پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,504 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,122,465 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,230,385 |
تعامل پویایی جمعیت و توسعه از دیدگاه ابن‌خلدون | ||
| فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان | ||
| مقاله 2، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 5، مهر 1392، صفحه 191-209 اصل مقاله (284.2 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2013.55726 | ||
| نویسنده | ||
| رسول صادقی* | ||
| استادیار گروه جمعیت‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| ابن‌خلدون، به‌عنوان سرشناس‌ترین متفکر اجتماعی مسلمان، نقش مهمی در شکل‌گیری آرا و نظریه‌های جمعیتی دوران ماقبل مدرن داشته است. وی مباحث و دیدگاه‌های مهمی را دربارۀ تعامل جمعیت و توسعه مطرح کرده است. ازاین‌رو، در مقالۀ حاضر ضمن مروری بر آرای جمعیت‌شناختی ابن‌خلدون، رویکرد وی دربارۀ تعامل جمعیت و توسعه، بررسی شده است. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، ابن خلدون ضمن معرفی ابعاد و مؤلفه‌های رشد جمعیت و گذار جمعیتی در بستر توسعه، بر تعامل پویا بین جمعیت و توسعه تأکید داشته است. همچنین، از دیدگاه ابن‌خلدون تأثیر مثبت یا منفی رشد جمعیت بر توسعه و رفاه، به ساختار و کیفیت جمعیت و نیز شرایط ساختاری جامعه بستگی دارد. از این‌رو، نظریۀ ابن خلدون دربارۀ توسعه، مبتنی بر نظریۀ جمعیت‌شناختی وی است. همچنین، ابن‌خلدون دیدگاهی چندبعدی در تحلیل رابطۀ جمعیت و توسعه داشته و نحوه و سازوکار شکل‌گیری این رابطه و خروجی آن را در ارتباط با مجموعه‌ای از شرایط پیرامونی تبیین کرده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابن‌خلدون؛ پویایی جمعیت؛ تغییرات اجتماعی؛ جمعیت و توسعه؛ رویکرد چرخه‌ای گذار جمعیتی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Interaction of Population Dynamics and Development from the Ibn Khaldun’s Perspective | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rasool Sadeghi | ||
| Assistant Professor of Demography, University of Tehran & National Institute of Population Research (NIPR) | ||
| چکیده [English] | ||
| Ibn Khaldun has played a major role in the shaping of pre-modern population theories. He has proposed some important issues and perspectives on the interaction of population dynamics and development. Thus, this paper attempts to explore Ibn Khaldun’s demographic perspectives and identify his approach to population and development interrelationship. The results indicate that Ibn Khaldun has introduced the dimensions and components of population growth in the context of demographic transition, and also he has discussed on the dynamic interaction of population and development. According to Ibn Khaldun, positive or negative impact of population growth on development and welfare depends on population structure and its quality on the one hand, and infrastructure conditions of society on the other hand. Therefore, Ibn Khaldun’s theory of development is based on his demographic theory. In addition, Ibn Khaldun has applied a multidimensional approach to analyze the relations between population and development. He has explained the mechanism of this relationship and its results in the connection with an array of environmental factors. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Demographic Transition, Population Dynamics, Population and Development, Social changes, Cyclical Approach, Ibn Khaldun | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌خلدون، عبدالرحمان (1382/1366)، مقدمه، جلدهای اول و دوم، ترجمۀ محمدپروین گنابادی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. اخوان، حمید (1379)، بررسی آرای اقتصادی ابن‌خلدون و مقایسه با آرای آدام اسمیت، قم: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی قم. اسدپور، عهدیه (1390)، مطالعه‌ای دربارۀ اندیشه‌های جمعیتی ابن خلدون، نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، 1، 132-111. اطهری مریان، سیدحسین و موسی‌الرضا حسینی گاج (1391)، کالبدشکافی زوال و انحطاط سیاسی از دیدگاه ابن خلدون و ماکیاولی، مجلۀ دانش سیاسی و بین‌الملل، 1(3)، 22-1. افشارکهن، جواد و رسول صادقی (1385)، تعامل جمعیت و نظام اجتماعی: رویکردی جامعه‌شناختی به مسئلۀ جمعیت، نامۀ انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 2، 215-195. آزادارمکی، تقی (1376)، جامعه‌شناسی ابن‌خلدون، تهران: تبیان. به‌علی، فؤاد (1382)، جامعه، دولت و شهرنشینی: تفکر جامعه‌شناختی ابن‌خلدون، ترجمۀ غلامرضا جمشیدی‌ها، تهران: دانشگاه تهران. جعفری‌نژاد، عفت و رسول ربانی (1385)، نظریۀ عصبیت در مقدمۀ ابن خلدون، کیهان فرهنگی، 243-244، 54-50. جمشیدی‌ها، غلامرضا (1382)، تأملاتی دربارۀ عصبیت ابن خلدون: نگاهی دوباره به جامعه‌شناسی تاریخی، نامۀ علوم اجتماعی، 22، 130-119. جمشیدی‌ها، غلامرضا (1383)، پژوهشی دربارۀ نقش و جایگاه انسان در تئوری توسعۀ اجتماعی ابن‌خلدون، فصلنامۀ جمعیت، 48-47. دهقان‌نژاد، مرتضی و علی‌اکبر کجباف (1387)، تحلیل و بررسی برخی دیدگاه‌های اقتصادی ابن‌خلدون و مقایسۀ آن با آرای نهادگرایان نوین (نورث)، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 53، 39-25. رادمنش، عزت‌ا... (1357)، کلیات عقاید ابن‌خلدون در مورد فلسفۀ تاریخ، تهران: انتشارات قلم. ربانی، رسول و محمد رمضانی (1385)، بررسی تأثیر محیط بر رفتار فردی و اجتماعی از دیدگاه ابن خلدون، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی (دانشگاه اصفهان)، 13، 72-53. رشیدی، ابراهیم (1386)، مباحث مرتبط با جمعیت در نوشتۀ ابن خلدون، فصلنامۀ جمعیت، 60و59، 80-61. شرف‌الدین، سیدحسین (1388)، روش‌شناسی ابن خلدون، مجلۀ پژوهش، 1، 104-59. شیخ، محمدعلی(1357)، پژوهشی در اندیشه‌های ابن‌خلدون، تهران: انتشارات ملی ایران. صادقی، رسول (1391)، تغییرات ساختار سنی و ظهور پدیدۀ پنجرۀ جمعیتی در ایران: پیامدهای اقتصادی و الزامات سیاستی، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، 55 (بهار)، 150-95. صادقی‌فسائی، سهیلا (1379)، بررسی جامعه‌شناختی تئوری انحطاط در نظریات ابن‌خلدون، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر. صدقی، ناصر (1388)، روش‌شناسی ابن خلدون در مطالعات تاریخی، تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری (علوم انسانی)، 78، 42-19. علیمردانی، مسعود (1385)، سیر تحول پدیدۀ شهرنشینی و ویژگی‌های اجتماعی شهرنشینان در اندیشۀ ابن خلدون، فصلنامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا، 59، 122-97. فراهانی منفرد، مهدی (1388)، دیدگاه معرفت‌شناختی و روش‌شناختی ابن خلدون دربارۀ تاریخ، ماهنامۀ تاریخ اسلام، 13. فراهانی منفرد، مهدی و سیمین قربان پور دشتکی (1385)، نقش عصبیت در تاریخ از دیدگاه ابن خلدون، قبسات، سال یازدهم، 42، 154-141. کتابی، احمد (1377)، درآمدی بر اندیشه‌ها و نظریه‌های جمعیت‌شناسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. منتظرالقائم، اصغر (1385)، روش‌شناسی تاریخی ـ تحلیلی ابن خلدون، نامۀ تاریخ‌پژوهان، 6، 112-94.
Abbadi, S. (2004), Ibn Khaldun Contribution to the Science Economics, Journal of Al Azhar University-Gaza, 7(1): 41-48.
Alrefai, A. and M Burn (1994), Ibn Khaldun: Dynastic Change and its Economic Consequences. Arab Studies Quarterly, 16.
Baeck, L (1996), Ibn-Khaldun’s Political and Economic Realism, in L. S. Moss and Joseph A. (eds.). Schumpeter Historian of Economics, London: Routledge, 83-99.
Bloom, D. E., D. Canning, and J. Sevilla (2003), The demographic dividend: A new perspective on the economic consequences of population change, Population Matters Monograph MR-1274, RAND, Santa.
Chapra, M. U. (2008), Ibn Khaldun’s theory of development: Does It Help Explain the Low Performance Of The Present-Day Muslim World?, The Journal of Socio-Economics 37, 836–863.
David, A. S. and C. J. Huang (1969), Population Theory and the Concept of Optimum Population, Socio-Economic Planning Sciences, 3(3):191-217.
Hutchinson, E. P. (1967). The Population Debate: The Development of Conflicting Theories Up to 1900. Houghton Mifflin Company, Boston.
Robinson, W. (1964), The Development of Modern Population Theory. The American Journal of Economic and Sociology, 23(4).
Weeks, J. (2002), Population: An Introduction to Concepts and Issues, Eighth Edition, Wad worth. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,641 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,637 |
||