پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,714 |
| تعداد مقالات | 72,516 |
| تعداد مشاهده مقاله | 130,612,101 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,868,151 |
تحلیل معیارهای عینی و ذهنی در دادرسی مدنی | ||
| مطالعات حقوق خصوصی | ||
| دوره 55، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 57-77 اصل مقاله (710.29 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlq.2025.378969.1007916 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی حمزه هویدا1؛ محمد مولودی* 2 | ||
| 1استادیار مجتمع آموزش عالی نهاوند، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| 2استادیار حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| به هر موضوعی و از جمله به قواعد دادرسی، می‌توان از دو چشم‌انداز عینی و ذهنی نگریست. آنجا که مسائل از منظر ذهنی مورد بررسی و سنجش قرار می‌گیرند، نتیجة به‌دست‌آمده کاملاً شخصی، علقه‌پردازانه، اولویت‌جویانه، تا حدودی جانبدارانه و در نهایتِ وابستگی به فاعل است. تصمیمی که از این منظر گرفته می‌شود مبتنی بر پیش‌فرض‌ها و پایه‌های ذهنی تصمیم‌گیرنده (قاضی) است. اما در نظرگاه عینی، نتیجة شناخت غیرشخصی، بی‌طرفانه، فارغ از تعلقات و منقطع از فاعل است. نوشتار حاضر با شیوة توصیفی-تحلیلی، چگونگی اعمال این دو دیدگاه در حقوق دادرسی را بررسی کرده و در پی پاسخگویی به این پرسش است که تشخیص و تصمیم دادرس باید مبتنی بر معیار عینی باشد یا ملاک ذهنی؟ معایب موجود در اتخاذ تصمیم با معیارهای ذهنی از یک سو و مطلوبیت‌های معیار عینی، نظیر قابلیت پیش‌بینی، اتقان و شفافیت در اعمال قضایی از سوی دیگر، این فرضیه را تقویت می‌کند که در حقوق دادرسی تصمیمات، علی‌القاعده باید مبتنی بر شناخت عینی باشند؛ امری که در قانون آیین دادرسی مدنی ایران رعایت نشده است و از این حیث قانون مزبور نیازمند اصلاح و حرکت به‌سوی استفاده از معیارهای عینی به‌نظر می‌رسد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اختیار صلاحدیدی؛ تشخیص قضایی؛ دادرسی مدنی؛ معیار ذهنی؛ معیار عینی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Objective and Subjective Criteria in Civil Procedure | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Hamze Howeyda1؛ Mohammad Moloudi2 | ||
| 1Nahavand Higher Education Complex, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.Email | ||
| 2Assistant professor, Department of Law, University of Bu-Ali Sina, Hamedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Legal issues, including procedural rules, may be analyzed through objective or subjective lenses. A subjective perspective yields results that are inherently personal, biased, preference-driven, and dependent on the decision-maker’s predispositions. Judicial decisions based on this approach rely on the judge’s mental framework and assumptions. Conversely, an objective perspective produces impartial, unbiased outcomes detached from the decision-maker’s personal inclinations. This article, employing a descriptive-analytical methodology, examines the application of these perspectives in civil procedure law and addresses the question: Should judicial determinations and decisions be grounded in objective or subjective criteria? The drawbacks of subjective decision-making, coupled with the advantages of objective criteria—such as predictability, reliability, and transparency in judicial processes—support the hypothesis that civil procedure law should primarily rely on objective criteria. However, Iran’s Civil Procedure Code does not consistently adhere to this principle, necessitating reforms to prioritize objective criteria. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Discretionary Authority, Subjective Criteria, Objective Criteria, Judicial Determination, Civil Procedure | ||
| مراجع | ||
|
منابع
افتخار جهرمی، گودرز؛السان، مصطفی (1401). آیین دادرسی مدنی. ج 3، چ دوم، تهران: میزان.
السان، مصطفی؛ فتحی، محمدرضا (1401). مفهوم دعوای واهی و راهکارهای کاهش آن (با تأکید بر رویة قضایی ایران و مطالعة تطبیقی در حقوق ایالات متحدة آمریکا). پژوهشنامة حقوق تطبیقی، 6(1)، بهار و تابستان، 23-38، DOI: 20.1001.1.24237566.1401.6.1.2.9
پوپر، کارل (1402). واقع‌گرایی و هدف علم. چ اول، ترجمة رحمت‌اله جباری، تهران: شرکت سهامی انتشار.
پوپر، کارل (1374) شناخت عینی، برداشتی تکاملی. چ اول، ترجمة احمد آرام، تهران: شرکت علمی و فرهنگی.
پوراستاد، مجید (1389). نقش دادرس مدنی در تحصیل دلیل و کشف حقیقت. چ اول، تهران: شهر دانش.
پورمحمدی، رضا؛ یوسفی، محمدمهدی؛ شاهنوش فروشانی، محمدعبدالصالح (1400). تأثیر پیشینة اجتماعی قضات بر آرای قضایی. فصلنامة مطالعات حقوق خصوصی، 51(3)، پاییز، 409-427، DOI: 10.22059/JLQ.2021.322179.1007530
دبیرنیا، علیرضا؛ شیبانی، عادل (1402). تقنین قضایی، بررسی نسبت نظام حقوقی ایران با مکتب واقع‌گرایی حقوقی. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 10(4)، زمستان، 25-48،
دورکین، رونالد (1402). دورکین و معرفت‌شناسی حقوقی. چ اول، ترجمه و تحقیق مریم حاجی عرب، تهران: نگاه معاصر.
شمس، عبدالله (1385). آیین دادرسی مدنی. ج 3، چ هفتم، تهران: دراک.
صانعی، پرویز (1382). حقوق و اجتماع: رابطة حقوق با عوامل اجتماعی و روانی. چ اول، تهران: طرح نو.
کاتوزیان، ناصر (1400). اثبات و دلیل اثبات. ج 1، چ یازدهم، تهران: میزان.
محسنی، حسن (1387). عدالت آیینی: پژوهشی پیرامون نظریه‌های دادرسی عادلانة مدنی. مطالعات حقوق خصوصی، 38(1)، 285-319، DOI: 20.1001.1.25885618.1387.38.1.14.1
مشهدی، علی (1400). مسئلة اسب تروای حاکمیت قانون؛ تأملی بر کنترل‌پذیری قضایی صلاحیت‌های اختیاری در انگلستان با نگاهی به حقوق ایران. پژوهش‌های نوین حقوق اداری، (7)، تابستان، 59-82، DOI: 10.22034/MRAL.2020.132002.1047
مولودی، محمد؛ حاجی عزیزی، بیژن؛ حمزه هویدا، مهدی (1393). تحلیل انتقادی ماهیت ادلة تحمیلی در حقوق اثبات دعوا. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 6(10)، 191-210، https://doi.org/10.22075/feqh.2017.1915
نهرینی، فریدون (1400). آیین دادرسی مدنی. ج 1 (بخش اول). چ سوم، تهران: گنج دانش.
نیگل، تامس (1395). امکان دیگرگزینی. چ اول، ترجمة جواد حیدری، تهران: نگاه معاصر.
هارت، هربرت لیونل آدولفوس (1393). مفهوم قانون. چ چهارم، ترجمة محمد راسخ، تهران: نی.
همدانی، امید (1396). مسئلة عینی و ذهنی در فلسفة نیگل. جستارهایی در فلسفه و کلام، پاییز و زمستان، (99)، 139-156، DOI: 10.22067/PHILOSOPHY.V49I2.68690
References Dabirniya, A., & Shibani, A. (2023). Legislative Judging: Examining the Relationship Between Iran’s Legal System and the Legal Realism School. Comparative Research Journal of Islamic and Western Law, 10(4), 25–48. DOI: 10.22091/CSIW.2023.8449.2304 [in Persian] Dworkin, R. (2023). Dworkin and Legal Epistemology (1st ed.). Translated and edited by Maryam Haji Arab. Tehran: Negah-e Moaser. [in Persian] Elsan, M., & Fathi, M. R. (2022). The Concept of Frivolous Litigation and Strategies to Reduce It (With Emphasis on Iranian Judicial Procedure and a Comparative Study in United States Law). Comparative Law Research Journal, 6(1), 23–38. DOI: 10.1001.1.24237566.1401.6.1.2.9 [in Persian] Hart, H. L. A. (2014). The Concept of Law (4th ed.). Translated by Mohammad Rasekh. Tehran: Nashr-e Ney. [in Persian] Hamadani, O. (2017). The Problem of Objectivity and Subjectivity in Nagel’s Philosophy. Essays in Philosophy and Theology, 49(2), 139–156. DOI:10.22067/PHILOSOPHY.V49I2.68690 [in Persian] Jahromi, Eftekhār, & Elsan, Mostafa. (2022). Civil Procedure Code, Vol. 3 (2nd ed.). Tehran: Mizan. [in Persian] Katouzian, N. (2021). Proof and Evidence, Vol. 1 (11th ed.). Tehran: Mizan. [in Persian] Mohseni, H. (2008). Procedural Justice: A Study on Theories of Fair Civil Procedure. Private Law Studies, 38(1), 285–319. DOI: 10.1001.1.25885618.1387.38.1.14.1 [in Persian] Mashhadi, A. (2021). The Trojan Horse of the Rule of Law: A Reflection on Judicial Control of Discretionary Powers in England with a Look at Iranian Law. Modern Administrative Law Studies, 7, 59–82. DOI: 10.22034/MRAL.2020.132002.1047 [in Persian] Mohammadi, R., Yousefi, M. M., & Shahnoosh Foroushani, M.A. (2021). The Impact of Judges’ Social Background on Judicial Decisions. Private Law Studies Quarterly, 51(3), 409–427. DOI:10.22059/JLQ.2021.322179.1007530 [in Persian] Moloudi, Mohammad, Haji Azizi, Bijan, & Hamzeh Hoveida, Mehdi. (2014). A Critical Analysis of the Nature of Imposed Evidence in Proof of Claims. Studies in Islamic Jurisprudence and Law, 6(10), 191–210. DOI: 10.22075/feqh.2017.1915 [in Persian] Nagel, T. (1986). The View from Nowhere (1st ed.). New York: Oxford University Press. Nagel, T. (2016). The Possibility of Altruism (1st ed.). Translated by Javad Heydari. Tehran: Negah-e Moaser. [in Persian] Nahrini, F. (2021). Civil Procedure Code, Vol. 1 (Part 1) (3rd ed.). Tehran: Ganj-e Danesh. [in Persian] Pardo, M. S. (2023). On Proving Mabrus and Zorgs. Vanderbilt Law Review, 76, 1653–1680. SSRN: https://ssrn.com/abstract=4372256 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4372256 Popper, K. (2023). Realism and the Aim of Science (1st ed.). Translated by Rahmatollah Jabbari. Tehran: Sahami Enteshar. [in Persian] Popper, K. (1995). Objective Knowledge: An Evolutionary Approach (1st ed.). Translated by Ahmad Aram. Tehran: Elmi Farhangi Publishing. [in Persian] Poorastad, M. (2010). The Role of Civil Judges in Obtaining Evidence and Discovering the Truth (1st ed.). Tehran: Shahr-e Danesh. [in Persian] Prooter, Jurgen de Poorter, Ernst Hirsch Ballin, Saskia Lavrijssen. (2019). Judicial Review of Administrative Discretion in the Administrative State (1st ed.). Berlin: Springer, Asser Press. Saneei, P. (2003). Law and Society: The Relationship Between Law and Social-Psychological Factors (1st ed.). Tehran: Tarh-e No. [in Persian] Shams, A. (2006). Civil Procedure Code, Vol. 3 (7th ed.). Tehran: Derak. [in Persian] Shiner, R. A. (2011). Hart on Judicial Discretion. Current Legal Problems, 40(1), 341–362. DOI: 10.1093/clp/40.1.123 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 75 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 91 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب