌های مربوط به این دو عالم قضا را در هر دو عالم جاری و قدر الهی را مربوط به عالم خلق دانسته است. ایشان با رد علم عنایی، رد فاعلیت بالجبر، و تبیین ارتباط خاص خداوند با مخلوقات توانست متفاوت از فلاسفة گذشته علم و فاعلیت مستقیم خداوند به جزئیات را ثابت کند و بنابراین قضا و قدر عینی را در ارتباط با فاعلیت خداوند به نحو متفاوتی ثابت کرد. بنابراین هر فعلی از نظر وجود و ثبوت و در عالم حقایق و نظام تکوین فعل خداوند و قضای الهی است و از نظر انتساب به فاعل و در نظام اعتباریات و تشریع فعل انسان و قدر الهی است. در این پژوهش ضمن بیان مبانی علامه طباطبایی روشن می‌شود که نوآوری ایشان در بیان قضا و قدر چیست و این نوآوری می‌تواند بحث‌های مرتبط با قضا و قدر را به نحو مطلوبی تبیین کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عالم امر و عالم خلق؛ علامه طباطبایی؛ فاعلیت الهی؛ قضا و قدر | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Innovative Opinion of Allameh Tabatabai About Qadha and Qadr | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Reza Akbarian1؛ Nayere Kazemi2 | ||
| 1Department of Philosophy, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2Department of Philosophy, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Qadha and Qadr is one of the important intellectual and philosophical issues which, although rooted in religious beliefs, can overshadow many important matters related to human life. Considering the importance of this issue, Islamic philosophers have endeavored to explain Qadha and Qadr. It is clear that they have conducted this analysis based on their philosophical foundations. Most of the philosophers, by accepting the science of grace and the science of the origin of verbs for God, have proposed Qadha and Qadr in connection with divine science. Allameh Tabatabai, in a different approach, with the two worlds of command and creation, and the characteristics related to these two worlds, has considered Qadha to be current in both worlds, and holds divine destiny to be related to the world of creation. By refuting the science of observation, rejecting determinism and explaining God's special relationship with creatures, he was able to prove God's direct knowledge and efficacy in detail, unlike the philosophers of the past. Therefore, he proved objective judgment and destiny in connection with God's efficacy in a different way. Thus, in terms of existence and evidence, in the world of facts and in the system of creation, every action is God's action and divine decree, and in terms of attribution to the subject, in the system of validity and legislation, it is the action of man and divine destiny. In this research, while explaining the fundamentals of Allameh Tabatabai, it is clarified what his innovation in expressing Qadha and Qadr is, and how this innovation can favorably explain the debates related to Qadha and Qadr. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Allameh Tabatabai, divine agency, Qada and Qadr, world of affairs and world of people | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا (1375). اشارات و تنبیهات مع الشرح للمحقق الطوسی و العلامه قطب الدین رازی. قم: نشر البلاغه. ج 3.
ــــــ (1376). الشفا. محقق: حسن حسن‌زادة آملی. قم: مرکز چاپ دفتر تبلیغات اسلامی.
ــــــ (1383). پنج رساله. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
ــــــ (1404). التعلیقات. بیروت: مکتبه الاعلام الاسلامی.
اکبریان، رضا (1402الف). شرح المیزان فی تفسیر القرآن (بحث جبر و اختیار). تهران: مؤسسة فرهنگی هنری تاریخ حکمت و فلسفه در اسلام.
ـــــــــــ (1402ب). ترجمه و شرح رساله فی التوحید. تهران: مؤسسة فرهنگی هنری تاریخ حکمت و فلسفه در اسلام.
ـــــــــــ (1402 ج). ترجمه و شرح رساله الافعال. تهران: بوستان کتاب.
سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). تفسیر قرآن کریم. قم: بیدار.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1362). مبدأ و معاد. مترجم: احمد بن محمد الحسین اردکانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1382). شواهد الربوبیه. مصحح: جلال‌الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1392). تعلیقه بر حکمه الاشراق. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا. ج 4.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1410 ق). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین (1367). المیزان. مترجم: سید محمدباقر موسوی همدانی. تهران: بنیاد علمی فکری علامه طباطبایی. ج 12، 18، 20.
ــــــــــــــــــــ (1368). اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: صدرا.
ــــــــــــــــــــ (1371). تفسیر المیزان. چ 2. قم: اسماعیلیان.
ـــــــــــــــــــ (1376). ترجمه نهایه الحکمه و تعلیقات استاد مصباح یزدی. تهران: الزهرا.
ــــــــــــــــــــ (1387). انسان از آغاز تا انجام. قم: بوستان کتاب.
ــــــــــــــــــــ (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 2. بیروت ـ لبنان: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
ــــــــــــــــــــ (1423 ق). طریق عرفان (ترجمة رسالة الولایه). مترجم: صادق حسن‌زاده. قم: بخشایش.
ــــــــــــــــــــ (1424 ق). نهایه الحکمه. مصحح: عباس‌علی زارعی سبزواری. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
ــــــــــــــــــــ (1981 م). پاورقی اسفار. بیروت: دارالإجیاء التراث العربی. ج 1 ـ 8.
ـــــــــــــــــــ (1999 م). رسائل توحیدیه. لبنان ـ بیروت: مؤسسه النعمان.
مرادی، حسن، «نسبت طینت، قضا و قدر با اختیار انسان از دیدگاه علامه طباطبایی»، 1394،اشارات، شماره3
مروی، محمدحسین و اکبرزاده، حوران (1398). بررسی رابطة اختیار و تقدیر در هستی از منظر علامه طباطبایی. فلسفة دین، د 16، ش 3.
میرداماد، محمدباقر (1367) قبسات. تهران: دانشگاه تهران.
ــــــــــــــــ (1381). مصنفات. به اهتمام عبدالله نورانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
میرفتاحی، سید عقیل؛ مرادخانی، علی و اکبری، رضا (1396). قضا و قدر و سرنوشت انسان از منظر ابن سینا و فخر رازی. انسان‌پژوهی دینی، س 14(38).
یزدان‌پناه، یدالله (1391). حکت اشراق (گزارش، شرح، و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Akbarian, R. (2023A). Sharh al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an (discussion of determinism and discretion). Tehran: Institute of Cultural and Artistic History of Wisdom and Philosophy in Islam. (in Persian)
--------------- (2023b). Translation and description of Risala Fi Al-Tawheed. Tehran: Institute of Cultural and Artistic History of Wisdom and Philosophy in Islam. (in Persian)
---------------- (2023J). Translation and explanation of Risalah al-Afal. Tehran: Bostan Kitab. (in Persian)
Ibn Sina (2004). Five treatises. Hamedan: Bo Ali Sina University. (in Arabic)
--------- (1983). Taalighat. Beirut: School of Islamic Studies. (in Arabic)
--------- (1955). Esharat va Tanbihat. with Al-Sharh by Al-Muhaqq al-Tawsi and Allamah Qutbuddin Razi. Qom: Nash al-Balagha. Vol. 3. (in Arabic)
--------- (1956). Al-Shefa. Hassan Hassanzadeh Amoli's research. Qom: Islamic Propaganda Office Printing Center. (in Arabic)
Maravi, M.H. & Akbarzadeh, H. (2019). Investigating the relationship between free will and destiny in existence from the perspective of Allameh Tabatabai. Philosophy of Religion, Vol. 16, No. 3. (in Persian)
Mirdamad, M.B. (1988). Qabsat. Tehran: University of Tehran. (in Arabic)
------------------- (1961). Works. by Abdullah Noorani. Tehran: Association of Cultural Artifacts and Honors. (in Arabic)
Mirfatahi, Seyyed Aqeel; Moradkhani, Ali and Akbari, Reza (2017). Fate, destiny and human destiny from the perspective of Ibn Sina and Fakhr Razi. Religious Anthropology, p. 14(38).
Moradi, Hassan, "The Relationship of Fate, Destiny, and Destiny with Human Freedom from the Perspective of Allameh Tabataba'i", 2015, Isharat, No. 3
Sadruddin Shirazi, M. I. (1987). Interpretation of the Holy Quran. Qom: Bidar Publications. (in Arabic)
------------------------------ (1983). Origin and resurrection. Translated by Ahmed bin Muhammad Al-Hussein Ardakani. Tehran: University Publishing Center. (in Persian)
------------------------------ (2003). Evidence of al-Rubabiyyah. Corrected by Jalaluddin Ashtiani. Qom: Bostan Kitab. (in Persian)
------------------------------ (1982). Al-Hikma al-Muttaliyyah in al-Isfar al-Aqliyyah al-Arba'ah. Beirut: The Revival of Arab Heritage. (in Arabic)
------------------------------ (2012). Commentary on wisdom of enlightenment. Tehran: Sadra Islamic Wisdom Foundation. Vol. 4. (in Arabic)
Suhrvardi, Sh. (1996). Collection of works of Sheikh Ashraq. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research. (in Persian and in Arabic)
Tabatabai, M.H. (1989). Principles of realism philosophy and method. Tehran: Sadra Publications. (in Persian)
------------------- (1951). Tafsir al-Mizan. Second edition. Qom: Ismailian Publishers. (in Arabic)
------------------- (1997). Translation of Nahayeh al-Hikmah and comments by Misbah Yazdi. Tehran: Al-Zahra Publications. (in Persian)
------------------- (2008). Man from beginning to end. Qom: Bostan Kitab. (in Persian)
------------------- (1970). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an. second edition. Beirut-Lebanon: Al-Alami Press Institute. (in Arabic)
------------------- (2002). The Path of Irfan (Translation of Risal al-Walaya). Translated by Hassanzadeh, Sadegh. Qom: Bakshaish. Vol. 1.
------------------- (2003). The end of wisdom. Corrected by Abbas Ali Zarei Sabzevari. Qom: Islamic Publishing Institute. (in Arabic)
------------------- (1981). Footnote of Esfar. Beirut: Dar al-Ijaya al-Truth al-Arabi. Vol. 1 - 8. (in Persian)
------------------- (1999). Monotheistic epistles. Lebanon-Beirut: Al Numan Institute. (in Arabic)
------------------- (1988). Almizan. Translated by Seyyed Mohammad Bagher Mousavi Hamdani. Tehran: Allameh Tabatabai Scientific and Intellectual Foundation. Vol. 12, 18, 20. (in Persian)
Yazdan-Panah. Y. (2011). The epitome of illumination. Report, description and assessment of the philosophical system of Sheikh Shahabuddin Suhravardi. Qom: Research Center and University. (in Persian)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 111 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 79 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب