پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,523,696 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,783,840 |
مطالعه ای بر نقوش هندسی تزیینات معماری در مساجد گناباد، ملک زوزن و فریومد | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 2، دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 1310832، بهمن 1391، صفحه 13-22 اصل مقاله (1.63 M) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2013.29609 | ||
| نویسندگان | ||
| مهسا خوارزمی1؛ محمود طاووسی2؛ حسنعلی پورمند3؛ جواد نیستانی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 2استاد گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 3استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| 4استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
| چکیده | ||
| معماری خراسان در اوایل دوران اسلامی، به تبعیت از ویژگی‌های کلی مساجد اسلامی، از سادگی در ساخت پیروی می-کرد. در دوران‌های بعدی، به خصوص در دوره‌ی سلجوقی، کاربرد تزیینات معماری گسترش یافت و سپس در دوران کوتاه خوارزمشاهیان در خراسان، مساجد دو ایوانی ساخته شدند که تزیینات معماری از ویژگی‌های برجسته‌ی آنها بود. این پژوهش به بررسی روش‌های ترسیم نقوش هندسی در سه مسجد دو ایوانی گناباد، ملک زوزن و فریومد پرداخته و با تطبیق دادن با روش‌ها و ابزارهای معرفی شده در رساله‌ی بوزجانی، "فی مایحتاج الیه العمال و الصناع من الاشکال الهندسیه"، که از معتبرترین منابع در زمینه‌ی هندسه‌ی عملی در دوران اسلامی است، شیوه‌‌های احتمالی ترسیم نمونه‌ها را با کاربرد ابزارهای رایج زمان، که یک خط-کش ساده و پرگار بود، شرح داده است. نتایج حاصل بیانگر این امر است که این نقوش بر اساس زیرساخت‌هایی هندسی و ترسیم-های دقیق ترسیم شده که معماران با دانش هندسی خود و به کمک ابزارهای رایج دوران رسم می‌کردند. هم‌چنین می‌توان چنین نتیجه گرفت که تزیینات معماری از مهم‌ترین موارد تحقق هندسه در حوزه‌ی کاربردی، و سندی بر دست‌یافته‌های علمی دوران هستند؛ و در این میان تعاملات میان ریاضیدانان و هنرمندان و معماران هرچه بیشتر بارز می‌شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بوزجانی؛ مسجد جامع فریومد؛ مسجد جامع گناباد؛ مسجد ملک زوزن؛ نقوش هندسی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A Study of Geometric Pattern in Architectural Ornament in Gonabad, Malek-Zuzan and Foroumad Mosques | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahsa Kharazmi1؛ Mahmood Tavoosi2؛ Hasanali Pourmand3؛ Javad Neyestani4 | ||
| چکیده [English] | ||
| In early Islamic era, architecture in Khorasan was followed the common features of early Islamic architecture style; Such as simplicity in construction and ornament. In the later periods, especially in Seljuq dynasty, the application of brick, stucco, tiling and inscription had been used more in architectural ornament. Then, in the short period under the Khwarizmshahid dynasty in Khorasan, two-Iivan mosques had been built with the emphasis of architectural ornament. Gonabad, Malek Zuzan and Foroumad mosques are three famous two-Iivan mosques in Iran which have outstanding geometric ornament. In this research we survey design methods in geometric pattern in architectural ornament in these mosques of Khwarizmshahid period. And also we try to explain the probable design method of selected samples with the application of common instruments at the time of built; ruler and compass. The connection between scientific centers and Islamic governments was so prominent. Famous scientists had studied in scientific centers in Islamic world and their scientific achievements flourished Islamic art and civilization. Geometry was one of the knowledge which had direct connection with architecture and architectural ornament. “On the Geometric Constructions Necessary for the Artisan” is one of the reliable sources in the field of practical geometry in Islamic civilization which written by Abu’l-Wafa Buzjani- Iranian mathematicians and astronomer in the 4th century- in Arabic, international language in Islamic world at that time. In this book, Buzjani describes the ways of geometrical designs with the common instruments. With adaptation by geometric design methods in two-Ivan mosques, Gonabad, Malek-Zuzan and Faruomad, with the Buzjanis’ dissertation, “On the Geometric Constructions Necessary for the Artisan”, in this research we try to suggest appropriate methods for design and construct of geometric architectural ornament with the common instruments and geometric theorems at the time of built. In order to analyze, we cited by the Buzjani’s dissertation which is one of the most important references in Islamic mathematics. Buzjani explains common design instruments and methods in geometric construction and theorems. The result shows that these geometric patterns were designed based on accurate substructure with the architectures’ knowledge of Geometry. We can see that these complex patterns are drawn based on accurate geometric divisions and design. And it is implied that architectural ornament is one of the most important sources to apply geometry in the practical filed and they like a reliable evidence of scientific achievement of each period. By comparing the geometric theorem and common instruments in the Buzjani’s book with the methods which we suggested for design of the architectural ornament of these mosques in this paper, it shows that architects and artisans have knowledge in geometry for their design and also they were expert in this filed as well as art and architecture. So, it is demonstrated that there was a deep connection among artisans, architects and mathematicians in the Islamic world, especially in early Islamic period. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Buzjani, Foroumad Mosque, Geometric Pattern, Gonabad Friday Mosque, Malek-Zuzan Mosque | ||
| مراجع | ||
|
اکبری، پریوش (1377)، معماری مساجد خوارزمشاهی در خراسان، اثر 29-30، صص159-167.
آقایانی چاوشی، جعفر (1389)، ترجمه کتاب النجاره (در هندسه عملی)، میراث مکتوب، تهران.
بارتولد، واسیلی ولادیمیرویچ (1366)، ترکستان نامه: ترکستان در عهد هجوم مغول، ترجمه کریم کشاورز، آگاه، تهران.
بروک، اریک (1387)، نقوش هندسی در هنر اسلامی، ترجمه بهروز ذبیحیان، سروش، تهران.
پیرنیا، محمد کریم (1372)، آشنایی با معماری اسلامی ایران، علم و صنعت، تهران.
زمانی، عباس (1349)، مسجد جامع گناباد، هنر و مردم، ش92، صص6-14.
جذبی، سید علیرضا (1389)، هندسه ایرانی کاربرد هندسه در عمل تالیف ابوالوفا محمد بن محمد البوزجانی، سروش، تهران.
جوینی، عطاملک بن محمد (1385)، تاریخ جهانگشای جوینی، زوار، تهران.
عدل، شهریار (1367)، یادداشتی بر مسجد و مدرسه زوزن، اثر 15و 16، صص231-248.
کیانی، محمد یوسف (1376)، تزیینات وابسته به معماری ایران در دوره اسلامی، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، تهران.
کیانی، محمد یوسف (1362)، مقدمه ای بر هنر کاشیگری ایران، موزه رضا عباسی، تهران.
گدار، آندره،گدار،یدا، سیرو،ماکسیم (1371)، آثار ایران، ترجمه ابوالحسن سروقدمقدم، چ دوم، آستان قدس رضوی، مشهد.
ماهرالنقش، محمود (1362)، طرح و اجرای نقش در کاشیکاری ایران دوره اسلامی دفتر سوم گره کشی، موزه رضا عباسی، تهران. ماهرالنقش، محمود (1381)، میراث آجرکاری ایران، سروش، تهران.
محقق، مهدی (1380)، مروری در تاریخ ریاضیات در زمان ابوالوفای بوزجانی، نامه انجمن، شماره 1، صص 58-65.
مولوی، عبدالحمید (1353)، آثار باستانی خراسان، جلد اول، انجمن آثار ملی، تهران.
ورجاوند، پرویز (1366)، تزیینات معماری اسلامی-آجرکاری، معماری ایران در دوره اسلامی، به کوشش محمد یوسف کیانی، جهاد دانشگاهی، تهران.
Blair, Sheila (1985), The madrasa at Zuzan. Islamic architecture in eastern Iran on the eve of Mongol invasion, Muqarnas, no 3, pp. 75-91.
Ozdural.Alpay (2000), Mathematics and Arts: Connection between Theory and Practice in the Medieval Islamic World,Historiamathematica, Vol.27, pp.171-201.
Tennant, Raymond (2003), Islamic Constructions: The Geometry Needed by Craftsmen, International Conference of ISAMA, University of Granada, Spain, pp.459-463. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,672 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 16,951 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب