پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,228 |
| تعداد مقالات | 67,750 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,080,015 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,817,760 |
جام گیتی‌نما: یک قبله‌نمای متأخر ایرانی | ||
| تاریخ علم | ||
| مقاله 7، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 16، اردیبهشت 1393، صفحه 17-40 اصل مقاله (1.75 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| راضیه موسوی* | ||
| کارشناس ارشد تاریخ علم دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| «جام گیتی‌نما» ابزاری برای یافتن قبله است که در رسالۀ معرفت قبله و بعضی آلات از محمدرضا بن محمدهاشم یزدی (زنده در 1274ق) معرفی شده است. از نوشته‌های او چنین برمی‌آید که او درصدد برآمده است برخی آثار و ابزار به دست آمده از گذشتگان را بررسی و احیا نماید. یکی از ابزارهای مورد توجه محمدرضا یزدی، قبله‌نمایی است که اگر چه او به توصیف جزئیات آن نپرداخته است، با بررسی شیوۀ عرضۀ مطلب و استفادۀ او از روش‌های ریاضی می‌توان دریافت که او به نمونه‌ای از قبله نماهای مکه-مرکز دسترسی داشته است که نقشۀ شهرهای اطراف مکه با کمک تسطیح قائم (ارتوگرافیک) بر آن تصویر شده بود. شیوۀ تبیین یزدی از این روش ترسیمی ریاضی و کاربرد دیگرگونۀ آن در ابزاری جدید با نام «جام گیتی نما»، نشان از نوع نگرش خاص او نسبت به روش‌های ریاضی تعیین قبله دارد که در مطالعۀ تاریخ ریاضیات دورۀ اسلامی به ویژه روش‌های تعیین قبله دارای اهمیت است. همچنین از رهگذر مطالعۀ رسالۀ محمدرضا یزدی، اطلاعات قابل توجهی دربارۀ نقشه‌های جامع مکه-مرکز صفوی و برخی دیگر از قبله نماهای متأخر اسلامی به دست می‌آید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| جام گیتی نما؛ محمد رضا یزدی؛ قبله نما؛ نقشه های مکه-مرکز؛ نگاشت قائم (ارتوگرافیک) | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Jām-e Gītī-namā: A Late Iranian Qibla-Indicator | ||
| چکیده [English] | ||
| Jām-e gītī-namā is a late instrument for determining qibla introduced in a treatise by Muḥammad Riḍā Yazdī (fl. Yazd, ca. 1867) entitled On Finding Qibla and Some Other Instruments. The author wrote it to investigate some earlier scientific instruments found at that time including a qibla-indicator. Although he did not describe the instrument in detail, his method of expressing its function leads us to consider it as a Mecca-centered world-map for finding the direction and distance to Mecca. As he found it impossible to determine the direction to Mecca through projecting, he devised jām-e gītī-namā to use its numerical results regardless of its spherical representation. This paper examines Muḥammad Riḍā’s approach on devising a new instrument for determining qibla inspired by an old one, in order to shed more light on qibla-indicators, more especially, Mecca-centered world-maps. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Jām-e Gītī-namā, Muḥammad Riḍā Yazdī, Qibla-Indicators, Mecca-Centered World-Maps, Orthographic Projection | ||
| مراجع | ||
|
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 719 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 821 |
||