پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 163 |
| تعداد شماره‌ها | 6,823 |
| تعداد مقالات | 73,550 |
| تعداد مشاهده مقاله | 134,641,351 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 105,196,790 |
تحلیل و ارزیابی فضای سبز شهری از منظر عدالت اجتماعی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (مطالعة موردی: مناطق پنجگانة شهر زاهدان) | ||
| مجله علمی " آمایش سرزمین " | ||
| دوره 17، شماره 1، فروردین 1404، صفحه 113-128 اصل مقاله (1.3 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jtcp.2025.395013.670509 | ||
| نویسندگان | ||
| احمد براهویی1؛ عیسی ابراهیم‌زادة آکباد1؛ محسن حمیدیان‌پور* 2 | ||
| 1گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| 2گروه اقلیم‌شناسی در برنامه‌ریزی محیطی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
| چکیده | ||
| رشد سریع شهرنشینی در شهرهایی مانند زاهدان موجب نابرابری فضایی در توزیع خدمات شهری، به‌ویژه فضای سبز، شده است. فضای سبز نه‌تنها عنصری زیباشناختی بلکه عاملی مؤثر در ارتقای سلامت، تعاملات اجتماعی، و کیفیت زندگی شهری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان و توزیع فضای سبز شهری در پنج منطقة زاهدان و سنجش آن از منظر عدالت اجتماعی انجام شده است. روش پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی و مبتنی بر تحلیل تصاویر ماهواره‌ای لندست‌‌ـ 9 و سنتینل‌ـ 2 از طریق شاخص NDVI در بستر google earth engine است. داده‌های جمعیتی و تحلیل‌های مکانی نیز با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS انجام شد. یافته‌ها نشان داد میانگین سرانة فضای سبز در زاهدان بسیار پایین‌تر از استاندارد جهانی است (حدود ۱/۵۶ متر مربع در برابر ۹ متر مربع جهانی) و این میزان در مناطق کم‌برخوردار، مانند منطقة ۳، به کمتر از ۰/۲۸ متر مربع می‌رسد. درحالی‌که منطقة ۵ به دلیل استقرار نهادهای مهم وضعیت بهتری دارد. بسیاری از پارک‌های شهری فاقد پوشش گیاهی واقعی هستند و بخش زیادی از زمین‌های شهری بدون بهره‌برداری سبز باقی مانده‌اند. در نتیجه، زاهدان با بحران عدالت محیطی روبه‌روست. برای حل این مشکل، پیشنهاد می‌شود مدیریت شهری با استفاده از داده‌های مکانی، رویکردهای مشارکتی، و الگوبرداری از شهرهای مشابه اقدام به بازتوزیع منابع، توسعة فضاهای سبز محلی، بهره‌گیری از گیاهان بومی، و احیای اراضی بایر کند. توسعة متوازن فضای سبز می‌تواند نقش مؤثری در ارتقای سلامت، کاهش نابرابری، و افزایش سرزندگی اجتماعی ایفا کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توزیع فضای سبز؛ زاهدان؛ سرانة فضای سبز؛ عدالت اجتماعی؛ گوگل ارث انجین | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Assessment of Urban Green Spaces from the Perspective of Social Justice Using Satellite Imagery in the Five Zones of Zahedan City | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ahmad Barahoui1؛ Eisa Ebrahimzadeh Akbad1؛ Mohsen Hamidianpour2 | ||
| 1Department of Geography and Urban Planning, Department of Human Geography, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran | ||
| 2Department of Climatology, Department of Physical Geography, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The rapid expansion of urban areas and population growth has intensified disparities in the distribution of urban services, particularly in green spaces. As vital components of urban structure, green spaces enhance environmental quality, mental and physical health, and social interaction. This study addresses the spatial inequity of green space distribution in Zahedan, a city affected by structural challenges and informal settlement growth. The objective is to assess green space coverage in the city’s five districts using the Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) and Google Earth Engine. The research employed a descriptive-analytical method, utilizing satellite imagery from Landsat and Sentinel-2. NDVI values were analyzed to classify land cover types, and ArcGIS was used to calculate green space per capita and generate thematic maps. The classification included built-up areas, barren lands, street trees, grasslands, and varying vegetation densities. Population data were integrated to evaluate green space availability at the district level, and results were compared with international standards and examples from arid-region cities. Findings revealed a highly uneven distribution of green space across Zahedan. District 3 had the lowest green space per capita (0.28 m²), while District 5 had the highest (4.12 m²). The citywide average was 1.56 m², significantly below the global minimum standard of 9 m². Many parks were found to lack actual vegetation coverage, highlighting a gap between physical presence and ecological function. The study emphasizes that spatial injustice in access to green space contributes to broader social inequalities and reduced urban livability. To address this crisis, the study recommends data-driven urban planning, equitable resource allocation, public participation in green infrastructure development, and the utilization of native drought-tolerant plants to enhance sustainability and equity in green space distribution. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Green space, Social justice, Remote sensing, NDVI, Zahedan, Google Earth Engine | ||
| مراجع | ||
|
احمدتوزه، واحد (1392). بررسی و تحلیل عدالت فضایی شهر در سقز. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. رشتة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما: کرامت‌الله زیاری. دانشگاه تهران.
اذانی، مهری؛ احمدزاده، مصطفی و قاسمی، احمد (1390). مکانیابی فضاهای گذران اوقات فراغت با استفاده از gis (مطالعة موردی: شهر فیروزآباد). جغرافیا، 2(2)، 99 ـ 116.
انصاری قولنجی، رقیه؛ شمسی‌پور، علی‌اکبر و شجاع، فائزه (1403). محاسبة میزان ظرفیت ذخیرة کربن در شهری با اقلیم سرد و کوهستانی (مطالعة موردی: شهر و پیراشهر ارومیه). شهر پایدار، (2)، 4.
بهمن‌پور، هومن و سلاجقه، بهرنگ (1389). گونه‌های گیاهی سازگار با آب‌وهوای شهر تهران. شهرداری‌ها، 9(95)، 94 ـ 98.
حاتمی‌نژاد، حسین؛ فرهودی، رحمت‌الله و محمدپورجایری، مرتضی (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری‌های خدمات شهری (مطالعة موردی: شهر اسفراین). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 3(65)، 99 ـ 116.
جهانداری، جاوید؛ حجازی، رخشاد؛ جوزی، سید علی و مرادی، عباس (1401). اثرات توسعة شهری بر الگوهای مکانی‌ـ زمانی خدمت اکوسیستمی ذخیرة کربن در حوزة آبخیز بندرعباس با نرم‌افزار InVEST. مدل‌سازی و مدیریت آب و خاک، 2(4)، 91 ـ 106.
خراسانی، نعمت‌الله (1382). ویژگی‌های اکولوژیک برخی از درختان مناسب برای کاشت در تهران. انتشارات سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران.
شمسی‌پور، علی‌اکبر (1401). نگاشت اقلیم شهر و توصیه‌های برنامه‌ریزی (مروری بر تجارب جهانی). انتشارات دانشگاه تهران.
فصیحی، حبیب اله، شماعی، علی و آذرخش، فاطمه . (1399). تحلیل دسترسی به بوستان‌های شهری با رویکرد عدالت فضایی (نمونة مطالعه: شهر ایلام). برنامه‌ریزی فضایی، 10(2)، 105 ـ 118.
محمودزاده، حسن؛ عسکرنژاد، رقیه و رضازاده، زهرا (1395). تحلیل توزیع فضای سبز شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعة موردی: شهر اردبیل). پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، 4(4)، 691 ـ 715.
نارویی، بهروز؛ معرب، یاسر و دارایی، حسن (1398). ارزیابی مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تاب‌آوری الگوی کشت فضاهای سبز شهری در مناطق گرم و خشک (موردشناسی: شهر زاهدان). جغرافیا و آمایش شهری‌ـ منطقه‌ای، 10(34)، 23 ـ 44.
محمدیاری، فاطمه (1402). ارزیابی آثار تغییرات کاربری اراضی بر خدمات اکوسیستم بر اساس مدل InVEST(مطالعة موردی: استان چهارمحال و بختیاری). آمایش سرزمین، 15(2).
Addas, A. & Alserayhi, G. (2020). Quantitative evaluation of public open space per inhabitant in the Kingdom of Saudi Arabia (A case study of the city of Jeddah). Sage Open, 10(2), 2158244020920608.
Agyeman, J. )2005(. Sustainable Communities and the Challenge of Environmental Justice. New York: NYU Press.
Agyeman, J., Schlosberg, D., Craven, L., & Matthews, C. (2016). Trends and directions in environmental justice: From inequity to everyday life, community, and just sustainabilities. Annual Review of Environment and Resources, 41(1), 321-340.
Ahmadtozeh, V. (2013). Analysis of spatial justice in the city of Saqqez. Master’s thesis. University of Tehran. Supervisor: Keramatollah Ziari. (in Persian)
Aly, D. & Dimitrijevic, B. (2022). Public green space quantity and distribution in Cairo, Egypt. Journal of Engineering and Applied Science, 69(1), 15.
Ansari-Golenji, R., Shamsipour, A., & Shoja, F. (2024). Carbon storage capacity in a city with a cold and mountainous climate: the case study of Urmia city and Suburb. Sustainable city, 7(2), 45-61. doi: 10.22034/jsc.2024.434150.1758. (in Persian)
Azani, M., Ahmadzadeh, M., & Ghasemi, A. (2011). Locating recreational spaces using GIS (Case study: Firouzabad city). Geography Scientific-Research Quarterly, 2(2), 99-116. (in Persian)
Bahmanpour, H. & Salajegheh, B. (2010). Plant species adapted to Tehran's climate. Municipalities Monthly, 95. (in Persian)
Barbosa, O., Tratalos, J. A., Armsworth, P. R., Davies, R. G., Fuller, R. A., Johnson, P., & Gaston, K. J. (2007). Who benefits from access to green space? (A case study from Sheffield, UK). Landscape and Urban Planning, 83(2–3), 187-195.
Bergeron, O. & Strachan, I.B. (2011). CO2 sources and sinks in urban and suburban areas of a northern mid-latitude city. Atmos. Environ, 45(8). 1564–1573. https://doi.org/ 10.1016/j.atmosenv.2010.12.043.
Bilgili, B. C. & Gökyer, E. (2012). Urban green space system planning. Landscape planning, 360.
Bobáľová, H., Falťan, V., Benová, A., Kožuch, M., Kotianová, M., & Petrovič, F. (2024). Measuring the quality and accessibility of urban greenery using free data sources: A case study in Bratislava, Slovakia. Urban Forestry and Urban Greening, 93, 128217.
Chen, Q., Zhong, C., Jing, C., Li, Y., Cao, B., & Cheng, Q. (2021). Rapid mapping and annual dynamic evaluation of quality of urban green spaces on google earth engine. ISPRS International Journal of Geo-Information, 10(10), 670.
Dadhich, P., Malav, A., & Jaiswal, P. (2023). Carbon Sequestration Potential of Trees in Urban Vegetation Islands (A Case Study). International Journal of Environment and Climate Change, 13(11), 2362-2371. DOI: 10.9734/IJECC/2023/v13i113401.
Dai, D. (2011). Racial/ ethnic and Socioeconomic Disparities in Urban Green Space Accessibility: Where to Intervene?. Landscape and Urban Planning, 102, 234-244.
Farkas, J. Z., Hoyk, E., de Morais, M. B., & Csomós, G. (2023). A systematic review of urban green space research over the last 30 years: A bibliometric analysis. Heliyon, 9(2).
Fasihi, H., Shamaei, A. and Azarakhsh, F. (2020). Analysis of access to urban parks with a spatial justice approach (Case study: Ilam city). Spatial Planning, 10(2), 105-118. (in Persian)
Frank, L.D. (2010). The built environment and human activity patterns: Exploring the impact of urban form on public health. Journal of Planning Literature, 218-202.
Gascon, M., Triguero-Mas, M., Martínez, D., Dadvand, P., Rojas-Rueda, D., Plasència, A., & Nieuwenhuijsen, M. J. (2016). Residential green spaces and mortality: A systematic review. Environment International, 86, 60-67.
Grabowski, Z. J., McPhearson, T., & Pickett, S. T. (2023). Transforming US urban green infrastructure planning to address equity. Landscape and Urban Planning, 229, 104591.
Haines, A. & Frumkin, H. (2021). Sustaining Urban Health in the Anthropocene Epoch. In Planetary Health: Safeguarding Human Health and the Environment in the Anthropocene (pp. 271–309). chapter, Cambridge: Cambridge University Press.
Hataminejad, H., Farhudi, R., & Mohamadpourjairi, M. (2008). Analysis of social inequality in access to urban service land uses (Case study: Esfarayen city). Journal of Human Geography Research, 65, 99-116. (in Persian)
Huang, S., Tang, L., Hupy, J. P., Wang, Y., & Shao, G. (2021). A commentary review on the use of normalized difference vegetation index (NDVI) in the era of popular remote sensing. Journal of Forestry Research, 32(1), 1-6.
IPCC (2006). IPCC guidelines for national greenhouse gas inventories. Institute for Global Environmental Strategies, Hayama, Kanagawa, Japan.
Jahandari, J., Hejazi, R., Jozi, S.A., & Moradi, A. (2022). Impacts of urban expansion on spatio-temporal patterns of carbon storage ecosystem service in Bandar Abbas Watershed using InVEST software. Water and Soil Management and Modelling, 2(4), 91-106. doi: 10.22098/mmws.2022.11069.1097. (in Persian)
Jennings, V., Browning, M. H., Rigolon, A., Jennings, V., Browning, M. H., & Rigolon, A. (2019). Urban green space at the nexus of environmental justice and health equity. Urban green spaces: public health and sustainability in the United States, 47-69.
Jimmy, D. W. (2019). The Kyoto research park and innovation in Japanese cities. Urban Geography, 29(5), 411-450.
Khorasani, N. (2003). Ecological characteristics of some suitable trees for planting in Tehran. Publications of the Parks and Green Spaces Organization of Tehran. (in Persian)
Kothencz, G., Kolcsár, R., Cabrera-Barona, P., & Szilassi, P. (2017). Urban green space perception and its contribution to well-being. International journal of environmental research and public health, 14(7), 766.
Krellenberg, K., Artmann, M., Stanley, C., & Hecht, R. (2021). What to do in, and what to expect from, urban green spaces – Indicator-based approach to assess cultural ecosystem services. Urban Forestry and Urban Greening, 59, 126986. https://doi.org/10.1016/j.ufug .2021.126986.
Kuang, W., Hou, Y., Dou, Y., Lu, D., & Yang, S. (2021). Mapping global urban impervious surface and green space fractions using Google Earth Engine. Remote Sensing, 13(20), 4187.
Lal, R. (2004). Soil carbon sequestration impacts on global climate change and food security. Science, 304, 1623–7.
Li, N., Deng, L., Yan, G., Cao, M., & Cui, Y. (2024). Estimation for Refined Carbon Storage of Urban Green Space and Minimum Spatial Mapping Scale in a Plain City of China. Remote Sensing, 16(2).
Li, P. & Wang, Z.-H. (2021). Environmental co-benefits of urban greening for mitigating heat and carbon emissions. Journal of Environmental Management, 293, 112963.
Li, X., Huang, C., Jin, H., Han, Y., Kang, S., Liu, J., ... & Sun, L. (2022). Spatio-temporal patterns of carbon storage derived using the InVEST model in Heilongjiang Province, Northeast China. Frontiers in Earth Science, 10, 846456. https://doi.org/10.3389/feart.2022.846456.
Li, Y., Qiu, J., Li, Z., & Li, Y. (2018). Assessment of blue carbon storage loss in coastal wetlands under rapid reclamation. Sustainability, 10(8), 2818. DOI: 10.3390/su10082818.
Liang, H. & Zhang, Q. (2017). Assessing the public transport service to urban parks on the basis of spatial accessibility for citizens in the compact megacity of Shanghai, China. Urban Studies, 55(9), 1983-1999.
Lindén, L., Riikonen, A., Setälä, H., & Yli-Pelkonen, V. (2020). Quantifying carbon stocks in urban parks under cold climate conditions. Urban Forestry & Urban Greening, 49, 126633. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126633.
Maas, J., Verheij, R.A., Groenewegen, P.P., de Vries, S., & Spreeuwenberg, P. (2006). Green space, urbanity, and health: how strong is the relation?. J Epidemiol Community Health, 60, 587-592.
Mahmoudzadeh, H., Askarnajad, R., & Rezazadeh, Z. (2016). Analysis of urban green space distribution with a spatial justice approach (Case study: Ardabil city). Geographical Research on Urban Planning, 4(4), 691-715. (in Persian)
Mather, A.S. (1999). Land Use and Cover Change. Land Use Policy, 16, 143.
Mitchell, R. & Popham, F. (2007). Greenspace, urbanity and health: Relationships in England. J Epidemiol Community Health, 61(8), 681-683.
Mohammadyari, F. (2023). Evaluation the effects of land use changes on ecosystem services based on the InVEST model (Case study: Chaharmahal and Bakhtiari province). Town and Country Planning, 15(2), 327-342. doi: 10.22059/jtcp.2023.365685.670408. (in Persian)
Narooei, B., Moareb, Y., & Darabi, H. (2020). Evaluation of Effective Components on Resilience of Urban Green Spaces planting Pattern in Hot and Dry Areas (Case Study: Zahedan City). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 10(34), 23-44. doi: 10.22111/gaij.2020.5329. (in Persian)
Nguyen, P. Y., Astell-Burt, T., Rahimi-Ardabili, H., & Feng, X. (2021). Green space quality and health: a systematic review. International journal of environmental research and public health, 18(21), 11028.
Petzold, J. & Mose, L. (2023). Urban greening as a response to climate-related heat risk: A Social–Geographical Review. Sustainability, 15(6), 4996.
Richardson, E. A., Pearce, J., Mitchell, R., & Kingham, S. (2013). Role of physical activity in the relationship between urban green space and health. Public health, 127(4), 318-324.
Richardson, E., Pearce, J., Mitchell, R., Day, P., & Kingham, S. (2010). The association between green space and cause-specific mortality in urban New Zealand: An ecological analysis of green space utility. BMC Public Health, 10(1), 240. https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-240.
Sahebjalal, E. & Dashtekian, K. (2013). Analysis of land use-land covers changes using normalized difference vegetation index (NDVI) differencing and classification methods. African Journal of Agricultural Research, 8(37), 4614-4622.
Shamsipour, A. A. (2022). Urban climate mapping and planning recommendations (A review of global experiences). University of Tehran Press. (in Persian)
United Nations Environment Programme (2019). Green Cities Report. New York: UNEP.
United Nations (2019). World Urbanization Prospects - the 2018 Revision. Department of Economic and Social Affairs, New York.
Venter, Z.S., Hassani, A., Stange, E., Schneider, P., & Castell, N. (2024). Reassessing the role of urban green space in air pollution control, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 121(6) e2306200121.
Verma, P., Siddiqui, A.R., Mourya, N.K., & Devi, A.R. (2024). Forest carbon sequestration mapping and economic quantification infusing MLPnn-Markov chain and InVEST carbon model in Askot wildlife sanctuary, Western Himalaya. Eco. Inform. 79, 102428 https://doi.org/10.1016/J.ECOINF.2023.102428.
Wu, J., He, Q., Chen, Y., Lin, J., & Wang, S. (2020). Dismantling the fence for social justice? Evidence based on the inequity of urban green space accessibility in the central urban area of Beijing. Environment and Planning B: Urban Analytics and City Science, 47(4), 626-644.
Zafar, Z., Zubair, M., Zha, Y., Mehmood, M. S., Rehman, A., Fahd, S., & Nadeem, A. A. (2024). Predictive modeling of regional carbon storage dynamics in response to land use/land cover changes: An InVEST-based analysis. Ecological Informatics, 82, 102701. https://doi.org/10.1016/j.ecoinf.2024.102701.
Zhao, Q., Yu, L., Li, X., Peng, D., Zhang, Y., & Gong, P. (2021). Progress and trends in the application of Google Earth and Google Earth Engine. Remote Sensing, 13(18), 3778. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 97 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 58 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب