پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,212,269 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,041,289 |
روش‌های اقناع مخاطب در غزل‌های تعلیمیِ تکمضمونی حافظ | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 4، دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 33، شهریور 1403، صفحه 67-88 اصل مقاله (1.26 M) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2025.388269.2290 | ||
| نویسنده | ||
| طاهره ایشانی* | ||
| پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
| چکیده | ||
| اگرچه تنوّع مضمون در غزل‌های حافظ به اوج خود می‌رسد؛ ولی غزل‌های تکمضمونی با مضامین عرفانی، تعلیمی، مدحی و ... نیز در میان غزلیّات او دیده می‌شود. در میان این غزل‌ها، مضامین تعلیمی که اغلب با بهره‌گیری از حکمت، اخلاق، و اندیشه‌های عرفانی همراه است، از اهمیتی خاص برخوردارند. این غزل‌ها علاوه بر پیام‌های تعلیمی خود، از شگردهای تعلیمی و بلاغی متنوّع و هنرمندانه‌ای استفاده می‌کنند که تأثیرگذاری عمیق بر مخاطب را ممکن می‌سازند. از این رو، در این جستار بر آن هستیم ضمن اشاره به غزل‌های تک‌مضمونیِ تعلیمیِ حافظ؛ به روش توصیفی‌تحلیلی و آماری، و با استفاده از نقد بلاغی به این پرسش پاسخ دهیم که حافظ برای ارتباط مؤثّرتر با مخاطبان خود، از چه روش‌ها و شگردهای تعلیمی و بلاغی بهره گرفته و کدام شگردها در این میان برجسته‌تر بوده‌اند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد که حافظ در غزلیات تکمضمونی تعلیمی خود با بهره‌گیری از لحن تشویقی به‌عنوان اصلی‌ترین و پربسامدترین ابزار اقناع، و استفاده تکمیلی ولی کمتر از لحن‌های تحذیری، توبیخی، و مشفقانه –به ترتیب بسامد- تعادلی هنری میان اقناع عاطفی و منطقی ایجاد کرده است. در روش‌های تعلیمی، کاربست شرط در آموزش ضمنی و سپس کلام مستدل که گاه با لحن تحذیری همراه شده؛ بیشترین استفاده را در استدلال‌سازی داشته‌اند. از سوی دیگر، بررسی روش‌های بلاغی غزلیات تعلیمی حافظ نشان می‌دهد استعاره و سپس تشبیه با ایجاد تصاویری عمیق و ملموس با افزایش لایه‌های معنایی، نقشی کلیدی در انتقال پیام‌های تعلیمی دارند. این تنوّع و ترکیب هنری، نشان‌دهندۀ مهارت حافظ در استفاده هدفمند از شگردهای تعلیمی و ابزارهای بلاغی برای اقناع و برانگیختن تفکر مخاطب است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حافظ؛ غزل تعلیمی؛ نقد بلاغی؛ شگردهای بلاغی؛ اقناع مخاطب | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Methods of Audience Persuasion in Hafez’s Didactic Monothematic Ghazals | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Tahereh Ishany | ||
| Institute for humanities and cultural studies | ||
| چکیده [English] | ||
| Although thematic diversity reaches its peak in Hafez’s ghazals, single-themed ghazals with mystical, didactic, and laudatory themes, among others, can also be found in his works. Among these, didactic themes hold particular significance. Beyond their educational messages, these ghazals employ a variety of artistic and rhetorical techniques that enable profound impact. This study aims to examine Hafez’s single-themed didactic ghazals. Using a descriptive-analytical and statistical approach and employing rhetorical criticism, this study seeks to answer the following question: What methods and didactic-rhetorical strategies did Hafez employ to communicate more effectively with his audience, and which of these strategies were most prominent? The research findings reveal that in his single-themed didactic ghazals, Hafez employs an encouraging tone as his primary and most frequent persuasive tool. Additionally, he complements this with less frequent tones, including cautionary, reproachful, and compassionate tones, in descending order of usage, creating an artistic balance between emotional and logical persuasion. Among the didactic methods, conditional statements in implicit teaching and reasoned discourse—sometimes accompanied by a cautionary tone—are most frequently used for argumentation. On the other hand, the analysis of rhetorical techniques in Hafez’s didactic ghazals indicates that metaphor, followed by simile, plays a key role in conveying didactic messages. These devices create profound and tangible imagery, enriching the poem’s semantic layers.This artistic diversity and combination demonstrate Hafez’s mastery in purposefully employing didactic strategies and rhetorical tools to persuade and inspire reflection in his audience. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Hafez, Didactic Ghazal, Rhetorical Criticism, Rhetorical Techniques, Audience Persuasion | ||
| مراجع | ||
|
ابن سینا، حسین (1368). اشارات و تنبیهات، نگارش حسن ملکشاهی، تهران: سروش.
اصفهانی راغب (1412). المفردات فی غریب القرآن. صفوان عدنان داوودی. بیروت: دارالعلم الشامیه.
پراتکانیس، آنتونی؛ الیوت آرنسون (1384). عصر تبلیغات: استفاده و سوء استفاده روزمرّه از اقناع. ترجمۀ کاووس سیّدامامی و مخمّدصادق عبّاسی. تهران: سروش.
حافظ، شمسالدّین. (1368). دیوان حافظ؛ قزوینی/ غنی. با مجموعه تعلیقات و حواشی علامه محمّد قزوینی. به اهتمام عبدالکریم جربزهدار. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
حسینی پاکدهی، علی. (1381). مبانی اقناع و تبلیغ. تهران: آن.
خوانساری، محمد. (1376). فرهنگ اصطلاحات منطقی. چ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رضی، احمد؛ سهیلا فرهنگی (1392). «لحن تعلیمی در دیوان حافظ»، ادبیات تعلیمی، سال پنجم، ش 18، تابستان، 79-102.
سنایی، مجدود بن آدم. (1362). دیوان حکیم ابوالمجد بن آدم سنایی غزنوی. با مقدمه و حواشی و فهرست به سعی و اهتمام مدرّس رضوی. تهران: سنایی.
شمیسا، سیروس (1393). بیان و معانی. چ چهارم. تهران: میترا.
صالحی، نرگس و همکاران (1401). «نقد بلاغی؛ چیستی و روش‌ها»، فنون ادبی، سال چهاردهم، ش 38، بهار، 35-52.
فتوحی رودمعجنی، محمود (1390). سبک‌شناسی؛ نظریّه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
کزّازی، میرجلال‌الدّین (1387). زیباشناسی سخن پارسی1 (بیان). تهران: مرکز.
موتمن، زینالعابدین. (1339). تحوّل شعر فارسی. تهران: به سرمایهی کتابفروشی حافظ و کتابفروشی مصطفوی.
مؤذّنی، علی محمّد؛ محمّد اجمدی (1393). «درآمدی بر جایگاه فرایند اقناع در فنّ خطابه و مطالعات ادبی». نقد ادبی و بلاغت. سال سوم. ش 2. پاییز و زمستان. 93-111.
میلر، جورج آرمیتاژ (1368). روان‌شناسی و ارتباط. ترجمۀ محمّدرضا طالب‌نژاد. تهران: نشر دانشگاهی.
Ibn Sina, H. (1989). Al-Isharat wa al-Tanbihat, edited by Hassan Malekshahi. Tehran: Soroush. [In Persian]. Isfahani, R. (1991). Al-Mufradat fi Gharib al-Qur'an, edited by Safwan Adnan Dawoodi. Beirut: Dar al-Ilm al-Shamiya. [In Arabic]. Pratkanis, A. & Aronson. E (2005). Age of Propaganda: The Everyday Use and Abuse of Persuasion, translated by Kavous Seyed-Emami & Mohammad Sadegh Abbasi. Tehran: Soroush. [In Persian]. Hafez, Sh. M. (1989). Divan of Hafez, edited by Qazvini & Ghani, with annotations and footnotes by Allameh Mohammad Qazvini, compiled by Abdolkarim Jarbozedar, 2nd edition. Tehran: Asatir. [In Persian]. Hosseini Pakdehi, A. (2002). Principles of Persuasion and Propaganda. Tehran: Aan. [In Persian]. Khansari, M. (1997). Dictionary of Logical Terms, 2nd edition. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. [In Persian]. Razi, A. & Farhangi, S. (2013). "Didactic Tone in Hafez’s Divan," Didactic Literature, Vol. 5, No. 18, Summer, pp. 79-102. [In Persian]. Sanai, M. (1983). Divan of Hakim Abu al-Majd ibn Adam Sanai Ghaznavi, with introduction, footnotes, and index compiled by Modarres Razavi. Tehran: Sanai. [In Persian]. Shamisa, S. (2014). Bayan and Ma'ani (Rhetoric and Meaning), 4th edition. Tehran: Mitra. [In Persian]. Salehi, N. et al. (2022). "Rhetorical Criticism: Definition and Methods," Literary Techniques, Vol. 14, No. 38, Spring, pp. 35-52. [In Persian]. Fotuhi Rudmajani, M. (2011). Stylistics: Theories, Approaches, and Methods. Tehran: Sokhan. [In Persian]. Kazazi, M. (2008). Aesthetics of Persian Speech 1 (Bayan). Tehran: Markaz. [In Persian]. Motamen, Z. (1960). The Evolution of Persian Poetry. Tehran: Hafiz Bookstore & Mostafavi Bookstore. [In Persian]. Mo’azzeni, A. M & Ahmadi, M. (2014). "An Introduction to the Role of the Persuasion Process in Rhetoric and Literary Studies," Literary Criticism and Rhetoric, Vol. 3, No. 2, Fall & Winter, pp. 93-111. [In Persian] Miller, G. (1989). Psychology and Communication, translated by Mohammad Reza Talebnejad. Tehran: University Press.[ In Persian].
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 92 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب