پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 162 |
| تعداد شماره‌ها | 6,693 |
| تعداد مقالات | 72,243 |
| تعداد مشاهده مقاله | 129,246,145 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,084,386 |
تحلیل و ارزیابی نقش و کارکرد قاعدۀ لطف در روش کلامی تفاسیر عدلیه در قرن ششم | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| دوره 57، شماره 2، اسفند 1403، صفحه 481-500 اصل مقاله (600.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2025.387206.670413 | ||
| نویسندگان | ||
| سید محمد تقی موسوی کراماتی* 1؛ سید محد باقر موسوی کراماتی2 | ||
| 1استادیار، گروه آموزش الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی دکترا، فلسفه اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران | ||
| چکیده | ||
| قاعده لطف از قواعد مهم کلام عدلیه به شمار می‌رود که اثبات بخشی از آموزه‌ها و عقاید دینی خود را از آن وام می‌گیرد. از جمله آنها می‌توان به وجوب تکالیف دینی، ضرورت بعثت انبیا، عصمت آنان، وجوب نصب امام و … اشاره کرد. نوشتار حاضر می‌کوشد رویکرد مفسران عدلیه را نسبت بدین مساله بازجوید و بازتابنده نوع کارکردی باشد که در بخش تفسیری عدلیه از این مساله وجود دارد. به طور کلی انعکاس قاعده لطف در تفاسیر در دو صورت هستی‌شناختی لطف و مصداق‌شناختی آن رخ نموده‌است. در بخش هستی‌شناختی موضوعات مهمی چون وجود لطف، وجوب لطف، گستره لطف، لطف و اختیار، لطف و قدرت، عذاب الهی و لطف در کانون توجه مفسران قرار گرفته‌است. در بخش مصداق‌شناختی، موضوعاتی مانند ثواب و عقاب، پیامبران، معجزه، قرآن، عصمت، فرشتگان، نماز، و بلا را برشمرده‌اند. طبق یافته‌های نوشتار حاضر مفسران بر آن بوده‌اند تا با بهره‌مندی از قاعدۀ لطف وجه حکمت‌شناختی بعضی از مسائل قرآنی روشن سازند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| لطف؛ هستی‌شناختی؛ مصداق‌شناختی؛ عدلیه؛ مفسران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis and Evaluation of the Role and Function of the Principle of Divine Grace (Qāʿidat al-Luṭf) in the Theological Methodology of ʿAdlīyyah Commentaries in the Sixth Century AH | ||
| نویسندگان [English] | ||
| سید محمد تقی موسوی کراماتی1؛ Seyyed Mohammad Baqer Mousavi Karamati2 | ||
| 1Assistant Professor, Department of Theological Education, Farhangian University, Tehran, Iran. | ||
| 2PhD Student, Islamic Philosophy, Baqir al-Olum University, Qom, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Principle of Divine Grace (qāʿidat al-luṭf) is a pivotal theological rule in the ʿAdlīyyah (justice-oriented) theology, employed to substantiate core religious doctrines such as the obligation of religious duties, the necessity of prophetic missions, the infallibility of prophets, and the obligation of appointing an Imam. This study examines how ʿAdlīyyah exegetes applied this principle in their Qur'anic commentaries, focusing on its two primary dimensions: ontological and exemplificatory. Ontologically, the commentaries address themes such as the existence of Divine Grace (wujūd al-luṭf), its obligatory nature (wujūb al-luṭf), its scope (ḥudūd al-luṭf), its relationship with free will (ikhtiyār) and divine power (qudrah), and the interplay between divine punishment and grace. Exemplificatory discussions focus on Qur'anic concepts like reward and punishment, prophets, miracles, the Quran’s inimitability, infallibility, angels, prayer, and trials. The findings demonstrate that ʿAdlīyyah exegetes utilized the Principle of Divine Grace to elucidate the wisdom underlying Qur'anic injunctions, emphasizing its role in reconciling divine justice with human agency | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Divine Grace (Luṭf), Ontological, Exemplificatory, ʿAdlīyyah, Exegetes | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم
ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله (1407)، شرح نهج البلاغه. بیروت: دارالجبل.
ابن اثیر، مبارک بن محمد (1367)، النهایه. قم: موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408)، روض الجنان و روح الجنان. مشهد: آستان قدس رضوی.
بحرانی، میثم بن علی (1406)، قواعد المرام فی علم الکلام. قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی.
برنجکار، رضا (1402). قاعده کلامی حسن و قبح عقلی. قم: دارالحدیث.
حلی، حسن بن یوسف بن علی بن مطهر (1413). کشف المراد. قم: موسسه النشر الاسلامی.
ــــــــــ (1382). کشف المراد. قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام
ــــــــــ (1365). باب حادی عشر، تهران: موسسه مطالعات اسلامی.
حمصی رازی، محمود بن علی (1412). المنقذ من التقلید. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ربانی گلپایگانی، علی (1396). القواعد الکلامیه. قم: موسسه امام صادق، ط الخامسة.
ــــــــــ (1390). قواعد و روش‌های کلامی. قم: مرکز نشر هاجر.
ــــــــــ (1381). قاعدۀ لطف و وجوب امامت. مجله انتظار موعود، ش5، ص 111-132.
زمخشری، محمود بن عمر (1407). الکشاف عن الحقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل. بیروت: دارالکتب العربی.
سبحانی تبریزی، جعفر (1383). منشور جاوید. قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
ــــــــــ (1370). حسن و قبح عقلی یا پایه‌های اخلاق جاودان. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سید مرتضی، علی بن حسین (1405). رسائل. قم:دار القرآن الکریم.
ــــــــــ (1411). الذخیره فی علم الکلام. قم: موسسه النشر الاسلامی.
شریف الرضی، محمد بن حسین (1406). حقایق التاویل فی متشابه التنزیل. بیروت:دار الاضواء،
طباطبایی محمد حسین (1374). المیزان. ترجمه، سید محمد باقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
طبرسى، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
ــــــــــ (بی تا). ترجمه تفسیر مجمع البیان. تهران: فراهانى.
ــــــــــ (1412). جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
طوسی، خواجه نصیر الدین (1407). تجرید الاعتقاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طوسی، نصیر الدین، محمد بن محمد (1407). تجرید الإعتقاد. تهران: مکتب الإعلام الإسلامی.
ــــــــــ (1405). تلخیص المحصل. بیروت،دار الاضواء.
طوسی، محمد بن حسن (1420). فهرست. قم: مکتبه المحقق الطباطبایی.
ــــــــــ (1406). الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد. بیروت: دارد الاضواء.
ــــــــــ (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت:دار احیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب. بیروت:دار احیاء التراث العربی.
فرشچیان، رضا، جمالی زاده، احمد (1387). قاعدۀ لطف در کلام اسلامی. مجله پژوهش‌های اسلامی، ش 2، ص 175-191.
فلاحی اصل، حسین (1395). بررسی مقایسه‌ای حجیت قاعدۀ لطف از منظر ملا احمد نراقی و استاد جعفرسبحانی. پژوهشنامه مذاهب اسلامی، ش5، ص 129-142.
قاضی عبدالجبار (بی‌تا). المغنی فی ابواب التوحید و العدل. قاهره:دار المصریه.
قاضی عبد الجبار بن احمد همدانی (1426). تنزیه القرآن عن المطاعن. بیروت:دار النهضه الحدیثه.
قرشی، علی اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران:دار الکتب الاسلامیه.
کاشانی، فتح الله (بی‌تا). منهج الصادقین. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مفید، محمد بن محمد (1414). النکت الاعتقادیه. بیروت:دار مفید.
ــــــــــ (1413). اوائل المقالات. قم: الموتمر العالمی لشیخ المفید.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. قم: دارالکتب اسلامی.
مجلسى، محمدباقر (1403). بحارالأنوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت:دار احیاء التراث العربی.
مسعودی، محمدهاشم (1389). ماهیت و مبانی کلامی تکلیف. قم: بوستان کتاب.
نجاشی، احمد بن علی (1365). الرجال. قم: جامعه مدرسین.
نجفی مقدم، مهدی، سلیمانی بهبهانی، عبدالرحیم (1402). قاعدۀ لطف در کلام امامیه؛ تعریف، تقسیم و احکام. مجله کلام اسلامی، ش 127، ص53-82.
وکیلی، محمدحسن (1402). شرح تطبیقی کشف المراد. مشهد: مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام.
یوسفیان، حسن (1395). کلام اسلامی شرحی بر کشف المراد. خداشناسی، قم: انتشارات حکمت اسلامی.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 27 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 19 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب