پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,999,122 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,674,024 |
اجازات حدیثی و کارکردهای آن در مطالعات تاریخی عصر صفوی | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 45، شماره 2، مهر 1391، صفحه 1-23 اصل مقاله (284.98 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2012.59124 | ||
| نویسنده | ||
| حمید باقری* | ||
| عضو هیأت علمی / دانشگاه تهران (دانشکده الهیات) | ||
| چکیده | ||
| اجازه، اصطلاحی برای گواهینامه‌های متنوّع علمی است که اعطا، دریافت و گردآوری آنها در دانش حدیث اسلامی ریشه دارد. اجازات حدیثی گونه‌ای از این گواهینامه‌ها هستند که به مُجاز حق می‌دهد متن خاصی را از صادرکنندۀ آن (مُجیز) به نسل بعدی شاگردان منتقل کند و جایگاه شاگرد را در زنجیرۀ متصل مشایخ (اِسناد) که به مؤلف اصلی متن بازمی‌گردد، تثبیت می‌کند. علاوه بر این دو هدف اصلی، متن اجازات روایی، دربرگیرنده آگاهی‌های زیادی در شاخه‌های مختلف علوم‌اند. مطالعه و بررسی دقیق این متون که از اسناد مهم تاریخی به شمار می‌روند، در پژوهش‌های تاریخی بویژه در شناسایی زوایای کمتر شناخته‌شدۀ سنّت علمی امامیه و شبکه‌های به هم پیوستۀ عالمان، بسیار سودمند است. این نوشتار می‌کوشد تا با ذکر نمونه‌های متعدد، کارکردهای مختلف اجازات حدیثی از جمله دستیابی به شرح حال عالمان امامی، آشنایی با میراث علمی آنها، بررسی اصالت منابع مکتوب، شناسایی کتاب‌های متداول در حوزه‌های مختلف علمی، اطلاعات جغرافیای مناطق شیعی نشین و داده‌های فراوان تاریخی دیگر را در پژوهش‌های تاریخی دورۀ صفوی، نشان دهد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اجازات حدیثی؛ اسناد تاریخی؛ صفویه پژوهی؛ مطالعات تاریخی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Certificates of Transmission (“Ijāzāt al-Riwāya”) and their Functions in Safavid Historical Researchs | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Bagheri | ||
| چکیده [English] | ||
| Ijāza a term describing a variety of academic certificates that giving, receiving, and collecting such certificates grew from the science of Prophetic tradition and became an essential part of Islamic education in nearly all academic fields. The certificate of transmission (“Ijāzat al-Riwāya”) is a kind of these certificates that granted the recipient (Mujāz) the right to pass a specific text on to the next generation of students on the authority of its issuer (Mujīz), and it established the student’s place in an unbroken chain of reliable teachers (esnād) going back to the text’s original author. Besides these two main purposes of issuing certificate of transmission, these texts have a lot of information on various branches. Study of these as historical documents, many benefits can have numerous functions in historical researchs, particularly aware of the lesser known aspects of the Shiite academic tradition and interconnected networks of scholars. This paper attempts with citing numerous examples to explain the functions of the transmission certificates in historical researchs about Safavid area, as access to Imami scholars information, verification of their academic qualifications, check the authenticity of the written sources, identify common books in different fields, geographic Information Shiite areas and many other historical data. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| certificates of transmission, “Ijāzāt al-Riwāya”, Functions, historical studies, historical documents, Safavid | ||
| مراجع | ||
|
[1]. آدمیت، فریدون، «انحطاط تاریخ‌نگاری در ایران»، مجلۀ سخن، سال ۱۷، 1346ش، صص17-29. [2]. آقابزرگ طهرانی، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، چ دوم، بیروت: دار الأضواء، 1403ق/ 1983م. [3]. ابن سیدة، علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، تصحیح: عبدالحمید هنداوی، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1421ق/ 2000م. [4]. ابن صلاح، عثمان بن عبد الرحمن، مقدمة ابن الصلاح، تصحیح: عائشة عبدالرحمان بنت الشاطی، قاهره، بی‌تا. [5]. امین، سید حسن، مستدرکات أعیان الشیعة، بیروت: دار التعارف، 1418ق. [6]. بحرالعلوم، سیدمهدی، رجال السید بحرالعلوم المعروف بـ الفوائد الرجالیة، تحقیق: محمّد صادق بحر العلوم و حسین بحر العلوم، طهران: مکتبة الصادق، 1363ش. [7]. همو، إجازات الحدیث، تصحیح: جعفر حسینی اشکوری، قم: الرافد، 1389ش. [8]. تستری، عبدالله، الإجازة الکبیرة، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1409ق. [9]. جعفری، محمدعیسی، «بررسی انتساب کتاب حدیقة الشیعة به مقدس اردبیلی»، معارف عقلی، زمستان 1387ش، ش12، صص7-46. [10]. حافظیان بابلی، ابوالفضل (به کوشش)، رسائل فی درایة الحدیث، قم: دارالحدیث، 1424ق/1382ش. [11]. حرعاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، تصحیح: سید احمد حسینی، بغداد: مکتبة الأندلس، بی‌تا. [12]. حسینی جلالی، محمدرضا، «تحمل الحدیث بالاجازة واجب ملح فی عصر الحاضر عبر إجازة لشیخ مشایخ الحدیث الشیخ آقابزرگ تهرانی»، علوم الحدیث، العدد الرابع، السنة الثانیة، رجب المرجب ـ ذو الحجة الحرام، 1419ق، صص9-32. [13]. خلیل بن أحمد فراهیدی، ترتیب کتاب العین، تصحیح: مهدی مخزومی و إبراهیم سامرائی، چ دوم، مؤسسة دار الهجرة، 1409ق. [14]. خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات، تهران: اسماعیلیان، 1390ق. [15]. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، [بی‌جا]، چ پنجم، 1413ق/1992م. [16]. درایتی، مصطفی (به کوشش)، فهرست‌واره دست‌نوشته‌های ایران، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1۳۸۹ش. [17]. رحمتی، محمدکاظم، «اجازات حدیثی و کاربرد آنها در تحقیقات تاریخی عصر صفویه»، چاپ در متون و پژوهش‌های تاریخی (مقالاتی دربارۀ تاریخ اسلام و تشیع)، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1390ش. [18]. سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، چ سوم، 1414ق. [19]. سماهیجی، عبدالله بن صالح، الإجازة الکبیرة إلی الشیخ ناصر الجارودی القطیفی، تصحیح: مهدی عوازم القطیفی، قم: مصحح، 1419ق. [20]. شهیدثانی، الرعایة فی علم الدرایة، تحقیق: عبدالحسین محمّد علی بقال، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1408ق. [21]. همو، رسائل الشهید الثانی، تصحیح: رضا مختاری، قم: بوستان کتاب، 1422ق. [22]. صدر، سیدحسن، تکملة أمل الآمل، تحقیق: سید احمد حسینی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1406ق. [23]. عاملی، علی، الدر المنثور من المأثور و غیر المأثور، قم، 1398ق/1978م. [24]. علی بن بابویه قمی، الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام و المشتهر بـ فقه الرضا، مشهد: المؤتمر العالمی للإمام الرضا علیه السلام، 1406ق. [25]. قزوینی، عبدالنبی، تتمیم أمل الآمل، تصحیح: سید احمد حسینی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1407ق. [26]. کرباسی، محمد جعفر ابن محمد طاهر، إکلیل المنهج فی تحقیق المطلب، تصحیح: سیدجعفر حسینی اشکوری، قم: دار الحدیث، 1382ش. [27]. کلباسی، محمّد بن محمّد ابراهیم، الرسائل الرجالیة، تحقیق: محمّد حسین درایتی، قم: دارالحدیث، 1422ق/1380ش. [28]. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، تصحیح: محمدرضا مامقانی، قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1411ق. [29]. مجلسی، محمدباقر، إجازات الحدیث، تصحیح: سید احمد حسینی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1410ق. [30]. همو، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت:مؤسسة الوفاء، چ دوم، 1403ق/1983م. [31]. مَشْوَخی عابد سلیمان، أنماط التوثیق فی المخطوط العربی فی القرن التاسع الهجری، ریاض: مکتبة الملک فهد الوطنیة، 1414ق/1994م. [32]. نوری طبرسی، حسین، خاتمة مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام)، رجب 1415ق. [33]. وحید بهبهانی، محمّد باقر، الفوائد الرجالیة (تعلیقه علی منهج المقال طبع مع منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال للمیرزا محمد بن علی الأسترآبادی)، چاپ سنگی، بی‌جا، بی‌تا.
[37].Gleave, Robert, “The Ijāza from Yūsuf Al-Bahrani (d. 1772/1186) to sayyid Muhammad Mahdī Bahr Al-‘Ulūm (d. 1212/1797-8)”, Journal of the British Institute of Persian Studies, Volume XXXII (32), 1994.
[38].Idriz, Mesut, “From a Local Tradition to a Universal Practice: Ijāzah as a Muslim Educational Tradition (With Special Reference to a 19th Century Idrīs Fahmī b. Sālih’s Ijāzah Issued in the Balkans and Its Annotated English Translation)”, Asian Journal of Social Science, No. 35 (2007).
[39].Makdisi, George, The Rise of Colleges, Institutions of Learning in Islam and the West, Edinburgh, 1981.
[40].Minorsky, Vladimir Fedorovich,"The Older Preface to the Shah-nama", in Iranica: Twenty Articles, Tehran, 1964.
[41].Newman, Andrew J., “Sufism and Anti-Sufism in Safavid Iran: The Authorship of the "Hadiqat al-Shi‘a" Revisited”, IRAN, XXXVII (1999).
[42].Salati, Marco, “A Shiite in Mecca: The Strange Case of Mecca-Born Syrian and Persian Sayyid Muhammad Haydar (d. 1139/1727)”, in The Twelver Shia in Modern Times, ed. Rainer Brunner and Werner Ende (Brill. 2001).
[43].Schmidtke, Sabine, “Forms And Functions of 'Licences to Transmit' (Ijazas) in 18th-century-Iran: Abd allah al-Musawi al-Jazairi al-Tustari's (1112-73/1701-59) Ijaza Kabir”, Speaking for Islam: Religious Authorities in Muslim Societies, ed. By Gudrun Krämer and Sabine Schmidtke, Leiden. Boston, 2006.
[44].Ibid , “New Sources for the Life and Work of Ibn Abī Jumhūr al-Ahsā’ī”, Studia Iranica, vol. 38, 2009.
[45]. Ibid , “The ijāza from ‘Abd Allāh b. Sālih al-Samāhījī to Nāsir al-Jārūdī al-Qatīfī: A Source for the Twelver Shi‘i Scholarly Tradition of Bahrayn”, Culture and Memory in Medieval Islam: Essays in Honour of Wilferd Madelung, Ed. Farhad Daftary and Josef W. Meri, I.B.Tauris Publishers (London • New York), 2003.
[46].Stewart, Devin J., Islamic Legal Orthodoxy: Twelver Shiite Responses to the Sunni Legal System, University of Utah Press, 1998.
[47].Witkam, Jan Just, “The Human Element Text and Reader the Ijāza in Arabic Manuscript”, in Yasin Dutton, ed. The Codiology of Islamic Manuscripts. Proceedings of the Second Conference of Al-Furqān Islamic Heritage Foundation, 4–5 December 1993 (London, 1995). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,424 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 770 |
||