پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,231,825 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,065,886 |
نگرشی نو به ماهیت عقد ضمان تضامنی بر مبنای التزام به تأدیه | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 301-317 اصل مقاله (601.04 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2024.379814.669706 | ||
| نویسندگان | ||
| حامد مناقبی1؛ علیرضا فصیحی زاده* 2 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه حقوق، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| اغلب حقوق‌دانان معتقدند ضمان تضامنی به معنای انضمام ذمّۀ ضامن به مدیون است و دارای ماهیت واحد با ضمان نقل ذمّه به ذمّه است. باوجود این، قانون مدنی ازیک‌طرف در ماده 723، تضامن را به معنای التزام ضامن به تأدیه دین دانسته نه انضمام ذمّۀ او به مدیون و از طرف دیگر، پذیرش تضامن به معنای انضمام ذمم، با قانون مدنی که مبتنی بر نظر مشهور فقیهان امامیه تدوین شده مخالف است؛ زیرا طبق ماده 698 قانون اثر ضمان برائت ذمّۀ مدیون و اشتغال ذمّۀ ضامن است. به‌علاوه استقرار دین بر ذمّۀ دو نفر امری خلاف قاعده تبعیت امور اعتباری از روابط منطقی حاکم بر امور واقعی بوده و مستلزم دلیل است؛ درحالی‌که دراین‌خصوص دلیلی نیست. در این مقاله باتوجه به مبانی فقهی موجود در باب ضمان و رویکرد قانون مدنی در مورد تضامن، روشن می‌شود هر دین دربرگیرنده دو مرتبه است، یکی اشتغال ذمّۀ مدیون به آن دین که ظرف آن «ذمّه» مدیون است و دیگری تعهد مدیون به پرداخت دین که ظرف آن «عهده» مدیون است. در ضمان تضامنی، ضامن بدون آنکه دین را بر ذمّه بگیرد، صرفاً متعهد به پرداخت آن می‌شود. این نظریه منطبق با «ضمان عرفی» است که توسط برخی از فقهای متأخر امامیه مطرح شده و چنین عقدی بر اساس عموماتی چون «اوفوا بالعقود» صحیح است و کاملاً منطبق با مواد 699 و 723 قانون مدنی است که قانون مدنی آن را به‌عنوان التزام به تأدیه شناسایی نموده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| التزام به تأدیه؛ تضامن؛ ذمّه؛ ضمان عرفی؛ عهده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Perspective on the Nature of Joint and Several Guarantee Agreements Based on the Contractual Obligation to Pay | ||
| نویسندگان [English] | ||
| hamed managhebi1؛ Alireza Fasihizadeh2 | ||
| 1PhD Student, Department of of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Most legal scholars believe that joint guarantee means the addition of the guarantor's obligation to that of the debtor and has a nature similar to the transfer of obligation. However, the Civil Code, in Article 723, defines joint liability as the guarantor's commitment to pay the debt, rather than the addition of their obligation to that of the debtor. Moreover, accepting joint liability as an addition of obligations contradicts the Civil Code, which is based on the prevailing opinions of the Jaʽfari jurisprudence. According to Article 698 of the law, the effect of a guarantee is to release the debtor from obligation and to encumber the guarantor's obligation. Additionally, establishing a debt on the obligations of two individuals contradicts the principle that fictional matters must follow the logical relationships governing real matters and requires specific evidence; however, there is no such evidence in this regard. This article, considering the jurisprudential foundations regarding guarantee and the Civil Code's approach to joint liability, demonstrates that every debt includes two aspects: one is the encumbrance of the debtor's obligation by the debt, and the other is the debtor's commitment to pay the debt. In joint guarantee, the guarantor, without taking on the debt, is merely committed to paying it. This theory conforms to the concept of "customary guarantee" proposed by some recent Jaʽfari jurisprudents. Such a contract is valid based on general principles such as "fulfill your contracts" and fully complies with Articles 699 and 723 of the Civil Code, which recognize it as an obligation to pay. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Obligation to pay, Joint liability, Debt, Customary guarantee, Commitment | ||
| مراجع | ||
|
ابن حمزه، محمد بن علی (1408). الوسیلة إلی نیل الفضیلة. چاپ اول. قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
ابن زهره، حمزه بن علی؛ و بهادری، ابراهیم (1417). غنیه النزوع الی علمی الاصول و الفروع. 2ج، چاپ اول، قم: موسسه الامام الصادق علیه السلام.
ابن قدامه مقدسی، عبدالرحمن بن محمد (بی‌تا). الشرح الکبیر. 12ج. بدون نوبت چاپ. بی‌جا:دار الکتاب العربی.
افتخار جهرمی، گودرز؛ و طاهری، سهیل (1390). مقتضای اطلاق ضمان قراردادی. نشریه تحقیقات حقوقی، 7 (14)، 9-44.
امام خمینی، سید روح اله (1420). الرسائل العشره. چاپ اول. تهران: موسسه تنظیم و نشر تراث الامام خمینی (س).
امام خمینی، سید روح‌الله؛ اسلامی، علی؛ و قاضی‌زاده، محمد (1383). ترجمه تحریر الوسیلة، 4 جلد، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: دفتر انتشارات اسلامی.
امینی، راضیه؛ و ناصری مقدم، حسین (1396). مفهوم‌شناسی عقد ضمان با رویکرد رفع تعارض ماده 698 قانون مدنی و 403 قانون تجارت. نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 47 (13)، 11-26.
انصاری، شیخ مرتضی (1389). المکاسب، 2ج. چاپ اول. تهران: خرسندی.
تولیت، سید عباس (1382). مبانی ضمان عقدی و آثارحمایتی آن در حقوق ایران. نشریه رهنمون، 3-4 (1)، 35-66.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1352). دوره حقوق مدنی عقد ضمان. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی کتابهای حبیبی.
جنیدی، لعیا (1375). تضامن و آثار و اوصاف آن. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، 35 (27)، 5-48.
حر عاملی، محمد بن حسن (1416). وسائل الشیعه. 30ج. چاپ سوم. قم: موسسه آل البیت (علیهم السلام) لاحیاء التراث.
حکیم، سید محسن (1374). مسمتسک العروه الوثقی. 14ج. چاپ 3. قم:دار التفسیر.
ــــــــــ (1396). منهاج الصالحین. 2ج. بدون نوبت چاپ. لبنان:دار التعارف للمطبوعات.
خوئی، ابوالقاسم (1418). موسوعة الإمام الخوئی. 50ج. بدون نوبت چاپ. قم: مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی.
خوئی، ابوالقاسم؛ و خوئی، محمد تقی (بی‌تا). مبانی فی شرح العروه الوثقی. 3ج. بدون نوبت چاپ. بی‌جا: موسسه الخوئی الاسلامیه.
سیستانی، علی (1415). منهاج الصالحین (سیستانی). 3ج. چاپ اول. قم: مکتب آیت الله العظمی السید السیسیتانی.
صادقی نشاط، امیر (1396). حقوق؛ واقعیت یا اعتبار، مطالعات حقوق خصوصی. 41 (47)، 37-48.
صدر، سید محمدباقر؛ و حائری، سید علیرضا (1379). حواله 1. فقه اهل بیت، 21 (6)، 3-30.
طباطبائی، سید محمدصادق؛ و قنبری، سعیده (1399). ضمان عرفی؛ چهره‌ای از نظریه عمومی تعهدات. پژوهش‌های فقهی، 43 (16)، 779-799.
عبدی‌پور، ابراهیم؛ و جعفری خسروآبادی، نصرالله (1392). نفقه زوجه و اقارب، تقابل دو مفهوم «دین و تعهد». حقوق اسلامی، 39 (10)، 35-62.
عبدی‌پور، ابراهیم؛ و سوری، محمد رسول (1402). تحلیل فقهی_ حقوقی ماهیت و موضوع ضمان در اسناد تجاری (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، حقوق نوشته، و کامن لا). حقوق خصوصی (دانشگاه تهران)، 42 (20)، 2-13.
علامه حلی، حسن ابن یوسف (1414). تذکره الفقها، جلد14، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
فاضل موحدی لنکرانی، محمد؛ امام خمینی، روح الله؛ و مرکز فقهی ائمه اطهار (ع) (۱۴۲۵). تفصیل الشریعة (المضاربة، الشرکة، المزارعة، المساقاة، الدین، الرهن، الحجر، الضمان، الحوالة، الکفالة، الوکالة، الإقرار، الهبة). چاپ اول. قم: مرکز فقه الأئمة الأطهار (علیهم السلام).
فخرالمحققین، محمد بن حسن؛ اشتهاردی، علی پناه؛ موسوی کرمانی، حسین؛ بروجردی، عبد الرحیم؛ و کوشان پور، محمد حسین (1387). إیضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد. 4ج. چاپ اول. قم: اسماعیلیان.
فیاض، محمد اسحاق (بی‌تا). رساله توضیح‌المسائل، بی‌جا: بی‌نا.
ــــــــــ (بی‌تا). منهاج الصالحین (فیاض). 3ج. چاپ اول. قم: مکتب سماحة آیة الله العظمی الحاج الشیخ محمد اسحاق الفیاض.
فیومی، احمد بن محمد؛ و محمد، یوسف شیخ (۱۴۲۸). المصباح المنیر. بدون نوبت چاپ. بیروت: المکتبة العصریة.
کاتوزیان، ناصر (1371). دوره مقدماتی حقوق مدنی اعمال حقوقی-قرارداد-ایقاع. چاپ دوم. تهران: شرکت انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا.
ــــــــــ (1393). دوره مقدماتی حقوق مدنی درس‌هایی از عقود معین. 2 جلد. چاپ بیست و یکم. تهران: انتشارات گنج دانش.
کاشانی، سید محمود (1394). حقوق مدنی؛ قراردادهای ویژه. چاپ دوم. ویراست اول. تهران: میزان.
محقق داماد، سید مصطفی؛ و گندم‌کار، رضا حسین (1380). ماهیت، مبانی و آثار تضامن بین بدهکاران (تضامن منفی). علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، 40 (11)، 141-168.
محمدی، سام؛ و یحی پور، جمشید (1389). تضامن عقدی در حقوق مدنی ایران. نظریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 3 (2)، 93-108.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد؛ و عراقی، مجتبی (بی‌تا). مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، 14ج. بدون نوبت چاپ. موسسه النشر الاسلامی.
موسوی بجنوردی، سید محمد (1379). عقد ضمان و نقش آن در حقوق مدنی. وقف میراث جاویدان، 31-32 (8)، 12-24.
نعمت اللهی، اسماعیل (1395). بررسی حکم وضعی و تکلیفی دین در عقد ضمان. دین و قانون، 12 (4)، 109-134.
ــــــــــ (1391). ذمّه و عهده در فقه شیعه. فقه و اصول (دانشگاه فردوسی مشهد)، 90 (44)، 155-176.
یزدانیان، علیرضا (1399). طرح نظریۀ تعهدات ایقاعی در حقوق ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه. مطلاعات حقوق خصوصی، 55 (50)، 627-646.
یزدی، محمد کاظم؛ و مکارم شیرازی، ناصر (1428). العروه الوثقی مع تعلیقات. 2ج. چاپ اول. قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع).
یزدی، محمد کاظم؛ و موسسه النشر الاسلامی (1420). العروه الوثقی. 6ج. چاپ اول. قم: موسسه نشر الاسلامی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 225 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 134 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب