پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,940 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,101 |
گوپت و شیردال در خاور باستان | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 2، دوره 17، شماره 4 - شماره پیاپی 1346448، اسفند 1391، صفحه 13-22 اصل مقاله (1.84 M) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2013.30063 | ||
| نویسنده | ||
| صدرالدین طاهری | ||
| استادیار گروه موزه داری، دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان | ||
| چکیده | ||
| این نوشتار تلاش دارد با نگاهی بر اساطیر و نقشمایه‌های به جای مانده بر روی آثار هنری، کهن الگوهای گوپت و شیردال را در هنر مردمان خاور کهن تا پایان دوره آهن (سده ششم پ.م) با تأملی ژرف‌تر بر نمونه های ایرانی پیگیری کند، و در این راه به پی جویی تحلیلی و تطبیقی ارتباط میان این فرهنگ‌ها بپردازد. گوپت (انگاره ترکیبی شیر، گاو و پرنده با سر انسان) و شیردال (انگاره ای با بدن شیر و سر عقاب) از بن مایه های کهن مورد استفاده در هنر خاور باستان از هزاره سوم پیش از میلاد به بعد هستند. به نظر می رسد آغازین نمونه های این انگاره را مصریان ساخته اند و پس از آن مردمان میانرودان، عیلام و ایران باختری آن را بر دست سازهای هنری خویش نقش کرده اند. عقاب، انسان، شیر و گاو هرکدام دارای نیروی سحرآمیز و فرمانروای قلمرو خویشتن بودند. هنگامی که درهم آمیخته می‌شدند، برای نیایشگاه‌ها به نگاهبانانی شکست ناپذیر بدل می گشتند. بهره گیری از این نماد به عنوان نشان شگفت انگیز نیروی برتر در مصر، میانرودان، ایران، آناتولی، یونان و هند با نام‌ها و توصیفات گوناگون رایج گشت و اهمیت بسیاری در اساطیر، هنر و فرهنگ این سرزمین‌ها یافت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسفینکس؛ شیردال؛ گریفین؛ گوپت؛ لاماسو؛ مانتیکور | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Gopat & Shirdal In the Ancient East | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sadreddin Taheri | ||
| چکیده [English] | ||
| This article tries to pursuing the prototypes of "Gopat" and "Shirdal" in the art of ancient Eastern people, to the Achaemenid era (uproar of these cultures combination), by researching their myths and beliefs and also looking at the motifs of their artifacts. With a comparative analysis we hope to find other evidences about cultural relationships between these cultures. Gopat (winged bull/lion with human face) and Shirdal (eagle-head lion) have used in ancient Eastern art since 3rd millennium BC. Man, eagle, lion and bull each have their magical power and territory. When they combine together, the result would be an unconquerable guardian for shrines. These symbols were common signs for dominant royal power in ancient Egypt, Mesopotamia, Iran, Anatolia, Greece and India with different names and descriptions and had a great importance in their mythology and art. The first statues of lion–man were built by Egyptians in mid 3rd millennium BC. These figurines were showing Pharaoh with his human head and beard and body of a bowed lion, that was a symbol of supernatural powers. Maybe Pharaohs did that to demonstrate their intimacy with Sekhmet (mighty lion–head goddess). Mesopotamians added a pair of wings to this mixture. After that Gopat had become a combination of four formidable and important creatureres, with the head of a man, body of a bull, feet of a lion and wings of an eagle. This beast was a sign of two celestial powers: the goddess Lamasu and the god Shedu. In Cristianity these four species turned to four evangelists, who are gathering upon the lord throne. Man for Matthew, lion for Mark, bull for Luke, and eagle for John. Gopat and Shirdal were appearing in Iranian art since late second milleniom BC. We have followed them in the art of Elamite period, Luristan, North and NorthWest region in Iron Age, and finally Achaemenid art. In Iranian mythology Gopat or Gobadshah is a creature who looks after Saryshuk, the supernal bull. We can find a tale about bull–man in "Matikan-e yusht faryan" and an Islamic replication of that, "Marzban nameh". There is another Iranian fictional creature with human head and body of a lion, named "Marti khwar", who is the origion of Manticore in Europian literature. Greecs named this creature griffin. The oldest image of griffin was found in palace of Knossos, Crete (1500 BC). Sphinx in art and mythology of ancient Greece is a monster with female head, body of a lioness, wings of an eagle and a tail with snake head. Sphinx is malevolent and sinister. She couses damage and misery. The most known tale about sphinx is her question of Oedipus. There is also a synthetic creature in Indian mythology named "Purusham Riga" (sanscrit: man–beast). Unlike Gopat in Egypt, Mesopotamia, Iran, Anatoly and Greece, who is just a part of fictions today, Indaians still believe him. They also call him "Narasima" (sanscrit: man–lion). Shirdal in Hinduism and Buddhism has called "Garuda", king of birds and roadster of god Vishnu. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Gopat, Griffin, Lamasu, Manticore, Shirdal, Sphinx | ||
| مراجع | ||
|
ایشخانیان، رافائل (1387)، هنـر، مذهـب و ادبیـات شفاهـی ارمنیان باستـان؛ ژیلبرت مشکنبریانس، فصلنامه فرهنگی پیمان، شماره 45، صص؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟.
بهار، مهرداد (1375)، پژوهشى در اساطیر ایران، آگاه، تهران.
بهزادى، رقیه(1368)، بندهش هندى، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، تهران.
تفضلى، احمد (1354)، مینوى خرد، بنیاد فرهنگ ایران، تهران.
جعفری، محمود(۱۳۶5)، ماتیکان یوشت فریان، متن پهلوی، سازمان انتشارات فروهر، تهران.
دوستخواه، جلیل (1371)، اوستا: کهنترین سرودها و متنهای ایرانی، مروارید، تهران
. راشد محصل، محمد تقى (1366)، گزیدههاى زادسپرم، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، تهران.
فردوسی، ابوالقاسم(1968)، شاهنامه، متن انتقادی، چاپ مسکو. گلن، ویلیام، هنری مرتن(۱۳۷۹)، کتاب مقدس عهدعتیق و عهدجدید، ترجمه فاضل همدانی، اساطیر، تهران.
معین، محمد(1322)، یوشت فریان و مرزبان نامه، تهران. هال، جیمز(1380)، فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و غرب، رقیه بهزادی، فرهنگ معاصر، تهران.
هینلز، جان راسل(1389)، شناخت اساطیر ایران، ژاله آموزگار و احمد تفضلی، چشمه، تهران.
Allen, James P.(2003), Oxford Guide: The Essential Guide to Egyptian Mythology, Berkley.
Amiet, Pierre (1966), Élam, Auvers-sur-Oise, Archée éditeur.
Black, Jeremy and Anthony Green (2003), An illustrated dictionary, Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia, The British Museum Press.
Buyaner, D.(2005), On the etymology of Middle Persian bashkuch (winged monster), Studia Iranica, vol. 34/1, pp. 19-30. Deekshitar, Raja(2004), Discovering the Anthropomorphic Lion in Indian Art, in Marg. A Magazine of the Arts. 55/4. Encyclopaedia Iranica (1985), vol.1, London: Routledge & Kegan Paul.
Friar, Stephen(1987), A New Dictionary of Heraldry, London: Alphabooks/A & C Black.
Goblet d'Alviella, Eugène, comte (1894), The migration of symbols, London: A. Constable and Co.
Grimal, Pierre(1996), The Dictionary of Classical Mythology. trans. A. R.
Maxwell-Hyslop, Blackwell Publishing. Gwynn-Jones, P. (1998), The Art of Heraldry: origins, symbols, designs, London : Parkgate.
Herrmann, Georgina (1986), Ivories from Room SW 37 Fort Shalmaneser.
Ivories from Nimrud IV. London: British School of Archaeology in Iraq.
Hesiod (1914), Theogony. M. A. Cambridge, London: Harvard University Press, William Heinemann Ltd.
Liddell, Henry George, Robert Scott, Henry Stuart Jones, and Roderick McKenzie(1996), Greek-English Lexicon, Oxford University Press.
Lowell, Edmunds (1981), The Sphinx in the Oedipus Legend. Königstein im Taunus. MacKenzie, D. N. (1990), A concise Pahlavi dictionary. Reissue, with corrections. London.
Nichols, Andrew G. (2011), Ctesias: On India. Translation and Commentary, Duckworth.
Oxford English Dictionary (1971), Oxford University Press.
Russel, RV & Lal, H. (1916), The tribes and castes of the central provinces of India, Vol. I, Macmillan and Co., London.
Wellhausen, Julius(1885), Prolegomena to the History of Israel, Edinburgh: Black.
West, E. W. (1882), Sacred Books of the East, volume 18, Oxford University Press.
Wiggermann, F. A. M.(1992), Mesopotamian Protective Sprits: The Ritual Texts, STYX Publication.
Zabkar, Louis V. (1968), A Study of the Ba Concept In Ancient Egyptian Texts, University of Chicago Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 7,988 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15,428 |
||