پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,714 |
| تعداد مقالات | 72,516 |
| تعداد مشاهده مقاله | 130,638,217 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,878,705 |
نقشِ مکانهای مقدّس در هویّت‌جویی مسلمانان در برابر صلیبیان | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، بهمن 1403، صفحه 157-179 اصل مقاله (493 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2025.382184.654522 | ||
| نویسندگان | ||
| معصومه آبانگاه ازگمی1؛ احمد بادکوبه هزاوه* 2 | ||
| 1استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران، | ||
| 2استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران، | ||
| چکیده | ||
| بناهای مذهبی، مانند مساجد، مزارات اولیا و انبیا، مقام‌ها، بیوت برجای‌مانده از سادات و شیوخ مسلمانان از‌جمله مکانهای مقدّسی است که نه‌تنها یکی از مهم‌ترین نمادهای هویّتی در جوامع اسلامی، همواره موجب بازشناساندن این جوامع از غیر بوده، بلکه هرگونه توهین و تعرّض به‌این مکان‌ها، واکنش‌های مشابهی ازسوی مسلمانان مناطق مختلف به‌دنبال داشته است. نمونه‌پژوهی تاریخ جنگهای صلیبی در سده‌های میانه، که به‌اشغال شهرهای اسلامی و مکانهای مقدّس آنها ازسوی مسیحیان انجامید، این مسئله را به‌خوبی نمایان می‌سازد؛ از‌این‌رو پژوهش حاضر با روش تببین تاریخی داده‌ها، به‌مطالعة نحوة أثرگذاری مکانهای مقدّس شام در رویارویی مسلمانان با مهاجمان صلیبی و چگونگی هویّت‌جویی آنها پرداخته است. دستاورد پژوهش نشان داد که باورمندی مسلمانان به‌قداست برخی مکان‌ها در ایجاد همبستگی عاطفی و گروهی میان آنها، تحریک عواطف و غیرت دینی آنها برای انجام اقدامات جهادی، تلاش برای باز‍پس‌گیری شهرهای اشغالی و حفظ چهرة اسلامی آنها نقش به‌سزایی داشته که دربارة بیت المقدس به‌اوج رسیده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بیت‌المقدس؛ جنگهای صلیبی؛ مزارات؛ مساجد؛ مکانهای مقدّس؛ هویّت دینی و اجتماعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of Holy Places in the Search for Muslim Identity in Confrontation with the Crusaders | ||
| نویسندگان [English] | ||
| masoumeh abangah azgomi1؛ َAhmad Badkoubeh Hazaveh2 | ||
| 1Assistant Professor of department of Islamic Studies, Faculty of Literature and Humanities of Kharazmi University, Tehran, Iran | ||
| 2Professor of department of history of Islamic civilization, Faculty of Theology and Islamic Studies of University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Religious structures such as mosques, shrines of prophets and saints (maqāmāt, mazārāt), and the residences of sayyids and Muslim shuyūkh have long functioned not only as symbols of Islamic religious identity but also as powerful markers that distinguished Muslim communities from others. Throughout Islamic history, any act of desecration or insult toward these sites has elicited strong, often unified reactions across disparate Muslim regions. The experience of the Crusades in the medieval period-marked by the occupation of Islamic cities and their sacred landmarks by Christian forces-vividly exemplifies this phenomenon. This article examines the significance of the sacred places of Bilād al-Shām (Greater Syria) in shaping Muslim resistance against the Crusaders and in fostering a renewed sense of collective Islamic identity. Utilizing a historical-interpretive method, the study demonstrates that Muslim belief in the sanctity of certain sites played a critical role in generating emotional and communal solidarity, galvanizing public sentiment, and inspiring religious fervor and jihād-oriented responses. These dynamics were especially pronounced in the case of al-Quds, where the intersection of spiritual devotion and geopolitical struggle reached its zenith. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Crusades, Holy Places, Religious and Social Identity, Mosques, Shrines, al-Quds | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌بی بی المنجمه (بی‌تا). مختصر سلجوقنامه. بی‌نا: بی‌جا.
اخوان نبوی، قاسم (1394ش.). جامعه‌شناسی دین. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة دین.
اسپیلکا، برنارد و دیگران (1390ش.). روان شناسی دین بر اساس رویکرد تجربی. ترجمة محمد دهقانی. تهران: رشد.
اشرف، احمد (1395ش). هویّت ایرانی. ترجمة حمید احمدی. تهران: نی.
اِلیاده، میرچا (1400ش.). تصاویر و نمادها. ترجمة محمدکاظم مهاجری. تهران: کتاب پارسه.
بادکوبه هزاوه، احمد و دیگران(1393ش.). مکانهای مقدس و تأثیر باور عامیانه مسیحیان نسبت به آنها در حملات صلیبی. پژوهشنامة تاریخ تمدن اسلامی، (2)، 169 -191.
بالار، میشل(1392ش.). جنگهای صلیبی و شرق لاتینی. در مجموعه‌پژوهش‌های نوین جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری. 3 جلد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پراور، ژوزه (1392ش.). جهان صلیبی‌ها. در مجموعه‌پژوهش‌های نوین جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری و معصومه شمس. 4 جلد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دانیال روسی (1394ش.). سفرنامه. در مجموعه‌تاریخ جنگهای صلیبی. ترجمة ندا گلیجانی مقدم. 9 جلد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دیویس، چارلز (1387ش.). دین و ساختن جامعه؛ جستارهایی در الهیات اجتماعی. ترجمة حسن محدثی و حسین باب الحوائجی. تهران: یادآوران.
جنکینز، ریچارد (1394ش.). هویّت اجتماعی. ترجمة تورج یاراحمدی. تهران: پردیس دانش.
رانسیمان، استیون (1384ش.). تاریخ جنگهای صلیبی. ترجمة منوچهر کاشف. تهران: علمی و فرهنگی.
ریشار، ژان (1392ش.). تشکیل دولت لاتینی در بیت‌المقدس و ساختار آن. در مجموعه‌مقالات فصلی از تاریخ اجتماعی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری و معصومه حسن زاده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سایولف (1394ش.). سفرنامه. در مجموعه‌تاریخ جامع جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری و هدی زاهدی. 9 جلد. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
عبده قاسم، قاسم (1392ش.). مبانی فکری و ماهیت جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری و نرگس قندیل‌زاده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
فونتانا، دیوید (1385ش.). روانشناسی دین و معنویت. ترجمة الف. ساوار. قم: بی‌نا.
کاهن، کلود (1392ش.). شرق و غرب در روزگار جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کول، پنی (1392ش.). فلسطین در نوشته‌های لاتینی قرن‌های دوازدهم و سیزدهم میلادی. در مجموعه‌مقالات فصلی از تاریخ اجتماعی جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری و معصومه حسن زاده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
محدثی، جواد (1390ش.). فرهنگ زیارت: اهداف آثار، تاریخچه مشروعیت، سازندگی و آداب زیارت. تهران: مشعر.
مونس‌عوض، محمد (1392ش.). بررسی پژوهش‌های تاریخ اجتماعی جنگهای صلیبی در 25سال گذشته. مجموعه‌مقالات فصلی از تاریخ اجتماعی جنگهای صلیبی. ترجمة عبدالله ناصری طاهری و معصومه حسن‌زاده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مهری، عبدالکریم و ابراهیمی دهکردی، امین (1396ش.). بازشناسی نقش مسجد در هویت و روند توسعة شهرهای اسلامی. مؤسسة معماری و شهرسازی سفیران راه مهرازی.
ناصری طاهری، عبدالله (1373ش.). علل و آثار جنگهای صلیبی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
همیلتون، ملکم (1389ش.). جامعه‌شناسی دین. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: ثالث.
ابن اثیر، عزالدین (1965م.). الکامل فی‌االتاریخ. بیروت: دارصادر.
ابن تغری‌بردی، یوسف (1392ق.). النجوم الزاهرة فی ملوک مصر و القاهرة. قاهره: وزارة الثقافة و الإرشاد.
ابن جبیر، محمدبن احمد (بی‌تا). رحلة ابن جبیر. بیروت: مکتبه الهلال.
ابن حریری، احمدبن علی (1981م.). الاعلام و التبیین فی خروج الفرنج الملاعین علی دیار المسلمین. بیروت: دارالملاح.
ابن زَبالة، محمدبن‌حسن (2003م.). أخبار المدینة. مدینة منورة: مرکز بحوث و دراسات.
ابن شدّاد، بهاءالدین یوسف (1994م.). النوادر السلطانیه و المحاسن الیوسفیة. قاهره: مکتبه الخانجی.
ابن عدیم، عمربن احمد (بی‌تا). بغیة الطلب فى تاریخ حلب. بیروت: دار الفکر.
ابن طولون، محمدبن علی (1401ق.). القلائد الجوهریه فی تاریخ صالحیه. دمشق: مجمع اللغة العربیة.
ابن کثیر، ابوالفداء‌اسماعیل (1986م). البدایة و النهایة. بی‌جا.
ابن واصل، جمال‌الدین محمد (1953م.). مفرج الکروب فی اخبار بنی ایوب. 2 جلد. قاهره: مکتبة جامعة الاسکندریه.
ابن هشام، عبدالملک (بی‌تا). السیرة‌النبویة. تحقیق مصطفی السقا و دیگران. بیروت: دارالمعرفة.
ابوشامه، عبدالرحمن (1422ق.). الروضتین فی اخبار الدولتین النوریّه و الصلاحیّه. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ادریسى، محمد (1409ق.). نزهة المشتاق فی إختراق الآفاق. بیروت: عالم الکتب.
اسامة بن‌منقذ (2003م.). کتاب الاعتبار. بیروت: المکتب الاسلامی.
اسامة بن منقذ (1983م.). دیوان. بیروت: عالم الکتاب.
ثعلبى، احمدبن محمد (1422ق.). الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حلّى، حسن بن یوسف (1982م.). نهج الحقّ و کشف الصدق. بیروت: دارالکتاب اللبنانی.
خلیلى، جعفر (1407ق.). موسوعة العتبات المقدسة. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ذهبى، محمدبن احمد (1405ق.). الأمصار ذوات الآثار. بیروت: دارالبشائر.
سبط ابن‌جوزی، شمس‌الدین یوسف (2013م.). مرآة الزمان فی تاریخ الأعیان. دمشق: دارالرسالة العالمیة.
سبط بن عجمى، احمد (1417ق.). کنوز الذهب فى تاریخ حلب. حلب: دارالقلم العربی.
سمهودى، على بن احمد (2006م.). وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
سیوطى، عبدالرحمن (1996م.). أسماء البقاع و الجبال فى القرآن الکریم. دمشق: دارالانوار.
شارتری، فوشیه (2001م.). الإستیطان الصلیبی فی فلسطین: تاریخ الحملة الی بیت‌المقدس. تعریب قاسم عبده‌قاسم. قاهره: دارالشروق.
صوری، ویلیام (1991م.). الحروب الصلیبیة. تعریب حسن حبشی. قاهره: مؤسسة الأهرام.
طباخ، محمدراغب (1408ق.). اعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء. حلب: دارالقلم العربی.
عبده‌قاسم، قاسم (2001م.). دوافع الاجتماعیة فی الحرکه الصلیبیة. در مجموعه‌مقالات ندوة التاریخ الاسلامی و الوسیط. قاهره: دارالمعارف.
عروسی المطوی (1982م.). محمد، الحروب الصلیبیة فی المشرق و المغرب. دارالغرب الاسلامی.
علیمی، ابوالیمن‌عبدالرحمن (1420ق.). الانس الجلیل بتاریخ القدس والخلیل. عمان: مکتبه دنیس.
عمادالدین کاتب الإصفهانی، محمدبن محمد (2004م.). الفتح القسی فی الفتح القدسی: حروب صلاح‌الدین و فتح بیت‌المقدس. قاهره: دارالمنار.
عمادالدین کاتب الإصفهانی، محمدبن محمد (1959م.). خریدة القصر و جریدة العصر. 10 جلد. تحقیق شکری فیصل. دمشق: بی‌نا.
عیاری، مصطفی (1994م.). القدس فی زمن الفاطمیین و الفرنجه. عمان: مکتبة عمان.
غزالى، ابوحامد محمدبن محمد (1373ش.). تحفة الملوک(منسوب به‌غزالی). تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه. ضمیمة کتاب علل و آثار جنگهای صلیبی. 160-210.
غزى، کامل‌بن حسین (1419ق.). نهر الذهب فى تاریخ حلب. حلب: دار القلم.
کردعلی، محمد (1403ق.). خطط الشام. بیروت: مکتبه النوری.
مقدسی، ابوعبدالله محمد (1973م.). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم. بیروت: دارصادر.
مقریزى، احمدبن‌على (1418ق.). المواعظ و الإعتبار بذکر الخطط و الآثار. بیروت: دارالکتب العلمیة.
مقریزى، احمدبن‌على (1420ق.). إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع. بیروت: دار الکتب العلمیة.
مقریزی، احمدبن علی (2007م.). السلوک لمعرفة دول الملوک. قاهره: دارالکتب و الوثائق القومیة.
هروى، على‌بن‌ابی‌بکر (1423ق.). الإشارات إلی معرفة الزیارات. تحقیق علی عمر. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
یاقوت حموی (1995م.). معجم البلدان. بیروت: دارصادر.
Burge, S. R (2011), "Angels, Ritual and Sacred Space in Islam", Comparative Islamic Studies, London institute oflsmaili Studies, pp222-245
Brereton, Juel (2005), “sacred space”, Encyclopaedia of religion, USA, Thomson Gole, v12, pp 7978-7986
Goitein, S.D. and O.Grabar (1986)," AL-kuds", the Encyclopedia of Islam(ET2), volume V, Leiden, Brill, 1986, pp 322-344
Jung, C.G.)1976), Symbols of transformation: An analysis of the prelude to a case of schizophrenia, Manufactured in thr, U. S. A.
Kedar, Benjamin.Z(1990)"The subjected Muslims of the Frankish Levant, Muslims under Latin rule", edited by james.m.powell, Princeton university press, p135-174 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 110 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 28 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب