پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,219,755 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,966,448 |
ملاحظات معناشناختی در تحلیل مسئلۀ اتحاد و تغایر مفهومی صفات خداوند از دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا | ||
| مجله علمی " فلسفه دین " | ||
| مقاله 3، دوره 12، شماره 2، مرداد 1394، صفحه 259-290 اصل مقاله (364.86 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2015.55257 | ||
| نویسنده | ||
| مهدی زمانی* | ||
| دانشیار دانشگاه پیام نور | ||
| چکیده | ||
| ابن‌سینا معتقد است صفات خداوند علاوه بر مصداق، از نظر مفهوم نیز واحد و یکسانند و در مقابل ملاصدرا بر تغایر مفهومی و اتحاد مصداقی صفات تأکید می‌ورزد و دیدگاه ابن‌سینا را مردود می‌شمارد. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، مبانی و نتایج هر یک از این دو نظریه تحلیل خواهد شد. نظریۀ ابن‌سینا در معناشناسی اوصاف الهی حاکی از اصالت دادن وی به کاربرد الفاظ است، در حالی‌که ملاصدرا به معانی الفاظ در هنگام وضع اهمیت بیشتری می‌دهد. در پرتو نظریۀ توصیفی معنا می‌توان یگانه‌انگاری مفهومی اوصاف الهی را در راستای اصلاح دیدگاه ما در تبیین ویژگی‌های واجب‌الوجود ارزیابی کرد. تفکیک معنای استعمالی از معنای وضعی، با تأکید بر «کارکردگرایی» آلستون زمینۀ عبور از معانی اولیۀ الفاظ را فراهم می‌آورد و راه را برای انعطاف‌پذیر دانستن زبان و در نهایت اتحاد معانی اوصاف الهی باز می‌کند. از تلاش‌های متکلمان مسلمان برای نفی «تشبیه» و «تعطیل» و نیز برخی نظرهای اندیشمندان علم اصول در باب استعمال الفاظ هم می‌توان راه برون‌رفت از مشکلات هم‌معنایی کامل و تغایر صرف معنای صفات را پیدا کرد. افزون بر این کنار نهادن دیدگاه‌های افراطی منکران و موافقان ترادف و انتخاب راه میانه نیز سهم تغایر و اتحاد (ترادف) مفاهیم اوصاف الهی را حفظ می‌کند. بنابراین، دیدگاه ابن‌سینا نوعی نظریۀ اصلاحی در باب معناشناسی اوصاف الهی است که ارتقای معرفت حکمی را در تعیین معنای الفاظ دخالت می‌دهد، اما نظریۀ ملاصدرا توصیفی است که با توجه به تغایر مفهومی صفات بر تصحیح حمل اوصاف مختلف و مفید بودن آن تأکید دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌سینا؛ اتحاد مفهومی؛ تغایر مفهومی؛ صفات خداوند؛ معناشناسی؛ ملاصدرا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Semantic considerations in explaining the unity or difference of concepts of attributes of God from the perspective of Avicenna and Mulla Sadra | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehdi Zamani | ||
| Associate Prof., Payame Noor University | ||
| چکیده [English] | ||
| Avicenna argued that the concept of God's attributes are identical, and Mulla Sadra stresses on the unity of attributes in concept and difference of them in real and rejected the perspective of the Avicenna. This article is trying to begin with the two competing views can be explained by on the base of some of the topics in the semantic and then analyzed its foundation, and results. Avicenna's theory on the meaning of the words stresses on use. However, for Sadra the meanings of words when enacted is more important. According to the descriptive theory of meaning the theory of unity of divine attributes can be meant to correcting our vision about characteristics of the Self-existent. With separating primary meaning of the words and their applications with emphasis on Alston’s functionalism we could pass from primary meanings of words provides a flexible way to change language and ultimately unite the meanings of God's attributes. In addition, to abandon the extreme views of the deniers and supporters of Synonymy and choose the middle path of unity difference (sequence) to maintain the concept of the divine attributes. Thus Avicenna's view is a corrective theory about the semantics of Divine Attributes that enhance the knowledge of the divine decree in determining the meaning of words but Mulla Sadra's theory is descriptive theory that with attention to difference of concepts of Attributes stresses on correcting attribution and usefulness of it. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Semantic, conceptual unity, conceptual difference, attributes of God, Mulla sadra, Ibn Sina | ||
| مراجع | ||
|
-قران کریم -نهج البلاغه - آخوند خراسانی، محمد کاظم‌بن حسین(1329ق). کفایة‌الاصول، قم، مؤسسۀ آل البیت (ع). -آلستون، پی. ویلیام (1381). فلسفۀ زبان، ترجمۀ احمد ایرانمنش و رضا جلیلی، تهران، سهروردی. ـ ابن‌سینا، حسین (1363). المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل. ـ ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1326). رسائل فی الحکمه و الطبیعیات، قاهره، دارالعرب. ـ ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1364). النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، مرتضوی. ـ ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1404 ق). التعلیقات، بیروت، مکتبه الاعلام الاسلامی. ـ ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1404 ق). الشفاء (الالهیات) تصحیح سعید زاید، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی. -اصفهانی، محمد حسین (1429ق). نهایة الدرایه فی شرح الکفایه، چاپ دوم، بیروت، مؤسسه آل البیت (ع) لاحیاء التراث. -بغدادی، عبدالقاهر (1408ق). الفرق بین الفرق، بیروت، دارالجیل و دارالافاق. -حلی، جمالالدین حسن‌بن یوسف(1351) کشف‌المراد فی شرح تجرید‌الاعتقاد، ترجمۀ ابوالحسن شهرانی، تهران، اسلامیه. - خمینی، روح‌الله (1378). مصباح الهدایه الی الخلافه والولایه، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. -خمینی و صادقی، سید حسن و سید محمود (1392). حقیقت استعمال با رویکردی بر آرا و اندیشه‌های شهید صدر و امام خمینی، «پژوهشنامۀ متین»، سال 15، شمارۀ 61، زمستان 1392 ـ ذبیحی، محمد (1383). اتحاد مفهومی و مصداقی ذات و صفات واجب تعالی از دیدگاه ابن‌سینا، فصلنامۀ اندیشۀ دینی، زمستان 1383، شمارۀ 13: 29 تا 46. -سبحانی، جعفر (1412ق). الالهیات علی هدی الکتاب و السنه و العقل، 4 ج، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه. -سبحانی، جعفر (1381). الانصاف فی مسائل دام فیها الخلاف، قم، مؤسسه الامام الصادق (ع) ـ سبزواری، ملا هادی (1375). شرح المنظومه، ج 5، تهران، نشر ناب. ـ سرل، جان (1385). افعال گفتاری، ترجمۀ محمد علی عبداللهی، تهران، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. ـ شبستری، شیخ محمود (1382). گلشن راز، تصحیح محمد حماصیان، کرمان، خدمات فرهنگی کرمان. - شهرستانی، ابوالفتح محمد(1395ق). الملل والنحل، بیروت، دارالمعرفه. -شهرستانی، محمدبن عبدالکریم (1425ق). نهایه الاقدام فی علم الکلام، بیروت، دارالکتب العلمیه. ـ شهیدی، سعیده سادات (1389). مفهوم‌شناسی اوصاف الهی در فلسفۀ ابن‌سینا، پژوهشنامۀ فلسفۀ دین (نامۀ حکمت)، سال هشتم، شمارۀ دوم ـ پاییز و زمستان 1389: 31 تا 55. ـ صادقی، مرضیه (1388). طرح آشتی ترادف سینوی و عینیت صدرایی در باب صفات الهی، خردنامۀ صدرا، تابستان 88، شمارۀ 56: 45 تا 55. -صدر، سید محمد باقر (1417ق). بحوث فی علم الاصول، تقریرات حسن عبدالساتر، بیروت، الدار الاسلامیه. ـ صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1387). المظاهر الالهیه فی اسرار العلوم الکمالیه، تهران، بنیاد حکمت صدرا. ـ صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1981 م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، ج 9، بیروت، دار الاحیاء التراث. ـ صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران، تحقیقات فرهنگی صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1360). اسرار الآیات، تصحیح محمد خواجوی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم، ج 5، قم، بیدار. صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفۀ ایران. - طباطبایی (1393ق) المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت، مؤسسه الاعلی للمطبوعات. -طباطبایی، سید محمد حسین (1402ق). حاشیه الکفایه، قم، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی. -علوی، سید محمد کاظم (1378). بررسی معناشناسی صفات خدا در کلام امامیه، فصلنامۀ اندیشۀ نوین دینی، شمارۀ 14، پاییز 1378. ـ علیزمانی و نقوی، امیرعباس و حسین (1386). نظریۀ کارکردگرایی آلستون و معناداری اوصاف الهی، فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی کلامی، سال نهم، شمارۀ سوم. ـ فعالی، محمد تقی (1380). ملاک معناداری، کتاب نقد، سال دوم، شمارۀ 5 و 6. ـ فناری، شمس‌الدین محمد حمزه (1374). مصباح الانس بین المعقول و المشهود، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مولی. ـ فیض کاشانی، ملا محسن (1375). اصول المعارف، چاپ سوم، قم، بوستان کتاب. ـ کاپلستن، فردریک (1361). فلسفۀ معاصر، ترجمۀ علی اصغر حلبی، تهران، زوار. ـ لاهیجی، عبدالرزاق (1383). گوهر ناب، قم، سایه. -مفید، محمد (1358). النکت الاعتقادیه، ضمیمۀ ترجمه الفرق بین الفرق، محمد جواد مشکور، تهران، ساقی. ـ مولانا، جلال‌الدین محمد (1375). مثنوی معنوی، تحقیق مهدی آذریزدی، تهران، پژوهش. ـ مهدوی نژاد، محمد حسین (1384). ویتگنشتاین: معنا، کاربرد و باور دینی، مجلۀ نامۀ حکمت، شمارۀ 5، بهار و تابستان 1384. ـ نقوی، حسین (1389). کارکردگرایی و معناشناسی اوصاف الهی از دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام آلستون، سال اول، شمارۀ اول، بهار 1389. ـ نکونام، جعفر (1384). ترادف در قرآن کریم، مجلۀ پژوهش دینی، شمارۀ دوازدهم، زمستان 1384. ـ واله، حسین (1388). نظریۀ معناداری صدرالمتألهین شیرازی، دو فصلنامۀ فلسفی شناخت، پاییز و زمستان 1388: 147 - 174. -Alston, P. William (1996) Speaking Literary of God, in Michael Peterson and others, Philosophy of Religion, Oxford University Press. -Stumpf, Samuel E. (1987) Elements Of Philosophy, New York, McGraw- Hill Book Company. - Wittgenstein, Ludwig (1973) Philosophical Investigations, ed. G.E.M. Anscombe and R. Rhees trans. GEM. Anscombe, Oxford: Blackwell. -Wolfson, Harry Austryn (1976) The Philosophy of The Kalam, Harvard University Press.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,837 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 769 |
||