سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات163
تعداد شماره‌ها6,767
تعداد مقالات72,893
تعداد مشاهده مقاله132,148,177
تعداد دریافت فایل اصل مقاله103,719,604
مجد, امید, بکائیان, هادی. (1404). بررسی تحلیلی تاریخ نیشابور از آغاز تا حملۀ مغول. , 15(1), 107-124. doi: 10.22059/jis.2025.376753.1282
امید مجد; هادی بکائیان. "بررسی تحلیلی تاریخ نیشابور از آغاز تا حملۀ مغول". , 15, 1, 1404, 107-124. doi: 10.22059/jis.2025.376753.1282
مجد, امید, بکائیان, هادی. (1404). 'بررسی تحلیلی تاریخ نیشابور از آغاز تا حملۀ مغول', , 15(1), pp. 107-124. doi: 10.22059/jis.2025.376753.1282
مجد, امید, بکائیان, هادی. بررسی تحلیلی تاریخ نیشابور از آغاز تا حملۀ مغول. , 1404; 15(1): 107-124. doi: 10.22059/jis.2025.376753.1282

بررسی تحلیلی تاریخ نیشابور از آغاز تا حملۀ مغول

پژوهش های ایران شناسی
دوره 15، شماره 1، خرداد 1404، صفحه 107-124    اصل مقاله (634.02 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2025.376753.1282
نویسندگان
امید مجد* 1؛ هادی بکائیان2
1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2پژوهشگر تاریخ دورة اسلامی
چکیده
نیشابور به عنوان یکی از کلانشهرهای دنیای اسلام در فاصله سده‎های سوم تا هفتم هجری قمری نقش مهمی در تحولات سیاسی- اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی ایران و جهان اسلام ایفا نموده است. بررسی تاریخ نیشابور در این دوره نشانه‎های بسیار شاخصی از یک ایران کوچک در گستره مرزهای کرسی ایالت خراسان بزرگ، فرا روی ما می ‎نهد. در واقع می ‎توان با بررسی و درک تحولات و رویدادهای این شهر کلیدی ایران بر بسیاری از تحولات مختلف ایران آن دوره آگاه شد. به دلیل اهمیت این شهر در دوران مورد بحث، کمتر نوشته ه‎ای اعم از تاریخی، جغرافیایی، فرهنگ رجال، تاریخ های محلی و... است که از نیشابور و تحولات سیاسی و رجال... آن سخنی نگفته باشد. بررسی اجمال تاریخ غنی و وسیع نیشابور نشان از توسعه‌ای متوازن و نسبتا سریع در فاصله سده‎های سوم تا ششم هجری قمری در همه حوزه‎ها دارد. توازن همه جانبه در حیطه های سیاسی، اقتصادی- اجتماعی و علمی- فرهنگی و شکل گیری اولین تحولات مهم تاریخ ایران در این شهر مانند مرکزیت سیاسی، شکل گیری اولین مؤسسات آموزشی با ساختار نظام مند، نکته های برجستۀ تاریخ پربار نیشابور کهن است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. برای بررسی دقیق ‎تر در این مقاله تاریخ نیشابور را به چهار بخش مجزای تاریخ سیاسی با ذکر جرئیات هر دورۀ حکومتی از پیش از اسلام تا قرن هفتم و حملۀ مغول ها، تاریخ اجتماعی پس از اسلام ، تاریخ اقتصادی بر اساس منابع طبیعی و انسانی تقسیم کرده و به تفکیک هر کدام را بررسی کرده‌ایم.
کلیدواژه‌ها
نیشابور؛ تاریخ؛ اوضاع سیاسی؛ اوضاع اجتماعی- اقتصادی؛ اوضاع علمی - فرهنگی
عنوان مقاله [English]
A multi-faceted study of the history of Neyshabour from the beginning to the Mongol invasion
نویسندگان [English]
Omid Majd1؛ Hadi Bakaeian2
1Corresponding Author, Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran
2Researcher of the history of the Islamic period.
چکیده [English]
As one of the metropolises of the Islamic world, Neishabur has played an important role in the political, social, economic and cultural developments of Iran and the Islamic world between the third and seventh centuries of the Islamic calendar. Examining the history of Neyshabur in this period reveals very significant signs of a small Iran in the area of ​​the borders of the seat of the Greater Khorasan state. In fact, by examining and understanding the developments and events of this key city of Iran, one can be aware of many different developments in Iran during that period. Due to the importance of this city in the period under discussion, there are few writings, including historical, geographical, noble culture, local histories, etc., that do not mention Neishabur and its political and noble developments. An overview of the rich and extensive history of Neishabur shows a balanced and relatively fast development between the 3rd and 6th centuries AH in all areas. All-round balance in the political, economic-social and scientific-cultural fields and the formation of the first important developments in the history of Iran in this city, such as political centrality, the formation of the first educational institutions with a systematic structure, are the prominent points of the rich history of ancient Neyshabur, which in This article has been investigated. For a more detailed analysis, in this article, the history of Neyshabur is divided into three separate parts of political history, social history, and economic history.
کلیدواژه‌ها [English]
: Neyshabur, history, political situation, socio-economic situation, scientific-cultural situation
مراجع
  1. ابن اثیر، عزالدین علی(1966). تاریخ الکامل، طبع دارصادر و داربیروت.
  2. ابن اثیر، عزالدین علی(1368). تاریخ کامل، عزالدین علی، تاریخ بزرگ اسلام و ایران، مترجم بوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، نشر علمی، 1368.
  3. ابن بطوطه(1370). سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه دکتر علی موحد، 2ج، تهران، نشر آگاه.
  4. ابن حوقل(1354). صورة الارض، ترجمه جعفر شعار، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  5. ابن خردادبه(1370). مسالک و ممالک، ترجمه دکتر حسین قره چانلو، تهران، نشر نو.
  6. ابن‌فندق، ابوالحسن علی بن ابوالقاسم علی بن زید بیهقی(1361). تصحیح احمد بهمنیار، تهران، کتابفروشی فروغی.
  7. ابن کثیر، عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن عمر دمشقی(1385ق)، البدایة و النهایۀ، قاهره، مطبعه الاستقامه.
  8. ابن منور(1348). اسرارالتوحید فی مقامات شیخ ابی سعید، تصحیح دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه.
  9. اصطخری(1372). مسالک و ممالک، ترجمه محمدبن اسعدبن عبدالله تستری، تهران، انتشارات ادبی و تاریخی.
  10. اقبال آشتیانی، عباس(1362). تاریخ مغول، تهران، امیرکبیر.
  11. آلن، جرج(1392). نیشابور، فلزکاری اوایل دوره اسلامی، ترجمه هادی بکائیان، مشهد، نشر مرندیز.
  12. بولیت، ریچارد(1396). اعیان نیشابور، ترجمه هادی بکائیان، مشهد، نشر مرندیز.
  13. بیهقی، ابوالفضل محمد حسین(1356). تاریخ بیهقی، تصحیح دکتر علی اکبرفیاض، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.
  14. ــــــــــــــــــ ، تاریخ بیهقی(1377). به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، مهتاب.
  15. ترجمه رساله قشریه(1345). به کوشش بدیع الزمان فروزانفر، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  16. ثعالبی، ابی منصور عبدالله(1368). لطایف المعارف، ترجمه دکتر علی اکبر شهابی خراسانی، مشهد، انتشارات آستان قدس.
  17. جنیدی، فریدون(1366). نیشابور، مجموعه مقالات شهرهای ایران ، گردآوری محمد یوسف کیانی
  18. عطاملک علاء‌الدین بن بهاء‌الدین محمدبن شمس‌الدین(1370). تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح محمد قزوینی ، تهران، نشر ارغوان.
  19. حاکم نیشابوری، ابو عبدالله(1375). تاریخ نیشابور، ترجمه خلیفه نیشابوری، تصحیح دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، آگه.
  20. حدود العالم من المشرق الی المغرب(1362). ناشناس، به کوشش دکتر محمد تقی ستوده، تهران، طهوری.
  21. دانشنامه نیشابور بزرگ(1401). زیر نظر امید مجد، تهران، یونسکو.
  22. دریایی، تورج(1388). شهرستان های ایرانشهر، ترجمه شهران جلیلیان، تهران، توس.
  23. سبکی، تقی‌الدین(964). طبقات الشافعیة الکبری، تحقیق عبدالفتاح محد الحلو و محمود محمد الطناجی، بی‌جا، طبعه الحلبی.
  24. فارسی، عبدالغافر(1989). منتخب السیاق لتاریخ نیسابور، تصحیح و نشر صریفینی و عبدالعزیز، بیروت، درالکتب العلمیه.
  25. قزوینی، زکریابن محمد(1366). آثارالبلاد و اخبار العباد، ترجمه عبدالرحمن شرفکندری، تهران، اندیشه جوان.
  26. قفس اوغلی، ابراهیم(1367). ترجمه داوود اصفهانیان، تهران، نشرگسترده.
  27. کروگر، ینس(1401). نیشابور، شیشه اوایل دوره اسلامی، ترجمه هادی بکائیان، مشهد، نشر مرندیز.
  28. کسایی، نورالله(1358). مدارس نظامیه و تاثیرات علمی و اجتماعی آن، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  29. کلاویخو، گونزالز(1366). سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  30. گردیزی عبدالحی بن ضحاک(1363). تصحیح عبداحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب.
  31. لسترنج، گای(1364). جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران، علمی و فرهنگی.
  32. مارکوارت، یوزف(1373). ایرانشهر در جغرافیای تاریخی موسی خورنی، ترجمه مریم میراحمدی، تهران، اطلاعات.
  33. متز، آدام(1364). تاریخ تمدن اسلام در قرن چهارم هجری، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، 2ج، تهران، امیرکبیر.
  34. مجمل التواریخ القصص(1318). ناشناس، تهران، انتشارات کلاله خاور.
  35. مقدسی، ابوعبدالله محمدبن احمد(1361). 2ج، ترجمه علینقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان.
  36. ناصرخسرو قبادیانی(1362). سفرنامه، به کوشش نادر وزین پور، تهران، سپهر
37 نولدکه، تئودور(1358). تاریخ ایرانیان و عرب ها در زمان  ساسانیان، ترجمه عباس زریاب خویی، تهران، انجمن آثار ملی.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 3
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 7





سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب