پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,714 |
| تعداد مقالات | 72,518 |
| تعداد مشاهده مقاله | 130,576,420 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,851,398 |
نگرش‌صوفیان بغداد به مسئلۀ کار: مطالعۀ موردی زندگی و اقوال جنید بغدادی، ابوسعید خراز، ابوالحسین نوری و حارث محاسبی | ||
| مجله ادیان و عرفان | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 351-371 اصل مقاله (739.12 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2025.386210.630566 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه نوری تازه کند1؛ محمود شیخ* 2؛ محی الدین قنبری3 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه عرفان اسلامی، دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار، گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 3استادیار، گروه عرفان اسلامی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد نیشابور دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران | ||
| چکیده | ||
| کار مفهومی است که با مفاهیمی چون دارایی، خدمت، فقر، و … همبستگی معنایی دارد. چنین مفاهیمی، در سنت‌های دینی و عرفانی، غالباً صبغه‌ای معنوی می‌یابند، چنانکه مایۀ ارزشمندی کار نه فقط کسب درامد، بلکه کسب ارزش‌های اخلاقی وابسته به آن است. این نکته را می‌توان از بررسی احوال و اقوال صوفیان بغداد در سده‌های دوم و سوم هجری به خوبی دریافت. این صوفیان که غالباً مردمانی اهل زهد و فقر بوده‌اند و معیشت خود را با کار و کسب می‌گذرانده‌اند، در مفهوم و ضرورت کار اتفاق نظر نداشته‌اند. بررسی مبانی فکری و شیوۀ عملی چهار شخصیت مشهور تصوف بغداد (جنید، خراز، نوری و محاسبی) با روش تحلیل کیفی متون کهن نشان می‌دهد که (1) کار در نظر آنان اهمیت کانونی چندانی نداشته‌است و (2) آموزۀ توکل سبب اختلاف نظر دربارۀ کسب و کار میان آنان بوده‌است، چنانکه برخی کار را مخالف توکل دیده و پرداختن بدان را برای سالک ضروری نمی‌دیده‌اند، و برخی آن را مخالف کسب ندیده و پرداختن به آن را به حال و مقام سالک وابسته می‌دانستند. (3) در نظر آنان کسب رسمی و دولتی مردود و البته (4) خدمت به همنوع و ایثار مفاهیمی مقدس در پیوند با کار بوده‌است، همچنان‌که (5) کسب روزی حلال و پرهیز از لقمۀ شبهه‌دار نیز که با کار پیوند دارد، مورد توجه آنان بوده‌است. در مقابل (6) کار در صورتی که به دلمشغولی فرد به امور دنیوی و بازماندن از آخرت منجر شود، به شدت مذموم بوده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تصوف اسلامی؛ توکل؛ کار؛ مکتب بغداد | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Attitude of the Sufis of Baghdad towards the Issue of Work A Case Study of the Lives and Sayings of Junayd al-Baghdadi, Abu Sa’id al-Kharraz, Abu al-Husayn al-Nuri, and Harith al-Muhasibi | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Fateme Noritazehkand1؛ Mahmood Sheikh2؛ Mohy aldin Ghanbari3 | ||
| 1PhD Student, Department of Islamic Mysticism, Faculty of Law, Theology and Political science, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran, Iran. | ||
| 2Assistant Professor, Department of Comparative Religions and Mysticism, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 3Department of Islamic Mysticism, Faculty of Humanities, Islamic Azad University Neyshaboor Branch, Neyshaboor, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Work is a concept that has a semantic correlation with concepts such as property, service, poverty, etc. In religious and mystical traditions, such concepts often take on a spiritual aspect, as the source of value of work is the acquisition of income and moral values dependent on it. This point can be clearly understood by examining the circumstances and sayings of the Sufis of Baghdad in the second and third centuries of AH. These Sufis, who were primarily ascetics and impoverished and earned their living through work, disagreed with the concept and necessity of work. A study of the intellectual foundations and practical methods of four famous figures of Baghdad Sufism (Junaid, Kharaz, Nouri and Muhasibi), using the qualitative analysis of ancient texts, shows that (1) work did not have much central importance for them and (2) the doctrine of tawakkul caused differences of opinion about work among them, as some consider work as opposed to tawakkul and did not see it as necessary for the seeker (salik) to engage in it, while some did not see it as opposed to work and considered it dependent on the seeker's status. (3) In their view, official and government gob was rejected, and of course (4) service to one's fellow man and altruism were sacred concepts related to work, just as (5) earning a lawful livelihood and avoiding dubious earning, which are also related to work, were of interest to them. On the other hand, (6) work was highly reprehensible if it led to an individual's preoccupation with worldly affairs and neglect of the Hereafter. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Baghdad sufism; Tawakkul; Sufism; work | ||
| مراجع | ||
|
ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن (1409). اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: نشر دارالفکر.
ابن حجر عسقلانی (1415). الاصابه فی تمییز الصحابه، ابوالفضل احمد بن علی، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت: نشر دارالکتب العلمیه.
اسوندسن، لارس (197). کار، ترجمۀ فرزانه سالمی، تهران: نشر گمان.
ابن جوزی، ابوالفرج، تلبیس ابلیس (بی‌تا). ترجمۀ علیرضا ذکاوتی قراگزلو، مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــ (1423). صفه الصفوه، حاشیه و تحقیق رمضان و سعید محمد، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن خلکان ابوالعباس محمد بن محمد، (1256). وفیات الاعیان و ابناء ابناء الزمان، تحقیق یوسف طویل، لبنان، بیروت: دارالنشر الکتب العلمیه.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1357). البدایه و النهایه، لبنان، بیروت: نشر دارالفکر.
ابوطالب مکی (1417). قوت القلوب فی معامله المحبوب، حاشیۀ باسل عیون، لبنان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
اسنوی، عبدالرحیم بن حسن (1407). طبقات‌الشافعیه، بیروت: چاپ کمال یوسف حوت.
ثبوت، اکبر (1386). حسن بصری گنجینه‌دار علم و عرفان، تهران: نشر حقیقت
تاج‌علی، آزاده (1387). ابوسعید خراز پیر فنا و بقا، تهران: ناشر طبع و نشر.
ابن ملقن، سراج الدین ابوحفص (1994). طبقات الاولیاء، مصر، قاهره: ناشر مکتبه الخانجی.
اصفهانی، ابی‌نعیم (بی‌تا). حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، تصحیح شفیعی کدکنی، قاهره: نشر دارالقراء.
انصاری هروی، ابوعبدالرحمن محمد بن حسین، (بی‌تا)، طبقات الصوفیه، بیروت، نشر دارالکتب العلمیه.
باخرزی، ابوالمفاخر یحیی (1383). اورادالاحباب و فصوص الاداب، تصحیح ایرج افشار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پورهمایون، علی اصغر (1344). اقتصاد، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جاسم، عزیز (1997). متصوفۀ بغداد، بغداد: المرکز الثقافی العربی.
حر عاملی، محمد بن حسن بن علی (1414). وسائل الشیعه، قم: نشر موسسۀ آل البیت.
خاوری، اسدالله (1362). ذهبیه تصوف علمی-آثار ادبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
خطیب بغدادی (1417). احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر، لبنان، بیروت: دارالکتب العلمیه.
رازی، نجم‌الدین (1352). مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رئیسی نافچی، راضیه (1402). کسب و ترک در متون منثور عرفانی تا پایان قرن هفتم براساس مقتضیات حال و مقام، فصلنامۀ علمی کاوشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 24.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1376). جستجو در تصوف ایران، تهران: انتشارات امیرکبیر
سراج طوسی، ابونصر (1382). اللمع فی التصوف، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، ترجمۀ مهدی محبتی، تهران: انتشارات اساطیر.
سلمی نیشابوری، ابوعبدالرحمن محمد بن الحسین (1424). طبقات الصوفیه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
سهروردی، شهاب الدین ابوحفص (1375). عوارف المعارف،، ترجمه ابومنصور اصفهانی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
شوقی، مولانا (1383). دیوان اشعار منسوب به علی علیه السلام، مصحح مریم روضاتیان، تهران: نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
عبدالرحمان‌بن احمد جامی (1358). نفحات‌الانس من حضرات‌القدس، تهران: چاپ محمود عابدی.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1381). تذکره الاولیاء، تصحیح رینولد آلن نیکلسون، لیدن: نشر پیمان.
قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم (1374). رساله قشیریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
قریشی، شریف (1352). کار و حقوق کارگر، مترجمان محصل یزدی، نعمت الله ادیب لاری، قم: نشر دارالکتب الاسلامیه.
کاشانی، عزالدین محمود بن علی (1385). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، مقدمه و تصحیح عفت کرباسی و محمدرضا برزگر خالقی، چاپ دوم، تهران: نشر زوار.
کلاباذی، ابوبکر محمدبن ابراهیم (1933). التعرف لمذهب التصوف، مصر: مطبعه السعاده.
گروه نویسندگان، نامۀ دانشوران ناصری (1333). بی‌جا: ناشر دارالفکر-دارالعلم.
لاهوری، غلام سرور (1383). خزینه الاصفیاء، تهران: نشر منشور امید.
متقی، علی بن حسام الدین (1409). کنز العمال فی سنین الاقوال و الافعال، تصحیح صفوه سقا و بکری حیانی، بیروت: نشر مؤسسه الرساله.
مجتبوی نائینی، مهدی (1372). فرهنگ اصطلاحات کار و تأمین اجتماعی، تهران: نشر مؤسسه کار و تأمین اجتماعی.
محاسبی، حارث بن اسد (1421). المکاسب، از مجموعه کتب المسائل، تصحیح خلیل عمران المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ــــــــــ (1421). النصایح والوصایا، بیروت: انتشارات دارالکتب.
ــــــــــ (1428). آداب النفوس، تصحیح عبدالقادر احمد عطا، بیروت: موسسه الکتب الثقافیه.
ــــــــــ (1391). العقل و فهم القرآن، مقدمه و تحقیق حسین القوتلی، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
مدرس تبریزی، محمد علی (1326). ریحانه الادب، تهران: کتابفروشی خیام.
مناوی، محمد عبدالرئوف (1999)، الکواکب الدریه، تصحیح محمد ادیب الجادر، بیروت: دارصادر.
میبدی، رشیدالدین فضل الله (1371). کشف الاسرار و عدۀ الابرار، تصحیح علی اصغر حکمت، تهران: انتشارات امیر کبیر.
نایب‌الصدر شیرازی، میرمعصوم (1318). طرائق الحقائق، تصحصح محمد جعفر محجوب، ایران، تهران: نشر سنایی.
نوری، فاطمه، شیخ، محمود، قنبری، محی‌الدین (1402). «وجوه معنوی کسب و کار در سنت ملامتیان»، تهران: مجلۀ ادیان و عرفان دانشگاه تهران.
هجویری، ابوالحسن علی (1375). کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران: نشر طهوری.
پورداوود، ابراهیم (1337). یسنا، ج2، به کوشش بهرام فره‌وشی، مرکز انتشار کتابفروشی ابن سینا، چاپخانۀ آتش. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 87 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 70 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب