پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,239 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,214,920 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,043,197 |
رسم‌الخط و قرائت نسخۀ عرب 1572a-328c | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 369-394 اصل مقاله (1.22 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2025.375076.670328 | ||
| نویسندگان | ||
| مرضیه سرومیلی1؛ زینب السادات حسینی* 2 | ||
| 1دانشجوی دکترا، گروه الهیات و مطالعات قرآن، دانشکده گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه الهیات و معارف اسلامی مطالعات قرآن، دانشکده گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران | ||
| چکیده | ||
| قرآن کریم، به‌عنوان مهم‌ترین متن مقدس در اسلام، همواره محور اصلی مطالعات قرآنی و دینی بوده‌است. از زمان نزول این کتاب الهی تا به امروز، نسخه‌های متعددی از آن در مناطق مختلف جهان اسلام کتابت و ثبت شده‌اند. این نسخه‌های خطی که بخشی از میراث فرهنگی و دینی ما هستند، نه‌تنها از نظر محتوا اهمیت دارند، بلکه به‌عنوان آثار هنری و تاریخی نیز ارزشمند به شمار می‌آیند. بررسی دقیق این نسخه‌ها می‌تواند بینش‌های عمیق‌تری درباره تاریخ تدوین، کتابت و قرائات و همچنین تحول این فرایندها در طول زمان ارائه دهد. به عبارت دیگر، شواهد فیزیکی و مادی به جای مانده از قرون اولیه اسلامی به خصوص نسخه‌های قرآن در برخی مباحث تاریخ قرآنی مانند تاریخ کتابت و قرائت قرآن کریم اطلاعات سودمندی را در اختیار محققان قرار می‌دهد که در نقد یا تقویت نظریه‌پردازی در این زمینه و برطرف کردن تناقضات موجود در برخی گزارش‌های اسلامی بسیار راهگشا است. در این راستا پژوهش حاضر با تحلیل نسخۀ عرب 1572a-328c موجود در کتابخانۀ ملی فرانسه و کتابخانۀ دانشگاه بیرمنگام که از کهن‌ترین نسخه‌های خطی نگاشته شده به سبک حجازی به حساب می‌آید و در بردارندۀ فرازهایی از چند سورۀ قرآنی است تلاش دارد با توسل به جوانب مختلف نسخه‌شناسی مانند خط، رسم الخط، قرائت و عدالآی، زمان و مکان کتابت آن را تعیین و تا حد امکان به قرائت رایج در دوران نزدیک به عصر نزول نیز دست یابد. یافته‌های نسخه‌شناسانۀ پژوهش و نیز آزمایش کربن 14 حاکی از آن است که تاریخ کتابت این مصحف به قرن اول می‌رسد و نظام عدّالآی آن، گرچه بیشترین انطباق را با نظام مدنی و مکی دارد اما به لحاظ اختلاف قرائت، بیشترین قرابت را با قرائت قاریان مدنی دارد. در نتیجه می‌توان گفت که مصحف مدنی است به این معنا که ویژگی‌های مصاحف مدنی در آن بیشتر به چشم می‌خورد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| رسم‌الخط؛ عدالآی؛ قرائات؛ مصاحف؛ نسخۀ عرب 1572a-328c | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Orthography and Reading (Qirāʾāt) of Manuscript Arabe 1572a-328c | ||
| نویسندگان [English] | ||
| marzeyeh sarvmaily1؛ zeinabosSadat Hosseini2 | ||
| 1PhD Student, Department of Quran Science and Hadith, Faculty of Theology and Quranic Studies, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran. | ||
| 2Associate Professor, Department of Quran Science and Hadith, Faculty of Theology and Quranic Studies, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Holy Quran, as the most significant sacred text in Islam, has always been the central focus of Quranic and religious studies. Since the revelation of this divine book to the present day, numerous copies of it have been transcribed and documented in various regions of the Islamic world. These manuscripts, which form part of our cultural and religious heritage, are not only significant in terms of content but are also considered valuable as artistic and historical artifacts. A meticulous examination of these manuscripts can provide deeper insights into the history of Quran compilation, transcription, and reading (qirāʾāt), as well as the evolution of these processes over time. In other words, physical and material evidence from the early Islamic centuries—especially Quranic manuscripts—provides valuable information for researchers in areas such as the history of Quranic transcription and reading (qirāʾāt). Such evidence plays a crucial role in critiquing or reinforcing theories in this field and resolving contradictions in certain Islamic historical accounts. In this context, this research analyzes the manuscript of Arabe 1572a-328c, held in the National Library of France and the University of Birmingham Library. This manuscript is considered one of the oldest Quranic manuscripts written in the Hijazi script and contains passages from several Quranic surahs. By examining various codicological aspects such as script, orthography, the readings, and verse numbering (Adal-āy), this research aims to determine the time and place of transcription of the manuscript by analyzing different codicological features, such as script, orthography, readings, and verse numbering, and to identify the canonical reading close to the era of revelation. The findings, along with carbon-14 dating, indicate that the transcription of this Quranic manuscript dates back to the 1st century AH. While its verse numbering system aligns most closely with the Medinan and Meccan systems, its reading shows the highest similarity to Medinan readers'. Therefore, it can be concluded that this manuscript originally is Medinan, meaning that the features of Medinan codices are more prominently observed in it. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Orthography, Verse Numbering (Adal-Ay), Readings (Qirāʾāt), Codices, Manuscript Arab 328c-1572a | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم (1924م). مصحف القاهره یا المصحف الأمیری. چاپ اول: جمع و رتب فی المطبعه الأمیریه ببولاق.
مصحف عرب 1572a-328c. کتابخانه دانشگاه بیرمنگام و کتابخانه ملی فرانسه.
ابن جزری، ابو الخیر محمد (بی‌تا). النشر فی القراءات العشر. تصحیح علی محمد الضباع. بیروت: دارالفکر للطباعه. بی‌تا.
ابن نجاح، ابی داود سلیمان (1423ق). مختصر التبیین لهجاء التنزیل. تحقیق: احمد بن احمد ب معمر شرشال. عربستان: مجتمع للملک فهد لطباعه المصحف الشریف بالمدینه المنوره.
ابن ندیم (بی‌تا)، الفهرست، بیروت، دارالمعرفه
ابن ابی نصر الکرمانی، ابی عبدالله (بی‌تا). شواذ القراءات. تحقیق شمران العجلی. بیروت: موسسه البلاغ.
آلتی قولاچ، طیار (2007). المصحف الشریف إلی عثمان بن عفان (نسخه متحف طوپقابی سرای). استانبول: مرکز الأبحاث للتاریخ و الفنون و الثقافه الإسلامیه.
ــــــــــ (2008). المصحف الشریف إلی عثمان بن عفان (نسخه متحف الآثار الترکیه و الإسلامیه). استانبول: النشریات سیفی کنعان المزید.
ــــــــــ (2009). المصحف الشریف إلی عثمان بن عفان (نسخه المشهد الحسینی). استانبول: مدکز الأبحاث للتاریخ و الفنون و الثقافه الإسلامیه.
ــــــــــ (2011). المصحف الشریف المنسوب إلی علی بن أبی طالب (نسخه صنعا). استانبول: مدکز الأبحاث للتاریخ و الفنون و الثقافه الإسلامیه.
پاکتچی، احمد (1399). ابن عامر. دائره المعارف بزرگ اسلامی. جلد9. تهران: انتشارات مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
توکلی، مرتضی (1379). ویژگی‌های مصحف اهدایی روسیه به رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران. تهران: مرکز طبع و نشر قرآن کریم.
خاروف، محمدفهد (1437ق). المیسر فی القرائات العشر المتواتره من طریق طیبه النشر و القراءات الاربع الشاذه و توجیها. بیروت:دار ابن کثیر.
دانی، ابوعمرو اندلسی (1414ق). البیان فی عدّ آی القرآن. تحقیق غانم قدوری الحمد. الکویت: مرکز المخطوطات و التراث و الوثائق.
ــــــــــ (1930م). االتیسیر فی القراءات السبع. تصحیح ارتوبرتزل. استانبول: النشریات الاسلامیه.
ــــــــــ (1436ق). المقنع فی معرفه مرسوم مصاحف اهل الامصار. تحقیق بشیر بن حسن حمیری. بحرین:دار البشائر الإسلامیه.
ــــــــــ (بی‌تا). المقنع فی رسم مصاحف الأمصار مع کتاب النقط. تحقیق: محمد صادق قمحاوی. قاهره: مکتبه الکلیات الأزهریه.
ــــــــــ (1383ش). قرائت‌های هفتگانه. ترجمه محمدرضا حاجی اسماعیلی. تهران: انتشارات سروش.
دروش، فرانسوا (1394ش). قرآن‌های عصر اموی. ترجمه مرتضی کریمی‌نیا و آلاء وحیدنیا. تهران: هرمس.
ــــــــــ (1379ش). سبک‌عباسی قرآن‌نویسی تا قرن چهارم هجری. مترجم پیام بهتاش. تهران: نشر کارنگ.
ــــــــــ (1380ش). داستان پیدایش نسخه و نسخه‌شناسی. مترجم: ع. روح بخشان. نامه بهارستان. شماره اول. بهار-تابستان. 57-66.
سجستانی، ابی بکر عبدالله بن سلیمان (1427ق). المصاحف. کویت: موسسه غراس للنشر و التوزیع و الدعایه و الاعلان.
سلیمان بن نجاح، ابوداود (1423ق). مختصر التبیین لهجاء التنزیل محقق احمد بن احمد شرشال. مدینه: مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشریف.
شکری، احمد خالد (1433ق) المیسر فی علم عدآی القرآن. المدینه المنوره: مرکز الداراسات و المعلومات القرآنیه بمعهد الإمام الشاطبی.
عبدالکافی، ابو القاسم عمر بن محمد (1431ق). عدد سور القرآن و آیاته و کلماته و حروفه و تلخیص مکیه من مدنیه. تحقیق: خالد حسن ابوالجود. قاهره: مکتبه الإمام البخاری للنشر و التوزیع.
فیروزآبادی، مجدالدین محمد بن یعقوب (1986م). بصائر دوی التمییز. تحقیق: محمد علی النجار. قاهره: المجلس الأعلی للشئون الإسلامیه.
فراء، یحیی بن زیاد (1374ق). معانی القرآن. قاهره. دارالکتب المصریه.
قاضی، عبدالفتاح بن عبد الغنی بن محمد (بی‌تا). البدور الزهره فی القراءات العشرالمتواتره من طریقی الشاطبیه و الدری. بیروت: دارالکتاب العربیه.
ــــــــــ (1375ق). بشیر الیسر شرح ناظمه الزهر فی علم الفواصل. قاهره: الهیئه العامه لشؤون المطابع الآمیریه.
کریمی‌نیا، مرتضی (1401ش). مصحف مشهد رضوی. قم: موسسه آل‌بیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
ــــــــــ (1400). قرآن کوفی 4251 موزه ملی ایران: منبعی برای شناخت قرائات معروف وشاذ قرانی. آینه پژوهش. شماره 5. 5-49.
ــــــــــ (1400). «مصحف نجف اشرف». قرآن کوفی شماره 1منسوب به امام علی علیه السلام در نجف اشرف. آینه پژوهش. شماره 3. 119-162
ــــــــــ (1399ش). قرآن کوفی 4289 در موزه ملی ایران و دیگر پاره مسروقه آن در موزه پارس (شیراز). آینه پژوهش. شماره 184. 111-177.
ــــــــــ (1397ش). قرآن 1200 در موزه آستان حضرت معصومه: قرآنی از عهد مأمون عباسی یا قرن پنجم هجری. آینه پژوهش. شماره 4. 87-96.
مخلاتی، رضوان بن محمد بن سلیمان (1412ق). القول الوجیز فی فواصل الکتاب العزیز علی ناظمه الزهر. تحقیق: عبد الرزاق علی موسی. المدینه المنوره: مطابع الرشید.
معصراوی، احمد عسی (بی‌تا). الکامل المفصل قی القراءات الاربعه‌عش. قاهره. دارالامام الشاطبی.
مهدوی، ابوالعباس احمدبن عمار (1430ق). هجاء مصاحف الأمصار. تحقیق حاتم صالح الضامن. الامارات.دار ابن جوزی.
مستفید، حمیدرضا و توکلی، مرتضی (1397). مصحف شریف منسوب به امیرالمؤمنین امام علی (ع) نسخه شماره یک مشهد رضوی. تهران: مرکز طبع و نشر قرآن کریم.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 50 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 50 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب