پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,997,573 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,671,388 |
ملاحظاتی دربارۀ گزارش اولیا چلبی از ایران | ||
| پژوهش های ایران شناسی | ||
| مقاله 5، دوره 5، شماره 2، آذر 1394، صفحه 65-84 اصل مقاله (317.34 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2016.59425 | ||
| نویسنده | ||
| رسول عربخانی | ||
| استادیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور | ||
| چکیده | ||
| اولیا چلبی (1020ق/1611م- ؟)، سیاح ترک اهل عثمانی، در طول مسافرتی که بیش از چهل سال به طول انجامیده، سرزمین‌های قلمرو دولت عثمانی و ممالک مجاور را سیاحت نموده و مشاهدات خود را در سیاحتنامۀ بزرگی ثبت و ضبط کرده است. اولیا چلبی در طول عمر خود سه سفر به ایران عصر صفوی داشته: اولی در1056ق/ 1646م به آذربایجان و قفقاز، سفر دوم در 1057ق/1647م، که بسیار کوتاه بوده، و سفر سوم در 1065ق/ 1655 م، به آذربایجان و مناطق غربی و مرکزی ایران. تمامی این سفرها به عنوان مأموریتی رسمی و با هدف انجام وظایف محولۀ حکومتی انجام یافته است. مناسبات ایران و عثمانی در اثنای مسافرت‌های اولیا چلبی به ایران تحت تأثیر معاهدۀ ذهاب (1048ق/ 1639م) در حالتی دوستانه و نه خصمانه قرار داشت. در این سال‌ها، هیأت‌های سیاسی متعددی از سوی دولتین ایران و عثمانی به ممالک هم فرستاده می‌شد تا مناقشات و سوء تفاهمات مرزی را حل و فصل نموده، مانع از گسترش اختلافات و اخلال در مفاد عهدنامۀ مزبور گردند. اولیا چلبی به عنوان کارگزاری رسمی، در چند نوبت سفر به ایران، در کنار وظایف سفارتی خود، اقدام به یادداشت‌هایی از مشاهدات و شنیده‌های خود از مکان‌ها و اشخاصی کرده که در طی سفر با آنها روبرو شده است. مطالعۀ این یادداشت‌ها می‌تواند ما را در درک بهتر فضای فرهنگی و سیاسی حاکم بر دو جامعۀ ایران و عثمانی یاری کند. نظرات اولیا چلبی را می‌توان الگویی برای فهم دیدگاه عثمانی‌ها از جامعه و سیاست ایران اواخر صفوی، مصادف با عصر شاه صفی و شاه عباس دوم، تلقی کرد. گزارش‌های این سیاح در ایران، در کنار اطلاعات فراوانی که از اوضاع سیاسی و اداری صفوی ارائه می‌کند، برای بازیابی و بازسازی جغرافیای تاریخی و فرهنگی ایران عصر مزبور بسیار سودمند خواهد بود. این مقاله در نظر دارد نقشۀ حرکت اولیا چلبی در ایران را با توجه به ویژگی‌های مسیرها و شهرهای طی‌شده بازسازی کند و سپس به تحلیل دیدگاه‌های او در چارچوب مناسبات صفوی عثمانی بپردازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سفرنامه‌نویسی؛ جغرافیای فرهنگی؛ مناسبات سیاسی؛ صفویه؛ امپراتوری عثمانی؛ سفرنامة اولیا چلبی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reviews on Evliya Chelebi’s Reports of Iran | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rasoul Arabkhani | ||
| Assistant Professor of History, Payame Noor University | ||
| چکیده [English] | ||
| Evliya Chelebi (1611-1682), was an ethnically Ottoman explorer who travelled through the territory of the Ottoman Empire and neighboring lands over a period of forty years, recording his commentary in a travelogue called the Seyahatname. During his lifetime, Evliya Chelebi made three journeys to Safavid Iran: the first in 1646 to Azerbaijan and Caucasus, the second in 1647 which was a very short one, and the third in 1655 to Azerbaijan and western and central parts of Iran. During all his travels he explored Iran as an official who had been sent by the Ottoman government to fulfill his mission and duties. During the years of Chelebi’s travels to the Safavid Empire, the hostile relationship between the two countries had turned amicable following the Treaty of Zuhab signed in 1639. Throughout these years, the two Empires sent various delegations to the states of one another to settle the territorial disputes and resolve the problems in the provisions of the Treaty. Notwithstanding the duties he had to run as an official agent who travelled to Iran, Evliya Chelebi used to write some notes of his observations and the stories he heard about different places and people he encountered. Reading his collection of notes and commentaries, one can have a better understanding of the cultural and political atmosphere dominant in the Safavid and Ottoman Empires. His travelogue also gives us a pattern of the way the Ottomans viewed the Persian society and the politics of the late Safavid era, particularly during the reign of Shah Safi and Shah Abbas II. The notes of Chelebi’s explorations together with the plethora of information he provides on the political and administrative situations of the Safavid period is very beneficial to finding out more about and rebuilding the historical and cultural geographies of Persia during this period. This paper aims to rebuild the map on which Evliya Chelebi moved around in the Persian territory based on the descriptions he has provided of the routes, towns and cities, then it goes on to analyze Chelebi's viewpoints in the context of Safavid-Ottoman ties. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Safavid dynasty, Ottoman Empire, Evliya Chelebi’s travelogue, travel writing, cultural geography, Political Relations | ||
| مراجع | ||
|
صدری، منیژه (1393). ایران و ایرانی در سفرنامۀ ابن‌بطوطه و اولیای چلبی، فصلنامۀ تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا، سال بیست و چهارم، دورۀ جدید، ش 23، پیاپی 113. نخجوانی، حاج حسین (1338). ترجمه و تلخیص سیاحتنامۀ اولیا چلبی، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 50، 261-301. Çelik Şavk, Ülkü 2011. Sorularla Evliya Çelebi, İnsanlık Tarihine Yön Veren Yirmi Kişiden Biri, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araitırmaları Enstitösü, Ankara.
Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 1995. İSAM Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, XI, İstanbul.
Evliya Çelebi, Mehmet Zilli Oğlu 1986. Tam Metin Seyahatname, Üçdal Neşriyat, I, II, IV, VII, IX, İstanbul.
Küpeli, Özer 2011. Evliya Çelebi’nin İlk İran Seyahati Güzergahı ve Kalelere İlişkin Bilgiler, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XI/2, s. 69-97.
Selaniki Mustafa Efendi 1999. Tarih-i Selaniki, Hazırlayan: Mehmet İpşirli, C.I, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
Tarihi Osman paşa 2001. Hazırlayan: Yunns Zeyrek, T.C.Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,659 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,438 |
||