پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,243 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,246,403 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,084,523 |
نقد ماهیت گزاره‌های اخلاقی از منظر محقق اصفهانی | ||
| فلسفه | ||
| مقاله 2، دوره 22، شماره 2 - شماره پیاپی 43، اسفند 1403، صفحه 25-43 اصل مقاله (696.28 K) | ||
| نوع مقاله: علمی -پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jop.2025.384393.1006857 | ||
| نویسنده | ||
| حسین احمدی* | ||
| دانشیار گروه فلسفه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| گزاره‌های اخلاقی مانند «عدالت داشتن ضرورت دارد» از مشهورات شمرده می‌شوند و مشهورات گزاره‌هایی‌اند که به جهت پذیرش همگانی یا گروهی خاص مقبولیت عمومی پیدا کرده‌اند. محقق اصفهانی با توجه به تعریف مشهورات به معنای خاص، واقعیت آنها را تنها بنای عقلا می‌داند؛ ازاین‌رو، گزاره‌های اخلاقی را اعتباری قلمداد می‌کند و مشهورات را مطابق واقعیت نمی‌داند؛ افزون بر اینکه وی مشهورات و ضروریات را قسیم می‌داند. با توجه به اینکه محقق اصفهانی تنها ضروریات را مبین واقعیت می‌داند لذا از منظر وی، مشهورات که قسیم ضروریات‌اند واقعیتی غیر از بنای عقلا ندارند و واقعیت از مشهورات نفی می‌شود؛ این تحقیق درصدد است افزون بر تبیین ماهیت گزاره‌های اخلاقی از منظر محقق اصفهانی و تصریح به نکات تأثیرگذار در دیدگاه ایشان، این دیدگاه را نقد کند که مشهورات قسیم وهمیات محسوب می‌شوند؛ ازاین‌رو به نظر می‌رسد قسیم بودن مشهورات و ضروریات درست نیست بلکه مبادی حجت از حیث راه شناخت به مشهورات و وهمیات و از حیث ارزش شناخت به ضروریات و مظنونات تقسیم می‌شوند افزون بر اینکه تعریف مشهورات خاص به واقعیتی جز بنای عقلا نداشتن از ابداعات محقق اصفهانی است اما مشهورات به معنای خاص در دیدگاه صحیح تنها به راه شناختشان توجه می‌شود و امکان واقعیت داشتنشان نفی نمی‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گزاره‌های اخلاقی؛ واقعیت اخلاقی؛ مشهورات؛ بدیهیات؛ وهمیات؛ محقق اصفهانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Critical Assessment of the Nature of Moral Propositions from the Perspective of the Mohaqiq Isfahani | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hossein Ahmadi | ||
| Associate Professor, Philosophy Department, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Ethical propositions such as "justice is necessary" are considered “mashhurat” (well-known or commonly accepted beliefs), which are propositions that gain general acceptance due to universal or specific group endorsement. Mohaqiq Isfahani deems their reality solely as constructs of rational individuals, according to the strict definition of “mashhurat”. Therefore, he regards ethical propositions as conventional. Furthermore, he sees a division between “mashhurat” and axioms; since he believes only axioms reveal true reality, from his perspective, “mashhurat”, which are distinct from axioms, possess no reality beyond the constructs of rational people, thus negating their reality. This research aims not only to elucidate the nature of ethical propositions from the perspective of Mohaqiq Isfahani and identify key factors influencing his viewpoint, but also to criticize the notion that “mashhurat” are distinct from illusions. Therefore, it seems incorrect to assert that “mashhurat” and axioms are separate categories; rather, foundational proofs should be divided in terms of the method of knowledge into “mashhurat” and illusions, and in terms of the value of knowledge into axioms and assumptions. Additionally, defining specific “mashhurat” as having no reality other than the constructs of rational individuals is an innovation of the Isfahani scholar. However, in the correct view, specific “mashhurat” should only be considered regarding their method of understanding, and the possibility of them having reality should not be dismissed. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Moral sentences, Moral Reality, Common Beliefs, Axioms, Illusions, Mohaqiq Isfahani | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1375ش ). الإشارات و التنبیهات، قم: البلاغة.
----------------- (1383ش). دانشنامه علائی (رساله منطق)، مقدمه و حاشیه و تصحیح محمد معین و سید محمد مشکوة، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی - دانشگاه بوعلی‌سینا.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400ق). رسائل الشیخ الرئیس ابن‌سینا، تصحیح محسن بیدارفر، قم: بیدار.
ابوالبرکات بغدادی، هبة الله بن علی (1373ش). المعتبر فی الحکمة، تصحیح فتحعلی‌اکبری، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
احمدی، حسین (1393ش). «فلسفه اخلاق محقق اصفهانی، شناخت گرا یا ناشناخت گرا؟»، جاویدان خرد، دوره 2، ش25، 5-28.
---------- (1395ش). «رابطه باید و هست در دیدگاه محقق اصفهانی»، اندیشه دینی، دوره 2، ش47، 43-60.
-------- (1403ش). «بررسی سیر تطورات دسته‌بندی مبادی حجت از منظر منطق‌دانان اسلامی»، منطق‌پژوهی، ش1، doi: 10.30465/Isj.2024.45560.1467.
بهمنیار، ابن‌مرزبان (1375ش). التحصیل، تصحیح شهید مطهری، تهران: دانشگاه تهران.
سبحانی تبریزی، جعفر (1382ش). حسن و قبح عقلی یا پایه‌های اخلاق جاودان، قم: پژوهشگاه علوم.
طوسی، نصیرالدین (1375ش). اساس الاقتباس، تعلیقه سیدعبدالله انوار، تهران: نشر مرکز.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1379ش)، اسرار الخفیة فی العلوم العقلیة، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
غروی اصفهانی، محمدحسین (1374ش)، نهایة الدرایة، قم، سیدالشهداء.
------------------ (1416ق). بحوث فی الاصول، 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (1961م). مقاصد الفلاسفة، تحقیق سلیمان دنیا، قاهره: دار المعارف.
فارابی، ابونصر محمدبن محمد (1408ق). المنطقیات، تحقیق و مقدمه محمدتقی دانش‌پژوه و زیر نظر سید محمود مرعشی، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
فیاض صابری، عزیزالله، غفاری، حسین و اسفندیاری، مصطفی (1394)، «بررسی هستی شناسانه حسن و قبح و گزاره های اخلاقی از دیدگاه محقق اصفهانی و علامه طباطبائی»، آموزه‌های فلسفه اسلامی، دوره 1، ش16، 63-85.
لاریجانی، صادق (1382ش). «الزامات عقلی و اخلاقی»، پژوهش های اصولی، دوره 1، ش6، 6-25.
لاهیجی، عبدالرزاق (1372ش). سرمایه ایمان، تهران: انتشارات الزهرا.
محیطی اردکان، حسن (1397ش). «بررسی نقش عرف عقلا در وضع گزاره های اخلاقی (با تاکید بر دیدگاه محقق اصفهانی)»، پژوهشنامه اخلاق، دوره 11، ش 42، 25-34.
مصباح یزدی، محمدتقی (1389ش). آموزش فلسفه، 1، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
--------------- (1388ش). اخلاق در قرآن، 3، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
--------------- (1384ش). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تدوین، احمدحسین شریفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
---------------- (1386ش). مشکات، شرح برهان شفا، مقدمه، نگارش و تحقیق محسن غرویان، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
--------------- (1394ش). فلسفه اخلاق، تدوین احمدحسین شریفی، چاپ سوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مظفر، محمدرضا (1421ق). المنطق، تعلیقه غلامرضا فیاضی و تحقیق رحمت‌الله رحمتی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ممبینی، محمدعلی، شریفی، حمیده (1396ش). «نقد و بررسی دیدگاه محقق اصفهانی در باب گزاره‌ها و ارزش های اخلاقی»، اخلاق‌پژوهی، دوره 1، ش1، 113-128.
References Abul Barakat Baghdadi, Hibatullah bin Ali (1373). al-Muttabre fi al-Hikma, corrected by Fath Ali Akbari, Isfahan, and Isfahan University. (In Arabic) Ahmadi, Hossein (2013). "Ethical philosophy of Mohagheg Isfahani, cognitivist or non-cognitivist?” Javidan Khord, Volume 2, No. 25, 5-28. (In Persian) ---------------------- (2015). "The relationship between should and is in the perspective of Mohagheg Isfahani", Andisheh Dini, Volume 2, No. 47, 43-60. (In Persian) ----------------------- (2024). "The review the process of categorizing the argumentative premises from the point of view of Islamic logicians", Manteq Pazuhi, Volume 1, doi: 10.30465/lsj.2024.48560.1467. (In Persian) Allameh Hali, Hassan bin Yusuf (1379). Asrar al-Khafiyyah fi Uloom al-Uqliyyah, Qom, and Islamic Propaganda Office Publishing Center. (In Arabic) Bahmanyar, Ibn Marzban (1375). graduate, correction of Shahid Motahari, Tehran, University of Tehran. (In Arabic) Farabi, Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad (1408 AH). logic, research and introduction by Muhammad Taqi, a scholar and under the supervision of Seyyed Mahmoud Marashi, Qom, school of Ayatollah al-Azmi al-Marashi al-Najafi. (In Arabic) Fayaz Sabri, Azizullah, Ghafari, Hossein and Esfandiari, Mostafa (2014). "An ontological examination of goodness and ugliness and moral propositions from the perspective of Mohagheg Isfahani and Allameh Tabatabai", Teachings of Islamic Philosophy, Volume 1, No. 16, 63-85 . (In Persian) Gharavi Esfahani, Mohammad Hossein (1374). Nahayeh al-Daraiya, Qom, Seyyed al-Shohada. (In Arabic) ----------------------------------------------- (1416 A.H.), Pekhus fi al-Asoul, 3, Qom, Islamic Publications Office. (In Arabic) Ghazali, Abu Hamid Muhammad bin Muhammad (1961 AD). The Purposes of the Philosophers, Suleiman Dunya research, Cairo, Dar al-Maarif. (In Arabic) Ibn Sina, Hossein bin Abdullah (1383). Daneshnameh Ala'i (Treatise on Logic), introduction and margins and corrections by Mohammad Moin and Seyyed Mohammad Mashkowa, Tehran, Association of Cultural Works and Honors - Bu Ali Sina University. (In Arabic) --------------------------------------- (1400). Rasail al-Sheikh al-Raees Ibn Sina, revised by Mohsen Bidarfar, Qom, Bidar. (In Arabic) --------------------------------------- (1375). Al-Isharat wa Al-Tanbihat, Qom, Al-Balagha (In Arabic). Lahiji, Abdul Razzaq (1372). Capital of Faith; Tehran, Al-Zahra Publications. (In Arabic) Larijani, Sadegh (1382). "Intellectual and Moral Requirements", Basic Researches, Volume 1, No. 6, 25-6. (In Persian) Membini, Mohammad Ali, Sharifi, Hamideh (2016). "Criticism and analysis of Mohaghegh Isfahani's view on ethical issues and values", Ethology, Volume 1, Vol. 1, 113-128. (In Persian) Misbah Yazdi, Mohammad Taqi (1384). review of ethical schools, edited by Ahmad Hossein Sharifi, Qom, Imam Khomeini Educational and Research Institute. (In Persian) -------------------------------------- (1386). Mashkat, explanation of proof of Shafa, introduction, written and researched by Mohsen Ghoruyan, Qom, Imam Khomeini Educational and Research Institute (RA). (In Persian) --------------------------------------- (1388). Ethics in the Qur'an, 3, Qom, Imam Khomeini Educational and Research Institute. (In Persian) -------------------------------------- (1389). Teaching Philosophy, 1, Qom, Imam Khomeini Educational and Research Institute. (In Persian) -------------------------------------- (2014). Moral Philosophy, edited by Ahmed Hossein Sharifi, third edition, Qom, Imam Khomeini Educational and Research Institute. (In Persian) Muzaffar, Mohammad Reza (1421 AH). Al-Matiq, Gholamreza Fayazi's summary and Rahmatullah Rahmati's research, Qom, Al-Nashar al-Islami Publishing House. (In Persian) Sobhani Tabrizi, Jafar (1382). Hosn va Qubh-e 'Aqli yā Pāyehā-ye Akhlāq-e Jāvidān, Qom, Pāzhūheshgāh-e 'Olūm. (In Persian) Tusi, Nasir al-Din (1375). based on quotations, Seyyed Abdallah Anwar's essay, Tehran, Center Publishing. (In Arabic) Umbi Ardakan, Hassan (2017). "Investigation of the role of common sense in establishing ethical propositions (with emphasis on the perspective of the Isfahani researcher)", Research Journal of Ethics, Volume 11, No. 42, 25-34. (In Persian) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 88 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 65 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب