پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,226 |
| تعداد مقالات | 67,709 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,015,160 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,699,297 |
ملاحظاتی دربارۀ زیباشناسی نگارگری اسلامی | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 2، دوره 5، شماره 1، شهریور 1394، صفحه 15-32 اصل مقاله (278.76 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2016.57515 | ||
| نویسنده | ||
| محمدرضا ابوالقاسمی | ||
| استادیار پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران (گروه مطالعات عالی هنر) | ||
| چکیده | ||
| نوشته‌های فراوانی دربارۀ نگارگری ایرانی در دست است که عموماً برای تبیین زیباشناسی این هنر به آموزه‌های عرفانی و به‌ویژه عالم خیال یا عالم مثال استناد کرده‌اند. برخی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان این حوزه (کربن، بورکهارت، شووان، نصر و رینگن‌بِرگ) با تکیه بر آراء ابن عربی کوشیده‌اند ثابت کنند که زیباشناسیِ نگارگری ایرانی برخاسته از آموزۀ عرفانی «عالم خیال» است. مسئلۀ محوری این مقاله مبتنی است بر این‌که پیوند زدن مفاهیم متافیزیکی عالم خیال به زیباشناسی نگارگری مبنای نظری و روش‌شناختی مستحکمی ندارد، زیرا اولاً ابن عربی و سایر پیروانش از طرح آموزۀ عالم خیال هدفی هستی‌شناختی (مراتب وجود) و معرفت‌شناختی (معرفت الله) را دنبال می‌کرده‌اند؛ ثانیاً شواهد و قراین چندانی در دست نیست که ثابت کند نگارگران و نقاشان الزاماً با تعالیم عرفانی ابن عربی آشنا بوده یا بدان گرایش داشته‌اند؛ ثالثاً، بنابر دیدگاه‌های عرفانی، شهود عالم خیال شروطی دارد و صرفاً عارف واصل و حکیم کامل قادر است در آن سیر و سیاحت کند. بنابراین، تصوّر این‌که نگارگران همگی به چنین مراتبی دست یافته‌اند دور از ذهن به نظر می‌رسد و شواهد چندانی هم برای اثبات آن در دست نیست. در مقابل، کوشیده‌ایم نشان دهیم که با رجوع به خود آثار نگارگری بهتر می‌توان به وجوه زیباشناختی آن‌ها پی برد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هنر سنتی؛ نگارگری ایرانی؛ عرفان؛ عالم خیال؛ فضای بصری | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Observations on the Aesthetics of Persian Painting | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammadreza Abolghasami | ||
| Assistant Professor, Department of Art Studies, University College Arts, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| There are several studies pertaining to Perisian painting which explain its aesthetics on the basis of mysticism and the notion of imaginal world. This point of view bears some methodological problems. Some of the prominent scholars (Burckhardt, Nasr, Ringgenberg), refering to Ibn Arabi’s mystical notions, have tried to show that the specific aesthetics of Persian painting has been derived from the imaginal world. Our aime here is to show that establishing the aesthetics of Persian painting on the basis of imaginal world’s metaphysics lacking seriously the theoretical and methodological rigour. Firstly, Ibn Arabi and his heirs’ conception of imaginal world was first of all ontological (hierarchy of Being) and epistemological (knowledge of God). Secondly, there are not overwhelming proofs which could demonstrate that Persian painters were initiated to this notion. Thirdly, achieving to imaginal world through mystical intuition is conditioned by asceticism and purifying rituals, which are not necessarily familiar to Persian painters almost working in the court of Sultans. We will try to show that considereing these painting in themselves is the genuine way to establish their aesthetics principles. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Traditional art, Persian painting, Mysticism, imaginal world, visual space | ||
| مراجع | ||
|
اسحاق‌پور، یوسف (1379).مینیاتور ایرانی رنگهای نور: آینه و باغ، ترجمة جمشید ارجمند، تهران، فرزان روز. اسکراتن، راجر (1379). فلسفۀ هنر و زیبایی‌شناسی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران، دانشگاه تهران. ایزوتسو، توشیهیکو (1378). صوفیسم و تائوئیسم، ترجمة دکتر محمدجواد گوهری، تهران، روزنه. بورکهات، تیتوس (1390). مبانی هنر مسیحی، ترجمۀ امیر نصری، تهران، حکمت. بهایی لاهیجی (1372). رسالة نوریه در عالم مثال، به‌تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران، حوزة هنری سازمان تبلیغات اسلامی. بیردزلی، مونرو (1376). تاریخ و مسائل زیباشناسی، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، تهران، هرمس. پازوکی، شهرام (1393). «رویکرد عرفانی به هنر اسلامی»، جستارهایی در چیستی هنر اسلامی، تهران، فرهنگستان هنر. پاکباز، رویین (1379). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران، نشر نارستان. پورتر، ایو (1388). «از نظریۀ دو قلم تا هفت اصل نقاشی»، نگارگری ایرانی ـ اسلامی در نظر و عمل، گردآوری و ترجمۀ صالح طباطبایی، تهران، فرهنگستان هنر. جامی، عبدالرحمن‌بن احمد (1336). نفحات‌الانس من حضرات‌القدس، تصحیح مهدی توحیدی‌پور، تهران، سعدی. ـــــــــــ (1356). نقدالنصوص فی شرح نقش الفصوص، به تصحیح ویلیام چیتیک، تهران، انجمن فلسفة ایران. ـــــــــــ (1373). لوایح، به‌تصحیح یان ریشار، تهران، اساطیر. جهانگیری، محسن (1359). محی‌الدین‌بن عربی، چهرة برجستة عرفان اسلامی، تهران، دانشگاه تهران. حکمت، نصرالله (1393). حکمت و هنر در عرفان ابن عربی (عشق، زیبایی و حیرت)، تهران، فرهنگستان هنر. خواندمیر، غیاث‌الدین‌بن همام‌الدین‌الحسینی (1380) تاریخ روضةالصفا، تهران، اساطیر. شایگان، داریوش (1378). آسیا در برابر غرب، تهران، امیرکبیر. شووان، فریتهوف (1381). گوهر و صدف عرفان اسلامی، ترجمۀ مینو حجت، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی. شیخ‌الاسلامی، علی (1386). مثال و جمال در عرفان اسلامی، تهران، فرهنگستان هنر. غزالی، احمد (1359). سوانح، به‌کوشش ایرج افشار، تهران، کتابخانۀ منوچهری. فیاض لاهیجی، ملا عبدالرزاق (1372). گوهر مراد، به‌تصحیح زین‌العابدین قربانی لاهیجی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. فلوطین (1366). تاسوعات، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران، خوارزمی. کاسیرر، ارنست (1391). فرد و کیهان در فلسفۀ رنسانس، ترجمۀ یدالله موقن، تهران، نشر ماهی. کربن، هانری (1379). انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمۀ فرامرز جواهری‌نیا، تهران، گلبان. ـــــــــ (1391). تخیّل خلاق در عرفان ابن‌عربی، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران، جامی. کن‌بای، شیلا (1391). نقاشی ایرانی، ترجمۀ مهدی حسینی، تهران، دانشگاه هنر. نصر، سید حسین (1373). «عالم خیال و مفهوم فضا در مینیاتور ایرانی»، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 26. ــــــــ (1380الف). معرفت و امر قدسی، ترجمۀ فرزاد حاجی میرزایی، تهران، فرزان روز. ــــــــ (1380ب). معرفت و معنویت، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی. ــــــــ (1382). سه حکیم مسلمان، ترجمۀ احمد آرام، تهران، علمی فرهنگی. ـــــــــ (1389). هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ رحیم قاسمیان، تهران، حکمت. یثربی، سید یحیی (1374). عرفان نظری، تحقیقی در سیر تکاملی و اصول و مسائل تصوف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
Ardalan, N; L. Bakhtiar,1973. The Sense of Unity. The Sufi Tradition in Persian Architecture, University of Chicago Press, Chicago. Burckhardt, T., 1971. Alchemy, Science of the Cosmos, Science of the Soul, Penguin. ------------2009.Art of Islam: Language and Meaning, World Wisdom. Cheng, F.,1989. Souffle-Esprit, textes théoriques chinois sur l’art pictural, Éditions de Seuil, coll. « Points », Paris. de Fouchecour, C. H., 1969. La description de la nature dans la poésie lyrique persane du XIème siecle: inventaire et analyse des themes, l’Institut d’Etudes Iraniennes. El-Bizri, N.,2010. Classical Optics and the Perspectiva Traditions Leading to the Renaissance ", Renaissance Theories of Vision, eds. John Shannon Hendrix, Charles H. Carman, Aldershot, Ashgate. Grabar, O, 1995. The Mediation of Ornament, Princeton University Press, Princeton. ------ ,1999. La peinture persane: une introduction, Presses universitaires de France. Guter, E., 2010. Aesthetics A-Z, Edinburgh University Press, Edinburgh. Nasr, S. H., 1997. “Islamic aesthetics”, A Companion to World Philosophy, eds. Eliot Deutsch and Ron Bonteko, Blackwell,Massachusetts. Ringgenberg, P.,2006. La peinture persene ou la vision paradisiaque, Les deux océans, Paris. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,655 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,717 |
||