کاوه فیروز, زینب, زارع, بیژن, جهانبخش گنجه, صادق. (1396). تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی بر نگرش به فرزندآوری (مورد مطالعه: زوجین در آستانۀ ازدواج شهر تهران). , 6(1), 119-143. doi: 10.22059/jisr.2017.61834
زینب کاوه فیروز; بیژن زارع; صادق جهانبخش گنجه. "تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی بر نگرش به فرزندآوری (مورد مطالعه: زوجین در آستانۀ ازدواج شهر تهران)". , 6, 1, 1396, 119-143. doi: 10.22059/jisr.2017.61834
کاوه فیروز, زینب, زارع, بیژن, جهانبخش گنجه, صادق. (1396). 'تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی بر نگرش به فرزندآوری (مورد مطالعه: زوجین در آستانۀ ازدواج شهر تهران)', , 6(1), pp. 119-143. doi: 10.22059/jisr.2017.61834
کاوه فیروز, زینب, زارع, بیژن, جهانبخش گنجه, صادق. تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی بر نگرش به فرزندآوری (مورد مطالعه: زوجین در آستانۀ ازدواج شهر تهران). , 1396; 6(1): 119-143. doi: 10.22059/jisr.2017.61834
تأثیر مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و فرهنگی بر نگرش به فرزندآوری (مورد مطالعه: زوجین در آستانۀ ازدواج شهر تهران)
1استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی تهران ایران
2دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی تهران ایران
3دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانشگاه خوارزمی تهران ایران
چکیده
در پژوهش حاضر تأثیر مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی و فرهنگی بر نگرش زوجین در آستانة ازدواج شهر تهران درمورد فرزندآوری بررسی می‌شود. در این پژوهش که به روش پیمایش انجام گرفته است، ۴۰۰ زوج در آستانة ازدواج مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر تهران با استفاده از روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای طبقه‌ای انتخاب و با کمک ابزار پرسشنامه بررسی شدند. متغیرهای مستقل استفاده‌شده برای تبیین نگرش زوجین در آستانة ازدواج درمورد فرزندآوری عبارت‌اند از: اعتماد اجتماعی، حمایت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شبکة روابط اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی مجازی، مصرف محصولات فرهنگی، سرمایة فرهنگی نهادی و سرمایة فرهنگی تجسم‌یافته. تحلیل مدل رگرسیونی نشان داد متغیرهای بررسی‌شده حدود 16 درصد از تغییرات نگرش درمورد فرزندآوری را تبیین می‌کنند. همچنین براساس تحلیل مسیر، در بین متغیرهای مورد بررسی مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر نگرش درمورد فرزندآوری، متغیر مشارکت اجتماعی با ضریب بتای ۳۲۹/۰ بوده است و بعد از این متغیر، متغیرهای شبکه‌های اجتماعی مجازی، سرمایة فرهنگی نهادی و سرمایة فرهنگی تجسم‌یافته به‌ترتیب بیشترین سهم را در نگرش زوجین شهر تهران درمورد فرزندآوری دارند. همچنین، متغیر مصرف محصولات فرهنگی به‌عنوان یک متغیر میانی اثرگذار بر متغیر وابسته، بیشترین تأثیرپذیری را از سایر متغیرها داشته است.
1Assistant Professor, Department of Sociology, Kharazmi University of Tehran, Iran
2Associate Professor, Department of Sociology, Kharazmi University of Tehran, Iran
3Ph.D. Student in Cultural Policy, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]
In present research, the impact of social and cultural capitals’ components on the attitude of Tehranian couples going to marry will be studied. In this survey research, a sample of 400 Tehranian couples going to marry referring to health centers were selected by the method of multistage sampling, and were studied by means of questionnaire. The independent variables used to explain attitudes of couples going to marry toward childbearing include: social trust, social support, social participation, network of social relations, social media networks, consuming cultural products, institutional cultural capital, and embodied cultural capital. Regression analysis showed that studied variables explain about 16 percent of the changes in attitudes toward childbearing. Also, based on path analysis, among the studied variables, the most important determinant of attitudes toward childbearing is the variable of social participation variable with beta coefficient of 0.329, and after this variable, the variables of social media networks, institutional cultural capital and embodied cultural capital have the highest share in the attitudes of Tehranian couples toward childbearing in Tehran. Furthermore, the variable of consuming cultural products as a centric variable affecting the dependent variable is affected by the other variables.
کلیدواژه‌ها [English]
Attitude, Childbearing, couples in marriage, socio-cultural capital, Tehran city
مراجع
ابراهیمی، قربانعلی و ضیاپور، آرش (1391)، «بررسی جامعه‌شناختی تأثیر سرمایة فرهنگی بر مدیریت بدن (مطالعة تجربی جوانان شهر گیلان غرب)»، مجلة جامعه‌شناسی کاربردی، شمارة 1: 125- 148.
ادریسی، افسانه؛ رحمانی خلیلی، احسان و حسینی امینی، سیده نرگس (1391)، «سرمایه فرهنگی خانواده و ذائقه فراغتی دانشجویان با رویکرد نظری بوردیو موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه تهران»، فصلنامة جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، شمارة 5: 27-50.
اسمیت، فلیپ (1383)، درآمدی بر نظریة فرهنگی، ترجمه حسن پویان، تهران: انتشارات غزال.
امیرکافی، مهدی (1380)، «بررسی احساس امنیت و عوامل مؤثر بر آن (موردمطالعه: شهر تهران)»، تحقیقات علوم اجتماعی ایران، شمارة 1: 24-39.
امیرکافی، مهدی و زارع، بهنام (1391)، «بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر شادکامی (مطالعۀ موردی: شهر کرمان)»، فصلنامة راهبرد اجتماعی و فرهنگی، شمارة: 41- 77.
اوجاقلو، سجاد و سرایی، بهنام (1393)، «مطالعۀ تغییرات زمانی ارزش فرزند در ایران»، فصلنامة مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، شمارة 2: 261-283.
بوردیو، پی‌یر (1381)، نظریۀ کنش دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمة مرتضی مردیها، تهران: انتشارات نقش و نگار.
تاجبخش، کیان (1385)، سرمایۀ اجتماعی (اعتماد، دموکراسی و توسعه)، ترجمة افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: انتشارات شیرازه.
تمنائی‌فر، محمدرضا و منصوری نیک، اعظم (1392)، «پیش‌بینی رضایت از زندگی بر اساس رگه‌های شخصیتی، حمایت اجتماعی و بهزیستی معنوی»، فصلنامة پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، شمارة 29: 72- 92.
جمشیدی‌ها، غلامرضا؛ صادقی فسایی، سهیلا و لولا آور، منصوره (1392)، «نگرش جامعه‌شناختی بر تأثیر فرهنگ مدرن از منظر جنسیتی بر تحولات خانواده در تهران»، نشریةزندرفرهنگوهنر، شمارة 2: 183- 198.
حسینی حاتم (1392)، جمعیت‌شناسی اقتصادی اجتماعی و تنظیم خانواده، همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
حسینی، حاتم و بگی، بلال (1391)، «فرهنگ و فرزندآوری: بررسی تمایلات باروری زنان کرد شهرستان مهاباد»، مطالعات راهبردی زنان، شمارة 58: 121- 161.
حیدری، سعیده (1388)، «بررسی اندازۀ شبکۀ اجتماعی و منابع حمایت عاطفی و عوامل مرتبط با آن‌ها در بیماران مبتلا به سرطان»، پژوهش پرستاری، شمارة 12 و 13: 91 – 101.
خواجه‌نوری، بیژن و مقدس، علی‌اصغر (1387)، «جهانی‌شدن و سرمایۀ اجتماعی زنان»، مجلة علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، شمارة 2: 121- 154.
راسخ، محمد و خداپرست، امیرحسین (1393)، «حق بر باروری»، مجلة ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، شمارة 2: 27-35.
سیددوست، لیلا (1386)، بررسی تأثیر میزان سرمایه اجتماعی در واحدهای بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی بر میزان رضایت بیمه‌شدگان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
سیدمیرزایی، سیدمحمد (1377)، «انتقال جمعیتی، علل و نتایج اقتصادی و اجتماعی آن»، فصلنامة مطالعات جامعه‌شناختی، شمارة 12: 69- 90.
شارع‌پور، محمود و خوش‌فر، غلامرضا (1381)، «رابطه سرمایه فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان مطالعۀ موردی شهر تهران»، نامة علوم اجتماعی، شمارة 20: 133- 147.
شویره، کریستین و اولیویه، فونتن (1385)، واژگان بوردیو، ترجمة مرتضی‌کتبی، تهران: انتشارات نی.
شیری، طهمورث و بیداریان، سهیلا (1388)، «بررسی عوامل اقتصادی جمعیتی مؤثر بر باروری زنان 49-15 ساله شاغل در آموزش‌وپرورش منطقۀ 22 تهران»، پژوهش‌نامة علوم اجتماعی، سال سوم، شمارة 3: 93- 107.
صنایعی، علی و شافعی، رضا (1391)، «ارائه مدلی برای تحلیل و پیش‌بینی رفتار خرید مشتری‌ها بر اساس تئوری کار کردی نگرش (مطالعۀ موردی صنعت خودرو ایران)»، فصلنامة پژوهشنامۀ بازرگانی، شمارة 62: 153- 192.
عباسی شوازی محمدجلال (1389)، «طرح تحولات باروری در ایران»، مرکز آمار ایران، پژوهشکدة آمار.
(1392)، «تحولات باروری در ایران در چهار دهۀ اخیر»، مرکز آمار ایران، پژوهشکدة آمار.
و خواجه صالحی، زهره (1392)، «سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اجتماعی، و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری (مطالعة موردی شهر سیرجان)»، نشریةزندرتوسعهوسیاست، شمارة 1: 45- 64.
عباسی، جعفر (1392)، تدوین سناریوی مدیریت برای پرورش بر اساس شاخص‌های سرمایۀ فرهنگی دانش‌آموزان و تعیین آثار آموزشی و پرورشی آن، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
علی محسنی، رضا؛ نقیب السادات، سیدرضا و نامداری بیرگانی، آنیتا (1389)، «تحلیل باروری زنان؛ عوامل اجتماعی، اقتصادی و دموگرافی مؤثر بر آن»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شمارة 34: 123- 137.
عنایت، حلیمه و پرنیان، لیلا (1392)، «مطالعۀ رابطۀ جهانی‌شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری»، فصلنامة زن و جامعه، سال چهارم، شمارة 2: 109- 136.
فخرایی، سیروس و کریمیان، انور (1388)، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی با هویت‌پذیری مطالعه موردی در بین دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی پسرانۀ شهرستان بوکان در سال تحصیلی 90-89»، مجلة جامعه‌شناسی ایران، شماره 3: 125-148.
قدرتی، حسین؛ یاراحمدی، علی؛ مختاری، مریم و افراسیابی، حسین (1390)، «تحلیل سرمایۀ اجتماعی و باروری زنان در مناطق شهری سبزوار»، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شمارة 4: 79- 94.
کروبی، مهدی (1387)، «فرهنگ قومی، سرمایۀ فرهنگی و صنعت گردشگری»، فصلنامة رفاه اجتماعی، شمارة 28: 309-324.
کلانتری، صمد؛ عباس‌زاده، محمد؛ امین مظفری، فاروق و راکعی بناب، ندا (1389)، «بررسی جامعه‌شناختی گرایش به فرزندآوری و برخی عوامل مرتبط با آن موردمطالعه: جوانان متأهل شهر تبریز»،مجلة جامعه‌شناسیکاربردی، شمارة 1: 83- 104.
مرکز آمار ایران (1390)، دفترآمارهایجمعیت، نیروی کار و سرشماری. www. Amar. org. ir
مهدوی، محمدصادق و ظهیری، هوشنگ (1390)، «نقش سرمایه اجتماعی درون خانواده بر سبک‌های اجتماعی‌‌شدن فرزندان»، مجلۀ مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، شمارة 3: 49- 62.
موحد، مجید، مظفری، روح‌الله و علیزاده، سمانه (1391)، «مطالعۀ رابطة سرمایة فرهنگی با اعتماد نهادی»، فصلنامةمطالعاتتوسعةاجتماعی- فرهنگی، شمارة 3: 71- 97.
موسوی، سیده فاطمه و قافله باشی، مهدیه سادات (1393)، «بررسی جایگاه و نگرش به فرزندآوری در خانواده‌های جوان شهر قزوین»، فصلنامة مطالعات زن و خانواده، شمارة 2: 111- 134.
میرزایی، مسعود (1390)، بررسی تطبیقی رابطة مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی (اعتماد، انسجام اجتماعی و مشارکت سیاسی) در شهر تهران مطالعۀ موردی: محلۀ گیشا و محلۀ امام‌زاده عبدالله، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
نامدار، حسین؛ ارشدی، محمد؛ ابراهیمی، حسین و صاحبی حق، محمدحسن (1387)، «نگرش دانشجویان پرستاری به بیماری‌های روان»، پژوهش پرستاری، شمارة 10: 17- 23.
نبی‌زاده، محمدرضا (1393)، بررسی مقایسه‌ای رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان ساکن منازل و آسایشگاه‌های شهر تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
نقیب السادات، سیدرضا، قصابی، فاطمه (1391)، «ساختار و طراحی شبکه‌های اجتماعی تحلیل محتوای ساختار و طراحی شبکه‌های اجتماعی ایرانی و غیر ایرانی»، فصلنامة مطالعات توسعة اجتماعی- فرهنگی، شمارة 3: 217- 246.
نیازی، محسن و کارکنان، محمد (1386)، «تبیین جامعه‌شناختی رابطۀ سرمایۀ فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان»، فصلنامة مطالعات ملی، سال هشتم، شمارة 3: 55- 81.
Adkins, Lisa (2005),»Social Capital: the Anatomy of a Troubled Concept«, Feminist Theory, No 6 (2): 195-211.
Bernardi, Laura & Klarner, Andreas (2014). »Social networks and fertility«, journal of population sciences, No 30: 641-670.
Bourdieu, Pierre (1986), The Forms of Capital، in J. G. Richardson̒ s Handbook for Theory and Research for Sociology of Education.
Buhler, Christoph (2009), »On the Structural Value of Children and Its Implication on Intended Fertility in Bulgaria«, Demography Research, No 18: 569-610.
Kaptijn, Ralf. Thomese, Fleur. G. van Tilburg, Theo. Liefbroer, Aart C & Deeg, Dorly J.H. (2010), »Low fertility in contemporary humans and the mate value of their children: sex-specific effects on social status indicators», Evolution and Human Behavior, No 31: 59–68.
