پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,844 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,050 |
نقوشِ موجوداتِ ترکیبی در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران | ||
| نشریه هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی | ||
| مقاله 5، دوره 17، شماره 4 - شماره پیاپی 1346448، اسفند 1391، صفحه 45-54 اصل مقاله (1.08 M) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jfava.2013.30066 | ||
| نویسنده | ||
| سیدهاشم حسینی | ||
| استادیار باستان‌شناسی و هنر دوران اسلامی، دانشکدة علوم انسانی پردیس نمین, دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| چکیده | ||
| تحقیق پیشِ رو، به بررسی و تحلیل موجوداتِ ترکیبیِ هارپی، اسفنکس و گریفون در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران می‌پردازد که علیرغم تعداد محدود، جزءِ زیباترین و اسرار‌آمیزترین نقوشِ سفالینه‌های اسلامی محسوب می‌شوند. مهم‌ترین اهداف این تحقیق عبارتند از: شناخت مفاهیم و منشاءِ کاربرد نقوش مزبور بعلاوة قرون رواج و انواع سفالینه‌های حاوی آنها در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران. لازم به ذکر است که تاکنون در رابطه با کاربرد این نقوش در هنرهای مختلف اسلامی، نظریه‌های گوناگونی مطرح شده است، اما اغلب آنها مصادیق مستدل و مستندی را در این زمینه ارائه نکرده‌اند. بدیهی است که اطلاعات مستخرج از نمونه‌های بکار رفته در هنر سفالگری دوران اسلامی ایران، می‌تواند تاحدود زیادی راهگشای بسیاری از ابهاماتِ موجود در این زمینه باشد. از همین‌رو، ابعاد مختلف تکنیکی و مفهومی کاربرد نقوش موجودات ترکیبیِ مزبور در تعدادی از سفالینه‌های دوران اسلامی ایران، بصورت مستند مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. بنابر مهم‌ترین یافتة تحقیق، عامل واحدی را نمی‌توان بعنوان تنها عاملِ کاربرد این نقوش ذکر کرد بلکه مجموعه‌ای از عوامل و منابعِ شناخته و ناشناخته در کاربرد آنها دخیل بوده‌اند که مهم‌ترین منابع شناخته شدة آنها مفاهیم بلندِ عرفان اسلامی در قالب انسان-پرنده، بعلاوة برخی صورت‌های فلکی و اساطیر ایران باستان می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اسفنکس؛ دوران اسلامی؛ گریفون؛ موجودات ترکیبی؛ هارپی؛ هنر سفالگری ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reflection and analyses of composed animals in Islamic pottery of Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hashem Hoseyny | ||
| چکیده [English] | ||
| The decorative patterns of Islamic pottery have widespread diversity including floral, geometric, inscriptional, animals and human patterns. Beside these patterns, there is a group of composed animals including harpies, sphinxes, griffins etc that despite of their few presences, are among the most beautiful and most numinous patterns in Islamic pottery. This paper intend to survey different aspects of these patterns in Islamic pottery of Iran. Hitherto many theories have discussed about their resources and their concepts in Islamic art but none of them introduced documented examples. It’s obvious that identifying the different kinds of these patterns and their resources and their concepts in Islamic pottery of Iran can reply to these ambiguities. In this way, have selected several typical examples of pottery wares with composed animals patterns in some interior or foreign museums or collections, and after specifying the methods of making and decorating the potteries as well as identifying the most important periods of using these patterns, have analyzed the most important factors and concepts in their use. Towards the findings of paper we cannot name one factor as the unique factor for using these patterns, rather a complex of factors including certain and uncertain factors as Islamic mysticism, astronomic asterisms and pre Islamic myths of Iran have played role. Islamic mysticism has had the most important role in applying harpy shapes with meaning of ascension of human spirit from earth to heaven in the way of pantheism. Among pre Islamic myths of Iran, we can indicate to griffins that were used in different arts of Achamenian and Sassanid periods. However it sounds griffin’s patterns in Islamic pottery of Iran before Mongols has been ominous and after Mongols has been propitious pattern. Beside foresaid factors, we can name astronomic asterisms as an important factor in use of composed animals. Towards remained examples, the most common astronomic asterism is Leo although it has painted with human head. One of the helpful signs for identifying these astronomic asterisms is dark or brown dots on the patterns likely as stars constitute the asterism. Also these patterns often combined with floral patterns in the background that could be a propitious sign for the asterisms. Alongside these factors, some composed animals could relate to personification for artists contemporary fictions as well as fantastic creatures as bogey and elf. Peak of using these composed animals are 4-7th centuries after Hijrah coincide with Samanid to Mongols periods. An important point about composed animals is difference between depicting harpies and sphinxes patterns in before and after Islamic periods. Because in Islamic period, these patterns are depicted with affable and amiable faces in contrary with harsh and boisterous faces of pre Islamic examples. Another important point is that chine’s art has had none influence in existence of these patterns in Islamic pottery regardless the widespread influence in making and decorating techniques. Also just harpies have been painted under complete influence of Islamic resources. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Composed Animals, Griffins, Harpies, Islamic Pottery of Iran, Sphinxes | ||
| مراجع | ||
|
اصلاح عربانی، ابراهیم(1374)، کتاب گیلان، جلد اول، چاپ اول، انتشارات گروه پژوهشگران ایران، تهران.
اکبری، فاطمه(1382)، هنر سفالگری و بررسی نقوش آن در ادوار اسلامی، فصلنامة تحلیلی پژوهشی هنر، دانشگاه تربیت مدرس، دورة اول، شمارة سوم، صص 16-1.
اکبری، عباس(1387 )، بررسی منشاء نقوش حیوانی سفالینه های تپه های سیلک، دو فصلنامه نقش مایه، شماره 2، صص 7-16.
توحیدی، فایق(1379)، فن و هنر سفالگری, انتشارات سمت, تهران.
جابر انصاری، حمیده(1387)، نمادشناسی گریفین و سیر تحولات فرمی آن در هنر ایران پیش از اسلام، کتاب ماه هنر، تیر ماه، 105-98. خلیلی، ناصر و گروبه، ارنست ج.(١٣٨٤)، سفال اسلامی، فرناز حایری، ج ٧، نشر کارنگ، تهران.
دادور، ابوالقاسم و منصوری، الهام(١٣٨٥)، درآمدی بر اسطوره ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، انتشارات کلهر و دانشگاه الزهراء، تهران.
دگانی، مایر(۱۳۷۴)، نجوم به زبان ساده، جلد ۱ و ۲، ترجمه محمدرضا خواجه‌پور، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
دمیری، محمدبن موسی(1364)، حیاة الحیوان الکبری، چاپ افست، قم.
دهخدا، علی اکبر(1373)، لغت نامة دهخدا, دوره جدید، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
رفیعی، لیلا(1377)، سفال ایران از دوران پیش از تاریخ تا عصر حاضر, انتشارات یساولی, تهران.
سجادی، سید جعفر(1370)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، انتشارات طهوری، تهران.
صدیقیان، مهین‌دخت(١٣٨٦)، فرهنگ اساطیری- حماسی ایران، جلد اول، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
عابد دوست، حسین و کاظم پور، زیبا (1388 )، تداوم حیات اسفنکس‌ها و هارپی های باستانی در هنر دوره اسلامی، فصلنامه نگره، شماره 13، زمستان، صص 91-81.
علامه طباطبایی(۱۳۵۳)، ترجمه تفسیر المیزان، ج ۲۵، ترجمة سید محمد باقر موسوی همدانی، کانون انتشارات محمدی، تهران. کامبخش‌فرد, سیف الله(1383)، سفال و سفالگری در ایران(از ابتدای نوسنگی تا دوران معاصر), انتشارات ققنوس, تهران.
کرمی، مهرناز(۱۳۸۱)، بررسی تاثیرات متقابل موجودات افسانه‌ای- ترکیبی دو تمدن کهن ایران و بین النهرین بر یکدیگر با تاکید بر شکل و معنا، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
کوبان، سیما(1345)، نگاهی به نقوش سفالی ایران، مجلة هنر و مردم، دوره 5-4، ش 50 (آذر)، صص 17-13.
گدار، آندره(1377)، هنر ایران، ترجمة بهروز حبیبی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
گیرشمن، رمان(١٣٧١)، هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، عیسی بهنام، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی(1403 ه.ق)، بحارالانوار، بیروت.
محبی، حمیدرضا(۱۳۷۷)، مطالعه و بررسی نقوش شکار در هنر ایران (تا پایان دورة صفویه)، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
واتسون, الیور(1382)، سفال زرین فام ایرانی, ترجمة شکوه ذاکری, انتشارات سروش, تهران.
هال، جیمز(1380)، فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران.
هرتسفلد، ارنست(١٣٨١)، ایران در شرق باستان، ترجمة همایون صنعتی زاده، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانشگاه شهید باهنر کرمان، ﺗﻬﺮﺍﻥ.
Blair, Sheila. Bloom, Jonathan(1994), The Art and Architecture of Islam 1250-1800, Yale, University Press, London. Calmeyer, Petal (1972), Das Tier in der Kunst Irans, linden–museum, Stuttgart.
Fehrevari, Geza (2000), Ceramics of the islamic worlds in the Tareq Rajab museum, Tauris. Guratola,Givovani(2006), Persian Ceramics from the 9th to the 14th century, Skira Editore S.P.A, Italy.
Hawkins, joycem(1986), The oxford reference dictionary. Oxford university press. New York. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,473 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 18,181 |
||