1دانشیار، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2استادیار، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
وقوع حوادث طبیعی و انسانی تلفات سنگینی را در شهرها ایجاد میکند. این مسئله توجه به ابعاد آسیبپذیری شهرها و دستیابی به استانداردهای آسایش شهری از منظر پدافند غیرعامل را گریزناپذیر میکند. موقعیت ژئواستراتژیک استقرار در پهنة آسیبپذیر زلزله با مخاطرة متوسط، خطرپذیری بالای سیل، همچنین، موقعیت استراتژیک شهر دفاعی در غرب کشور، پرداختن به مسئلة آسیبپذیری در کوهدشت را اجتناب‌ناپذیر کرده است. این پژوهش از نظر روش توصیفی - تحلیلی و ماهیت آن نظری - کاربردی است. برای دستیابی به اهداف، کاربریهای حیاتی و حساس با توجه به منابع موجود دردسترس و مطالعات میدانی از طریق روش دلفی ونظرسنجی از 20 نفر استخراج و بانک دادههای مکانی تشکیل شد. همچنین، اصول همجواری در بین کاربریها مورد سنجش قرار گرفت با توجه به اثرگذاری متفاوت شاخصها، از مدل ترکیبیFAHP_GIS برای ارزش‌گذاری و تهیة مدل مکانی به‌کار گرفته شد و با نرمافزار Arc GIS ابزار Spatial Analysis و از طریق توابع همپوشانی فازی (Fussy Overlay) رستر نهایی آسیبپذیری زیرساختهای شهری تهیه شد. یافتهها نشان داد 68 درصد از زیرساختها با رعایت همجواری 29/0- 55/0 و میزان آسیبپذیری 45/0- 71/0 در پهنة آسیبپذیری زیادی قرار دارند
Evaluating Vulnerability of Kuhdasht Urban Infrastructure's through Passive Defense Approach
نویسندگان [English]
saeid amanpour1؛ mostafa mohamadi deh cheshme2؛ mehdi alizadeh3
1Associate Professor, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2Assistant Professor, Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3MSc student. Faculty of Earth Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]
The occurrence of natural and human disasters can create heavy casualties in cities and urban areas and such a critical issue makes it inevitable to pay a great deal of attention to the vulnerability and safety aspects of cities and the accessibility to the urban welfare standards from the perspective of passive defense. The geostrategic location of Koohdasht city in Iran and its vulnerability against medium risk earthquakes as well as the strategic defensive role of the city in western parts of the country highlights the vital importance of vulnerability against earthquakes in Koohdasht city. This is a descriptive analytical research with a theoretical- applied essence. In order to achieve to the objectives of the survey, the critical and sensitive uses were identified based on the existing references and the spatial data bank was extracted using Delphi method and based on a survey consisted of 20 pundits. On the other hand, the principle of adjacency was taken into account. Based on the effectiveness of various indicators the combined model of FAHP-GIS was utilized to design the location model and the final raster of the vulnerability of urban infrastructures was provided using Arc GIS software and Spatial Analysis tools through the application of fuzzy overlay functions. The results of the study indicated that about 68 percent of the city infrastructures by meeting the conditions of adjacency between 0.29-0.55 and the vulnerability in the range of 0.45-0.71 fell in the high vulnerability zone.
امینی ورکی، سعید، مدیری، مهدی، شمسایی زفرقندی، فتح‌الله و قنبری‌نسب، علی (1393). شناسایی دیدگاههای حاکم بر آسیبپذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفههای تأثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو. فصلنامة مدیریت بحران، دورة 3، شمارة 4، صفحات 18-5.
بمانیان، محمدرضا، رفیعیان، مجتبی، خالصی، محمدمهدی و بمانیان، رضا (1392). کاهش خطرپذیری شهر از بلایای طبیعی (زلزله) از طریق برنامهریزی کاربری زمین، مطالعة موردی: ناحیة 5 منطقة 3 تهران. فصلنامة مدیریت بحران، شمارة 2، صفحات 16-5.
بهتاش، فرزاد، آقابابایی، محمدرضا و آقابابایی، محمدتقی (1390). مفاهیم پدافند غیرعامل در مدیریت شهری با تأکید بر شهر تهران. مجلة دانش شهر، شمارة 37، صفحات 125-109.
پاریزی میمندی، صدیقه و کاظمی‌نیا، عبدالرضا (1393). پهنه‌بندی آسیبپذیری شهر کرمان براساس اصول پدافند غیرعامل. مجلة آمایش سرزمین، دورة 7، شمارة 1، صفحات 144-119.
حیدرینیا، سعید (1393). سنجش الزامات مکانی کاربریهای حیاتی و حساس از منظر پدافند غیرعامل مورد مطالعه شهر اهواز. پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
خمر، غلامعلی، صالح گوهری، حسام‌الدین و حسینی، زهرا (1393). امکان‌سنجی مکان‌گزینی پناهگاه شهری با استفاده از مدل IO و روش AHP، مطالعة موردی محلات 13گانة منطقة یک شهر کرمان. فصلنامة مطالعات برنامهریزی شهری، سال 2، شمارة 7، صفحات 54-29.
خوشگویان‌فرد، علیرضا (1386). روششناسی کیو. تهران: مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
رهنمایی، محمدتقی و محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1388). تحلیلی بر ناپایداری اجتماعی در بوشهر ایران. مجلة اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره‌های 259 و 260، صفحات 284-297.
زارع‌پور، مهدی، جعفری، صدیقه و بنابی، سجاد (1390). امنیت سامانه‌های متحرک. جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
زنگی‌آبادی، علی و اسماعیلیان، زهرا (1391). تحلیل شاخصهای آسیبپذیری مساکن شهری در برابر خطر بلایای طبیعی، مطالعة موردی: مساکن شهر اصفهان. جغرافیا و مخاطرات محیطی، سال 1، شمارة 4، صفحات 129-113.
سجادیان، ناهید، علیزاده، مهدی و پرویزیان، علیرضا (1394). سنجش استقرار بیمارستانهای کلانشهر اهواز مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل. مجلة آمایش جغرافیایی فضا، پذیرفته‌شده برای انتشار.
شجاع عراقی، مهناز، توالیی، سیمین و ضیائیان، پرویز (1390). مکان‌یابی بهینة پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعة موردی: منطقة 6 شهرداری تهران. مجلة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقهای، سال 3، شمارة 21، صفحات 61-32.
شمس، مجید، معصوم‌پور سماکوش، جعفر، سعیدی، شهرام و شهبازی، حسین (1390). بررسی مدیریت بحران زلزله در بافت فرسودة کرمانشاه (مطالعة موردی: محلة فیض‌آباد). فصلنامة جغرافیایی برنامهریزی منطقهای، شمارة 13، دورة 4، صفحات 20-1.
صارمی، حمیدرضا و حسینی امینی، حسن (1390). حفاظت از تأسیسات و تجهیزات شهری با استفادة بهینه از محیط طبیعی درون‌شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونة موردی شهر بروجرد). فصلنامة مطالعات مدیریت شهری، شمارة 6، صفحات 67-52.
صیامی، قدیر، لطیفی، غلامرضا، تقی‌نژاد، کاظم و زاهدی کلاکی، ابراهیم (1392). آسیبشناسی پدافندی ساختار شهری با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی AHP و GIS (مطالعة موردی گرگان). مجلة آمایش جغرافیایی فضا، سال 3، شمارة دهم، صفحات 42-21.
علیزاده، مهدی (1395). ارزیابی آسیبپذیری زیرساختهای شهری کوهدشت با رویکرد پدافند غیرعامل. پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز.
فرجی سبکبار، حسنعلی، امیدیپور، مرتضی، مدیری، مهدی و بسطامی‌نیا، امیر (1393). ارائة مدل پهنه‌بندی آسیبپذیری شهر اهواز با استفاده از مدل مرتب‌سازی گزینهها مبتنی بر پروفایل (SSP). فصلنامة مدیریت بحران، دورة 3، شمارة 2، صفحات 56-45.
قائد رحمتی، صفر، خادم‌الحسینی، احمد و سیاوشی،طاهره (1392). تحلیل میزان ریسک‌پذیری سکونتگاههای شهری لرستان از خطر زلزله. مجلة جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، دورة 3، شمارة 9، صفحات 14-1.
قـــــــدیری، محمـــــــود و رکن‌الدین افتخـاری، عبدالرضا (1392). رابطة ساخت اجتماعی شهرها و میزان آسیبپذیری در برابر خطر زلزله، مطالعة موردی: محلات کلانشهر تهران. جغرافیــــا و برنامــــهریــــزی محیطــــی، دورة 24، شـمارة 2، صفحات 174-153.
قربانی، فریده (1392). بررسی وضعیت ساختمان‌های فرهنگی - مذهبی شهر شیراز به‌منظور برنامهریزی و مدیریت بحران شهری. پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد.
قنواتی، عزت‌الله، قلمی، شبنم و عبدلی، اصغر (1388). توانمندسازی مدیریت بحران شهری در جهت کاهش بلایای طبیعی (زلزله)؛ نمونة موردی شهر خرم‌آباد. فصلنامة جغرافیای طبیعی، دورة 1، شمارة ۴، صفحات 24-15.
کامران، حسن و حسینی امینی، حسن (1393). تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار براساس اصول پدافند غیرعامل. فصلنامة جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 3، شمارة 47، صفحات 176-163.
محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1392). ایمنی و پدافند غیرعامل شهرd. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز.
محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1393). سنجش نفوذپذیری بافت شهری کرج در برابر مخاطرات. فصلنامة برنامهریزی و آمایش فضا، دورة 18، شمارة 3، صفحات 78-53.
محمدی ده‌چشمه، مصطفی و حیدرینیا، سعید (1394). مدل‌سازی مکانی همجواری کاربریهای ویژه از دیدگاه پدافند غیرعامل در کلانشهر اهواز. فصلنامة برنامهریزی و آمایش فضا، دورة 19، شمارة 2، صفحات 236-211.
Alexander, D. (2007). Disaster management, from theory to implementation, Journal of Seismology and Earthquake Engineering, 9 (1-2), 49-59.
Ayat Ullah, A. (2008). Defend cities against modern warfare agents. According to the principles of urban land use planning, site of the new Iranian civil defense.
Coaffee, J. (2009). Terrorism, risk and global city. Birmingham: Birmingham University Press.
Fesharaki, S. & Mahmoudzadeh, A. (2012). Description of passive defense. Isfahan: Science Publications Congratulations.
Goehhering, A. (2009). Analytical methods to enhance passive urban design. 26th conference in passive and low energy architecture, Quebec City, Canada.
Kiani, A. Fazelnia, G. Salari Sardari, F. (2011). Comparison of traditional and new approaches to urban management in Iran. Journal of Geography and Regional Planning, PNU, online publication.
Lan, M. (2003). Reviewing the regional forest agreement experience: the wicked problem of common property forests. Presented at regional forest agreements and the public interest: A National Symposium, Australian National University, Canbera, Australia, and 16 July.
Leritina, G. & Hauskenc, K. (2011). Preventive strike vs. false targets and protection in the fence strategy. Reliability Engineering and System Safety, 96(8), 912-924.
Li, A., Nozick, L., Xu, N. & Davidson, R. (2012). Shelter location and transportation planning under hurricane conditions. School of Civil and Environmental Engineering, Cornell University, Transportation Research Part, 48, 715–729.
Schmidtlein, M. (2011). Modeled earthquake losses and social vulnerability in Charleston, South Carolina. Applied Geography, 31, 269- 281.
Tang, A. & Wen, A. (2009). An intelligent simulation system for earthquake disaster assessment. Computers & Geosciences, 35, 871– 879.
UN, Habitat (2008). Enhancing urban safety security: Global report on human settlements.
Wisner, B., Walker, P. & Beyond Kobe, A. (2005). Feinstein International Famine Center.Proactive Look at the World Conference on Disaster Reduction. 18-22 January Kobe, Japan. A report for the Swiss Department of Humanitarian Aid.
International Famine Center. (2005). A report for the Swiss Department of Humanitarian Aid.
