پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,240 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,238,642 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,074,461 |
نقدی بر حکم به حرمت تولید سلاح هسته‌ای تفکیک میان «تولید» و «استفاده» | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 517-537 اصل مقاله (724.75 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2025.384950.669750 | ||
| نویسنده | ||
| مجتبی مصلح* | ||
| پژوهشگر حوزوی و دانشجوی دکترا، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| امروزه سلاح‌های هسته‌ای به‌عنوان یکی از ابزارهای قدرت برخی از کشورها شناخته می‌شود؛ به‌نحوی که دکترین دفاعی این کشورها بر پایه وجود این سلاح‌ها استوار است. مطابق نظریه بازدارندگی هسته‌ای، داشتن سلاح هسته‌ای می‌تواند کشورها را از آغاز جنگ یا حمله به یکدیگر بازدارد که این نظریه به‌ویژه در دوران جنگ سرد میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی به‌وضوح قابل مشاهده بود. در فقه امامیه، بسیاری از فقها به حرمت استفاده از سلاح هسته‌ای و به‌طور کلی، سلاح‌های کشتار جمعی تأکید دارند. اما برخی محققین، علاوه بر حرمت استفاده، تولید سلاح هسته‌ای را نیز حرام دانسته‌اند. در این مقاله، دلایل پژوهشگرانی که حرمت تولید سلاح هسته‌ای را نتیجه گرفته‌اند، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. از طرفی ملازمه‌ای نیز بین تولید و استفاده از سلاح هسته‌ای وجود نداشته که به‌واسطه آن، بتوان به حرمت اینگونه سلاح‌ها، حکم کرد. با توجه به این دیدگاه که «تولید» سلاح هسته‌ای می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کند؛ هدف از انجام این پژوهش، نقد و بررسی حکم اوّلی تولید سلاح هسته‌ای می‌باشد. نتایج این تحقیق که به روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته، نشان می‌دهد که علی‌رغم حکم به حرمت استفاده از سلاح‌های هسته‌ای، برخلاف نتایج تحقیقاتی که تاکنون صورت گرفته، دلیل مستحکمی برای حرمت تولید آن وجود ندارد. بلکه با استناد به اصل اباحه و برائت، جواز تولید این سلاح‌ها را می‌توان اثبات نمود. علاوه بر آن، دلایل اثباتی وجود دارد که مستند به آن، حتی وجوب تولید سلاح هسته‌ای نیز ثابت می‌شود، به نحوی که تولید آن نیز لغو نگردد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بازدارندگی هسته‌ای؛ تولید سلاح هسته‌ای؛ فقه هسته‌ای؛ دکترین دفاعی؛ سلاح کشتار جمعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Critique of the Ruling for the Prohibition of the Production of Nuclear Weapons Distinguishing Between “Production” and “Use” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| mojtaba mosleh | ||
| Seminary researcher and PhD Student, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Today, nuclear weapons are recognized as one of the tools of power for certain countries, to the extent that the defensive doctrines of these countries are based on the existence of these weapons. According to the theory of nuclear deterrence, possessing nuclear weapons can deter countries from initiating war or attacking one another, a theory particularly evident during the Cold War between the United States and the Soviet Union. In Shi'a jurisprudence, many jurists emphasize the prohibition of using nuclear weapons and, in general, weapons of mass destruction. However, some researchers have deemed the production of nuclear weapons to be prohibited, in addition to their use. This paper critiques the reasons posited by researchers who have concluded that the production of nuclear weapons is forbidden. Furthermore, there is no inherent connection between the production and use of nuclear weapons that could justify a prohibition against these types of weapons. Given the perspective that the "production" of nuclear weapons can act as a deterrent, the aim of this research is to analyze the initial ruling regarding the production of nuclear weapons. The results of this descriptive-analytical study reveal that, despite the ruling against the use of nuclear weapons, there is no strong evidence for prohibiting their production, contrary to previous research findings. Rather, invoking the principle of permissibility and dissociation (ibāḥa and barā’a), the permissibility of producing these weapons can be substantiated. Additionally, there are foundational arguments that could even establish the obligation to produce nuclear weapons, in a manner that does not render their production void. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Nuclear Deterrence, Production of Nuclear Weapons, Nuclear Jurisprudence, Defensive Doctrine, Weapons of Mass Destruction | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
آخوندخراسانی، محمدکاظم (1409). کفایة الاصول. چاپ‌اول. قم: مؤسسةآل‌البیت (ع) لإحیاءالتراث.
احسانی‌فر، احمد (۱۳۹۴). مبانی‌فقهی‌ممنوعیت‌تولید و انباشت‌سلاح‌هسته‌ای. دین‌وقانون، (10)، 188-225.
ــــــــــ (۱۳۹۶). ممنوعیت فقهی استفاده از سلاح‌هسته‌ای در شرایط مقابله‌به‌مثل. تحقیقات کاربردی علوم‌اسلامی، (1)، 81-109.
ــــــــــ (1396). تحلیل‌فقهی فتوای‌رهبری مبنی بر حرمت‌استفاده از سلاح‌هسته‌ای در پرتو نظریه‌تابعیت. حکومت‌اسلامی، (4)، 5-34.
ازغندی، علی‌رضا (۱۳۷۳). بازدارندگی و نظم نوین‌جهانی. سیاست‌دفاعی، (6)، 95-105.
ایزدی (۱۳۸۴). بازدارندگی در حوزه‌سلاح‌های‌اتمی. علوم‌وفنون‌نظامی، (4)، 63-79.
حائری‌اصفهانی، محمدحسین (1404). الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة. چاپ‌اول. قم: داراحیاء‌العلوم‌الاسلامیة.
حسینی‌شیرازی، سیدمحمد (1423). فقه‌العولمه. چاپ‌اول. بیروت: مؤسسه‌الفکرالاسلامی.
حسینی‌عاملی، محمدجواد (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح‌قواعدالعلامة. بیروت: داراحیاءتراث‌العربی.
حکمت‌نیا، محمود و احسانی‌فر، احمد (۱۳۹۶). بررسی‌ونقد نظریه «تفکیک قصد و فعل» در استفاده از سلاح‌هسته‌ای. حقوق‌اسلامی، (54)، 67-96.
حکیم، سیدمحسن (بی‌تا). حقائق‌الاصول. قم: مکتبةبصیرتی.
حمزه‌پور، علی (۱۳۹۰). راهبردهای‌امنیتی‌سیاست‌های خارجی جمهوری‌اسلامی‌ایران. تهران: پژوهشگاه‌فرهنگ‌واندیشه‌اسلامی.
حنّان، حمیدرضا و علوی‌وثوقی، سیدیوسف (۱۳۹۹). بازخوانی‌مبانی‌فقهی حرمت‌وممنوعیت‌تولید و استفاده از سلاح‌های‌هسته‌ای. مطالعات فقه‌وحقوق‌اسلامی، (22)، 207-232.
خرازی، سید محسن (1423). البحوث الهامة فی المکاسب المحرمة. چاپ‌اول. قم: مؤسسه در راه حق.
خمینی، سید روح‌الله‌موسوی (1385). انوار الهدایة فی‌التعلیقة علی‌الکفایة. چاپ‌سوم. مؤسسه تنظیم‌ونشر آثار امام‌خمینی (ره).
ــــــــــ (1373). مناهج‌الوصول الی‌علم الاصول. چاپ‌اول. تهران: مؤسسه‌تنظیم‌ونشرآثارامام‌خمینی (ره).
ــــــــــ (1381). تهذیب‌الاصول. چاپ‌اول. تهران: مؤسسه تنظیم‌ونشرآثارامام‌خمینی (ره).
خوئی، سید ابوالقاسم (1418). موسوعةالامام‌الخوئی. چاپ‌اول. قم: مؤسسةإحیاءآثار الامام‌الخوئی.
راغب‌اصفهانی، حسین (1412). مفردات‌ألفاظ‌القرآن. چاپ‌اول. بیروت: دارالقلم.
ربانی، مهدی و روحانی، عباسعلی (۱۳۹۹). بررسی‌ادله‌جواز یا حرمت‌تولید و انباشت سلاح‌های‌کشتارجمعی. فقه‌و‌اصول، (123)، 87-107.
رسولی‌ثانی‌آبادی، الهام؛ عطار، سعید و ماوندادی، زهرا (۱۳۹۸). بررسی منازعه‌هندوپاکستان بر اساس‌نظریه بازدارندگی‌هسته‌ای والتز. سیاست و روابط‌بین‌الملل، (5)، 166-139.
روحانی، محمدصادق (1429). منهاج الفقاهة. چاپ‌پنجم. قم: انوارالهدی.
زارعی‌سبزواری، عباسعلی (1430). القواعدالفقهیة فی‌فقه‌الامامیة. چاپ‌اول. قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیةبقم-مؤسسةالنشرالإسلامی.
ساعدی، جعفر (۱۳۸۴). اجماع در اندیشه‌شیعی. فقه‌اهل‌بیت، (42)، 150-199.
سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413). مهذّب الاحکام فی‌بیان الحلال‌والحرام. چاپ‌چهارم. قم: السید عبدالاعلی سبزواری.
سلیمانی، رضا و حسینی، سیده‌فاطمه (۱۴۰۰). ادله‌فقهی‌حرمت‌ساخت و به‌کارگیری تسلیحات‌هسته‌ای در راهبردبازدارندگی‌اسلام. رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، (67)، 207-236.
سیفی‌مازندراتی، علی‌اکبر (1425). مبانی‌الفقه فی‌القواعد‌الفقهیةالاساسیة. چاپ‌اول. قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیةبقم-مؤسسةالنشرالإسلامی.
ــــــــــ (1429). بدایع البحوث فی علم‌الاصول. چاپ‌دوم. قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیةبقم-مؤسسةالنشرالإسلامی.
شریعتی، روح‌الله (۱۳۹۳). قواعدفقه‌سیاسی. چاپ‌اول. قم: پژوهشگاه علوم‌وفرهنگ‌اسلامی.
شیخ‌صدوق، محمدبن‌علی‌ابن‌بابویه (1413). من لا یحضره‌الفقیه. چاپ‌دوم. قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیةبقم-مؤسسةالنشرالإسلامی.
صاحب‌جواهر، محمدحسن نجفی (1421). جواهرالکلام. قم: مؤسسة دائرة‌المعارف‌فقه‌اسلامی بر مذهب‌اهل‌بیت (ع).
صدر، سیدمحمد (1430). ما وراء‌الفقه. چاپ‌اول. بیروت: دارالاضواء للطباعةوالنشروالتوزیع.
صدر، سیدمحمدباقر (1417). بحوث فی علم‌الاصول. چاپ‌سوم. قم: مؤسسةدائرة معارف‌الفقه‌الاسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390). المیزان فی‌تفسیرالقرآن. چاپ‌دوم. بیروت: مؤسسة الأعلمی‌للمطبوعات.
طباطبایی حکیم، سید محمدسعید (1417). مصباح‌المنهاج (الطهارة). چاپ‌اول. بی‌جا: مؤسسة المنار.
عراقی، ضیاءالدین (1411). منهاج‌الاصول. چاپ‌اول. بیروت: دارالبلاغة.
ــــــــــ (1417). نهایةالافکار. چاپ‌سوم. قم: جماعةالمدرسین فیالحوزةالعلمیةبقم-مؤسسةالنشرالإسلامی.
علامه‌حلی، حسن بن یوسف (1414). تذکرةالفقهاء. چاپ‌اول. قم: مؤسسةآل‌البیت (ع).
علیدوست، ابوالقاسم (۱۳۹۲). فقه‌تولید، انباشت و کاربرد سلاح‌های‌غیر متعارف با محوریت‌فقه‌امامیه. حقوق‌اسلامی، (38)، 7-28.
فاضل‌لنکرانی، محمد (1383). القواعدالفقهیة. چاپ‌دوم. قم: مرکزفقهی‌ائمه‌اطهار (ع).
فاضل‌لنکرانی، محمدجواد (۱۳۹۴). بررسی‌فقهی‌سلاح‌های کشتارجمعی. چاپ‌اول. قم: مرکزفقهی‌ائمه‌اطهار (ع).
کاشف‌الغطاء، مهدی (1431). احکام‌المتاجر. چاپ‌اول. نجف: مؤسسه کاشف‌الغطاء العامة.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1407). اصول‌الکافی. چاپ‌چهارم. تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
لجنةالفقه‌المعاصر (1444). الفائق فی‌الاصول. چاپ‌دهم. قم: لجنةالفقه‌المعاصر.
مجموعه‌نویسندگان (۱۳۷۸). گزیده‌مقالات‌سیاسی-امنیتی. چاپ‌دوم. تهران: پژوهشکده‌مطالعات‌راهبردی.
محقق‌کرکی، علی‌بن‌حسین (1414). جامع‌المقاصد فی‌شرح‌القواعد. چاپ‌دوم. قم: مؤسسةآل‌البیت (ع).
مدرسی، محمدرضا (۱۳۹۲). مقالات‌فقهی (قمار، …). چاپ‌اول. قم: دارالتفسیر.
مرکز‌اطلاعات‌ومدارک اسلامی (۱۳۸۹). فرهنگ‌نامه‌اصول‌فقه. چاپ‌اول. قم: پژوهشگاه علوم‌وفرهنگ‌اسلامی.
مرکز‌التحقیقات‌والدراسات‌العلمیة فی‌المجمع‌العالمی للتقریب بین‌المذاهب‌الاسلامیة (1430). موسوعة اصول‌الفقه المقارن. چاپ‌اول. تهران: المجمع‌العالمی‌للتقریب بین المذاهب‌الاسلامیة.
مطهری، مرتضی (۱۳۷۷). مجموعه‌آثارشهیدمطهری. چاپ‌هشتم. قم: اسراء.
مظفر، محمدرضا (1388). اصول‌الفقه. چاپ‌پنجم. قم: جماعة‌المدرسین‌فی الحوزةالعلمیة‌بقم-مؤسسةالنشرالإسلامی.
مکارم‌شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیرنمونه. چاپ‌اول. تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
ملکی‌اصفهانی، مجتبی (۱۳۷۹). فرهنگ‌اصطلاحات‌اصول. چاپ‌اول. قم: عالمه.
منتظری، حسینعلی (1415). دراسات فی‌المکاسب‌المحرمة. چاپ‌اول. قم: نشر تفکر.
میرزای‌قمی، ابوالقاسم (1430). القوانین المحکمة فی‌الاصول. چاپ‌اول. قم: احیاء الکتب‌الاسلامیة.
نایینی، محمدحسین (بی‌تا). اجودالتقریرات. چاپ‌اول. قم: کتابفروشی‌مصطفوی.
نراقی، احمد (1375). عوائدالایام. چاپ‌اول. قم: دفترتبلیغات‌اسلامی حوزه‌علمیه‌قم-مرکز انتشارات.
نراقی، مهدی (1380). رسائل و مسائل. چاپ‌اول. قم: کنگره بزرگداشت محققان ملا مهدی و ملا احمد نراقی.
ولایی، عیسی (۱۳۸۶). فرهنگ‌تشریحی‌اصطلاحات‌اصول. چاپ‌پنجم. تهران: نشر نی.
یزدی، محمد (1374). فقه‌القرآن. قم: اسماعیلیان.
یوسف‌وند، محمود و کهوند، حامد (۱۳۹۶). مبانی منع به‌کارگیری سلاح‌های هسته‌ای و حقوق‌بشردوستانه محیط‌زیست. پژوهش‌های‌دفاعی‌امنیتی‌اسلام، (3)، 89-110.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 88 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 58 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب