2دانشجوی دکتری تخصصی فقه و حقوق دانشکدۀ الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
وقف از موضوعات مهم احکام اجتماعی اسلام است که از جملۀ شرایط صحت آن (حسب دیدگاه مشهور و رایج)، مالیت شرعی داشتن، عین بودن، قابلیت قبض و اقباض و ابدی بودن شیء موقوفه است؛ بر این اساس در امکان وقف حقوق معنوی اختلاف‌نظرهایی دیده می‌شود. در این تحقیق کتابخانه‌ای، با گردآوری و بررسی نظر محققان، ضمن بازنگری در فرایند استنباط و استخراج شروط عقد وقف و بحث دربارۀ فلسفۀ وجودی و غایی شروط مورد مناقشه، صحت وقف حقوق معنوی اثبات شده است. بر این اساس که: اولاً حق معنوی یک حق مشروع با «مالیت» عرفی و شرعی است؛ درثانی شرط عین به مفهوم داشتن «اصلِ» قابل بقا با انتفاع از آن و فلسفۀ ذکرش، خارج کردن مصادیق باطل وقف یعنی منافع و دیون از دایرۀ وقف است؛ ثالثاً شرط قبض، ضمن نسبی بودن شکل و نحوۀ آن به تناسب اشیای مختلف، به‌مفهوم استیلابخشی به موقوف‌ٌعلیه به‌منظور انتفاع از موقوفه خواهد بود و قبض فیزیکی و غیرفیزیکی در آن موضوعیت ندارد؛ رابعاً شرط تأبید به مفهوم ابدی بودن نفس عقد وقف مادام‌الموقوف و عدم رجوع واقف از آن است و دوام عرفی موقوفه به‌نحوی‌که با انتفاع از موقوفه، اصل زائل نشود، کافی است.
Endowment is one of the important social commands in Islam, one of the terms of its accuracy is having religious rights, concrete objectivity, the capability of handing over and delivery and the eternal nature of the endowed object. On this basis, difference in views have been expressed on the possibility of endowing intellectual rights. The present research is literature review and has been carried out by collecting and studying the views of researchers, while reviewing the process of deduction and extraction of the terms in endowment conclusion. The existing and ultimate philosophy of the terms subject of argument have proved the accuracy of endowing intellectual rights. Basis: First,intellectual right is an eligible rightwith religious and conventional ownership. Second,the condition of concrete objectivity means having a sustainable "principle"with the capability of being used and the philosophy underlying this mention is to take away the false attribution of endowment; that is benefits and liabilities,from endowment circle; third, the condition of handing over is the relativity of its and method proportion to different objects in terms of domination over the object of endowment for the purpose of benefitting from the endowed object and physical or non-physical delivery is not the issue in this.Fourth, the term of confirmation in the concept of eternality of the essence of endowment contract,remaining as endowment and no claim of the endower to the object of endowment and the conventional sustainability of the object of endowment as the essence is not vanished in the process of benefitting.
