پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,692 |
| تعداد مقالات | 72,229 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,179,862 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,007,823 |
ابعاد فقهی لایک کردن در شبکه های اجتماعی با تاکید بر ادله رضایت و سخط | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 463-485 اصل مقاله (777.9 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2025.383940.669743 | ||
| نویسندگان | ||
| وحید قربانی1؛ محمد رهنما* 2 | ||
| 1مدرس سطح عالی، حوزۀ علمیۀ قم، قم، ایران | ||
| 2دانش‌آموختۀ سطح 3، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، ایران. | ||
| چکیده | ||
| با توسعه سریع شبکه‌های اجتماعی، واکنش‌های دیجیتال به یکی از مؤلفه‌های اساسی در ارتباطات معاصر تبدیل شده‌اند. از جمله این واکنش‌ها، سازکار «لایک» (پسند) است که به‌عنوان ابزاری برای ابراز تأیید، همراهی یا حمایت از محتوای منتشرشده عمل می‌کند. این اقدام، علاوه بر تأثیرگذاری مستقیم بر الگوریتم‌های انتشار محتوا، از منظر فقهی احکام شرعی گوناگونی دارد که اغلب کاربران از آن بی‌اطلاعند. پژوهش حاضر به بررسی ماهیت فقهی «لایک کردن» پرداخته و تلاش دارد مبانی اسلامی مرتبط با این کنش را با تکیه بر ادله فقهی رضایت و سخط مورد تحلیل قرار دهد.این مطالعه با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع فقهی و اصولی، جایگاه لایک را در نظام ارزیابی فقهی رفتارهای کاربران واکاوی کرده و دلالت آن را بر ابراز رضایت به فعل حرام بررسی می‌کند. در این راستا، مفهوم لایک، کارکردهای اجتماعی آن و میزان اثرگذاری آن در گسترش محتوا مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس این رفتار از منظر اصول فقهی و مبانی استنباط احکام شرعی تحلیل شده‌است.از مهم‌ترین مبانی فقهی در این زمینه، ادله‌ای است که تحت عنوان «رضایت و سخط» بر مشارکت فرد راضی، در عمل دیگران دلالت دارد. این ادله نشان می‌دهند که اگر فردی با عمل دیگری موافق باشد و آن را حمایت یا تایید کند، در آثار و تبعات آن نیز شریک است. در مسیر تطبیق این ادله بر لایک و سایر واکنش‌ها، چالش‌هایی وجود دارد که در این نوشتار بررسی شده‌است. با توجه به اثرگذاری گسترده این پدیده و نبود پژوهشی مستقل در زمینه حکم فقهی آن، این تحقیق درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر فقه اسلامی با توجه به ادله رضایت و سخط، لایک کردن در شبکه‌های اجتماعی چه حکمی دارد؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تأیید و رضایت از طریق لایک و دیس لایک (نپسند)، پیامدهای سنگینی در حوزه احکام فقهی دارد. این پژوهش تأکید دارد که آگاهی کاربران از ابعاد فقهی تعاملات دیجیتال ضروری بوده و تدوین چارچوب‌های مشخص فقهی برای این حوزه می‌تواند به تنظیم رفتارهای دیجیتال در راستای اصول شرعی کمک کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شبکه‌های اجتماعی؛ تعاملات دیجیتال؛ رضایت به فعل حرام؛ لایک کردن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Jurisprudential Dimensions of Liking in Social Media with an Emphasis on the Evidences of Consent and Disapproval | ||
| نویسندگان [English] | ||
| vahid ghorbani1؛ محمد رهنما2 | ||
| 1Lecturer, Seminary of Qom, Qom, Iran | ||
| 2Level 3 Graduate, Jurisprudential Center of Ahl al-Bayt (AS), Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| With the rapid expansion of social networks, digital reactions have become a fundamental component of modern communication. Among these, the «like» function serves as a means of expressing approval, agreement, or support for published content. In addition to its direct impact on content dissemination algorithms, this action carries various jurisprudential rulings that most users are unaware of. This study examines the jurisprudential nature of «liking» and seeks to analyze its Islamic legal foundations based on the principles of consent (riḍā) and discontent (sukht). Using a descriptive-analytical approach and relying on jurisprudential and legal sources, this research explores the position of liking within the Islamic legal framework for evaluating user behaviors. It assesses the meaning of the like function, its social implications, and its role in content dissemination. Furthermore, the study examines whether liking can be interpreted as an expression of approval for prohibited actions, analyzing this behavior in light of Islamic jurisprudential principles and legal deduction methods. One of the most significant jurisprudential foundations in this regard is the principle of «consent and discontent,» which suggests that if an individual agrees with, supports, or endorses an action, they share in its legal and moral consequences. However, applying these principles to digital interactions such as liking presents interpretative challenges, which are discussed in this study. Given the widespread impact of this phenomenon and the lack of independent research on its jurisprudential ruling, this study aims to answer the question: What is the Islamic legal judgment on liking in social networks based on the principles of consent and discontent? The findings indicate that approval and disapproval through likes and dislikes have significant jurisprudential consequences. This study emphasizes the necessity of user awareness regarding the legal and ethical dimensions of digital interactions. Additionally, it highlights the importance of establishing clear Islamic legal frameworks to regulate digital behaviors in accordance with Shari'a principles. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Social Media, Digital Interactions, Consent to a Forbidden Act, Liking | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن اشعث، محمد بن محمد (بی‌تا). الجعفریات (الأشعثیات). چاپ اول. تهران: مکتبة النینوی الحدیثة.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1363ق). تحف العقول. چاپ دوم. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ابن طاووس، علی بن موسی (1330ق). جمال الأسبوع بکمال العمل المشروع. قم:دار الرضی.
ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق). معجم مقاییس اللغة. 6 جلد. بیروت:دار إحیاء الکتب العربیة.
ابن مشهدی، محمد بن جعفر (1419 ق). المزار الکبیر. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
اعرافی، علیرضا و موسوی، سید نقی (1390). گسترش موضوع فقه نسبت به رفتارهاى جوانحى. فقه, 18 (70) , 87-130.
امام حسن عسکری، حسن بن علی (1409ق). تفسیر الإمام العسکری، قم: مدرسة الإمام المهدی.
تبریزی، موسی بن جعفر (1369ق). أوثق الوسائل فی شرح الرسائل. قم: کتبی نجفی.
حسینی زبیدی، محمد مرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس. 20 جلد. بیروت:دار الفکر.
حسینی، سید بشیر (1401). لایک ممنوع. تهران: کانون اندیشه جوان.
رضایت پور، زینب (1397). شبکه‌های اجتماعی. تهران: عترت نو.
رهبر، علی (1398). بیم موج. اصفهان: مهرستان.
سلیمانی آشتیانی، مهدی و درایتی، محمدحسین (1387). مجموعه رسائل در شرح احادیثی از کافی. 2 جلد. قم: دارالحدیث.
سند بحرانی، محمد (1431ق). النیات و الخواطر. بیروت: الأمیرة.
سید مجاهد، محمد بن علی طباطبایی (1296ق). مفاتیح الأصول. قم: مؤسسة آل البیت.
سیدرضی، محمد بن حسین (1402). نهج البلاغة. مترجم: محمد دشتی، تهران: دفتر نشر معارف.
شیخ انصاری، مرتضی (1415ق). فرائد الأصول. 4 جلد. قم: کنگره بزرگداشت شیخ انصاری.
ــــــــــ (1420ق). المکاسب. 6 جلد. قم: کنگره بزرگداشت شیخ انصاری.
شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1362). الخصال. تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
ــــــــــ (1378ق). عیون أخبار الرضا. تحقیق: نهدی لاجوردی، تهران: جهان.
ــــــــــ (1398ق). التوحید. تحقیق: هاشم حسینی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
صادقی، محمود (1395). احکام شبکه‌های اجتماعی. قم: نشر معروف.
طبرسی، احمد بن علی (1403ق). الإحتجاج. 2 جلد. مشهد: نشر مرتضی.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380). تفسیر العیاشی. 2 جلد. تهران: المطبعة العلمیة.
قطب‌الدین راوندی، سعید بن هبة الله (1409). الخرائج و الجرائح. 3 جلد. قم: مؤسسة الإمام المهدی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. 8 جلد. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
لیثی واسطی، علی بن محمد (1376). عیون الحکم و المواعظ. قم:دار الحدیث.
مازندرانی، محمد صالح (1382ق). شرح الکافی. 12 جلد. تهران: المکتبة الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر (1404ق). مرآة العقول. 26 جلد. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ــــــــــ (1410ق). بحارالأنوار. 110 جلد. بیروت: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی.
نجفی جواهری (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. 43 جلد. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی (1410ق). تنبیه الخواطر و نزهة النواظر. قم: مکتبه فقیه.
هاشمی خویی، میرزا حبیب‌الله (1400 ق). منهاج البراعة. 21 جلد. تهران: مکتبة الإسلامیة.
پایگاه‌های اینترنتی
B2n. ir/f94373
B2n. ir/u05511
https: //mfeb. ir/home/? p=13477
B2n. ir/h70106 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 166 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 84 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب