تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,021 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,497,945 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,759,757 |
رویکرد آلوسی به تفسیر عرفانی | ||
مجله ادیان و عرفان | ||
مقاله 5، دوره 48، شماره 2، اسفند 1394، صفحه 227-243 اصل مقاله (219.5 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2016.58705 | ||
نویسنده | ||
محسن قاسم پور* | ||
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
ابوالثناء شهابالدین محمود آلوسی بغدادی از مفسران سدۀ سیزدهم هجری و وابسته به طریقت نقشبندیه و مؤلف تفسیر روح المعانی است. یکی از جنبههای مهم این تفسیر، رویکرد مفسر نسبت به سنت تفسیر عرفانی است. آلوسی از گرایشهای عرفانی استقبال کرده و در مواضعی بر اساس تخصص و دانش، روحیات و ذوقیات و احوال بیرونی و نیازهای مخاطبان، به بازتاب آراء مفسران منتسب به عرفان نظری و عرفان سیر و سلوکی اقدام نموده است. دربرابر جریان و سنت تفسیر عرفانی، مواجهه آلوسی با آراء تفسیری عارفان گزینشی است. بر این اساس، کوشش برای توافق بین شریعت و عرفان و برمبنای آموزههای طریقت نقشبندیه روح حاکم بر این نگرش را در سنت تفسیر عرفانی تشکیل میدهد. افزون براین، نباید از مواجهة انتقادی و محققانة وی با برخی آرای دیگر تفسیر عرفانی در روح المعانی، همچون مواجهه با نظریة وحدت وجود ابن عربی غفلت ورزید. این نوع رویاروییها که در جای خود از استقلال و قوت اجتهادی وی در تفسیر به معنای اعم و تفسیر عرفانی به معنای اخص آن حکایت میکند، تنها در پرتو رویکرد ویژة او و با عنایت به مؤلفة دانش و تخصص آلوسی قابل تبیین و تشخیص است. | ||
کلیدواژهها | ||
عرفان اسلامی؛ تصوف؛ نقشبندیه؛ آلوسی بغدادی؛ روح المعانی؛ تفسیر عرفانی؛ ابنعربی؛ قرآن کریم | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Alusi's Approach to the Mystical Commentary | ||
نویسندگان [English] | ||
Mohsen Qasempoor | ||
چکیده [English] | ||
Abu al-Thana' Shihab al-Din Mahmoud Alusi Baghdadi was one of the Quranic commentators of the 13th century, a follower of Naghshbandiyyah Sufi order, and the author of the Quranic commentary, Ruh al-Ma'ani. One of the important aspects of his commentary is the approach of the author to the tradition of the mystical commentary. Alusi had the mystical tendencies, and in some places reflected viewpoints of the commentators who worked in theoretical and practical mysticism, according to his scholarship, taste, spirituality, external states, and the needs of addressees. Regarding the school and tradition of the mystical commentary, Alusi's encounter with interpretative views of mystics is selective. Accordingly, effort for causing agreement between religious law and mysticism on the basis of Naghshbandiyyah, forms ruling spirit over this attitude in the tradition of mystical commentary. Moreover, one should not be negligent about Alusi's scholarly and critical encounter with other viewpoint of mystical commentary in Ruh al-Ma'ani, such as his opinion of Ibn Arabi's theory of the unity of Being. These encounters which indicate his independent attitude and intellectual power on the Quranic commentary in general, and on the mystical commentary in particular, are explainable and distinguishable only in the light of special approach to, and the consideration of his scholarship and specialization | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Alusi Baghdadi, Ruh al-Ma'ani, Approach to mystical commentary, Ibn Arabi, Sufi, exterior and interior of the Quran | ||
مراجع | ||
[۱] آلوسی بغدادی، شهابالدین محمود (۱۴۰۵ه.ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ چهارم، بیروت، دار احیا التراث العربی. [۲] آملی، سیدحیدر (۱۴۰۴ه.ق). المحیط الاعظم و البحر الخضم، تحقیق: محسن موسوی تبریزی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. [۳] ابنعربی، محیالدین (۱۳۹۲ه.ق). الفتوحات المکیه، تحقیق و تقدیم: عثمان یحیی، قاهره، بولاق. [۴] اسعدی، محمد و همکاران (۱۳۸۹). آسیبشناسی جریانهای تفسیری، چاپ اول، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. [۵] پارسا، ابوالفتح خواجه محمد (۱۳۸۱). فصل الخطاب، به کوشش جلیل مسگرنژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. [۶] تهرانی، میرزاجواد آقا (۱۳۹۰). عارف و صوفی چه میگویند؟، تهران، آفاق. [۷] جرجانی، میرسیدشریف علی بن محمد (۱۳۶۸). التعریفات، چاپ سوم، تهران، انتشارات ناصرخسرو. [۸] جیلی، عبدالکریم بن ابراهیم (۱۴۰۷ه.ق). المناظر الالهیه، نجاح محمود غنیمی، قاهره، المنار. [۹] الخانی، عبدالمجید بن محمد (۱۹۹۷م). الکواکب الدریه علی حدایق الوردیه، دمشق: دارالبیروتی. [۱۰] درنیقه، محمداحمد (۱۴۰۷ه.ق/۱۹۸۷م). الطریقه النقشبندیه و اعلامها، طرابلس، مؤسسه الحدیثه الکتاب. [۱۱] زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۵۳). ارزش میراث صوفیه، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر. [۱۲] ------------------- (۱۳۶۲). دنبالة جستجو در تصوف ایران، چاپ اول، تهران، امیرکبیر. [۱۳] سراج، ابونصر عبد الله بن علی بن محمد (۱۹۶۰م). اللمع فی التصوف، تحقیق: عبدالحلیم محمود، مصر، دارالکتب العلمیه. [۱۴] سلمی، ابو عبدالرحمن (۱۳۶۹). حقایق التفسیر، به کوشش: نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. [۱۵] شاکر، محمدکاظم (۱۳۸۲). مبانی و رو شهای تفسیری، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی. [۱۶] صفار قمی، محمد بن حسن (۱۴۰۴ه.ق). بصایر الدرجات الکبری فی فضایل آل محمد، تصحیح و تعلیق: میرزامحسن کوچهباغی تبریزی، قم، کتابخانة آیتالله مرعشی نجفی. [۱۷] طویل، توفیق (۱۹۸۸م). التصوف فی مصر ابان العصر العثمانی، قاهره، بینا. [۱۸] عین القضاه همدانی، عبدالله (۱۳۷۳). تمهیدات، تصحیح: عفیف عسیران، تهران، کتابخانة منوچهری. [۱۹] غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (۱۹۶۹م). المنقذ من الضلال، تحقیق: فرید جبر، چاپ دوم، بیروت، المکتبه الشرقیه. [۲۰] فیض کاشانی، محمدمحسن بن مرتضی (۱۴۰۲ه.ق). تفسیرالصافی، بیروت، مؤسسه الاعلمی. [۲۱] قاسمپور، محسن (۱۳۹۲). جریانشناسی تفسیر عرفانی، ویرایش دوم، تهران، سخن. [۲۲] قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن (۱۹۸۱م). لطایف الاشارات، تصحیح: ابراهیم بسیونی، قاهره، چاپ دوم (افست). [۲۳] قونوی، صدرالدین (۱۳۸۹ه.ق). اعجاز البیان فی تأویل ام القرآن، تحقیق: عبدالقادر احمد عطا، مصر، دارالتعریف بالمالیه. [۲۴] کاشانی، عبدالرزاق (۱۴۲۶ ه.ق). تفسیر (منسوب به) ابن عربی، بیروت، داراحیا التراث العربی. [۲۵]کلاباذی، ابوبکر محمد (۱۳۷۱). التعرف (کتاب التعرف)، به کوشش محمدجواد شریعت، تهران، اساطیر. [۲۶] مردوخ روحانی (شیوا)، اسماعیل (۱۳۶۴). تاریخ مشاهیر کرد، تهران، سروش. [۲۷] نوربخش، جواد (۱۳۷۲). فرهنگ اصطلاحات تصوف، تهران، یلدا قلم. [۲۸] نیکلسون، رینولد (۱۳۷۴). تصوف اسلامی و رابطة انسان با خدا، ترجمه: محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، سخن. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,986 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,221 |