پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,113,939 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,217,721 |
شهرت و جبران ضعف سند: نگاهی به دیدگاه وحید بهبهانی (1117-1205ق) | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| مقاله 4، دوره 49، شماره 2، اسفند 1395، صفحه 213-230 اصل مقاله (211.06 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2017.62575 | ||
| نویسنده | ||
| حمید باقری* | ||
| استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| فقه امامی در طول تاریخ خود همواره با این واقعیت مواجه بوده که گاه حدیثی ضعیف السند مستند فتوای فقیهان بوده یا اصحاب به چنین حدیثی عمل کرده‌اند. این پدیده بحثی چالشی در میان فقیهان در پی داشته است مبنی بر اینکه آیا شهرت می‌تواند جبران‌کنندۀ ضعیف سند حدیثی باشد؟ همۀ فقیهان امامی در این باره هم‌نظر نیستند. از منظر برخی فقیهان، «شهرت» می‌تواند ضعف سندی حدیث را جبران نماید و اعتباربخش آن باشد. به نظر این فقیهان، اِعراض اصحاب در عمل به حدیثی هرچند صحیح السند در بی‌اعتباری آن مؤثر است. درمقابل، آن دسته از فقهایی که حجیت شهرت یا بعضی شاخه‌های آن را نپذیرفته‌اند، با قاعدۀ «جبران ضعف سند با شهرت» مخالفت کرده‌اند. وحیدبهبهانی از فقیهان بزرگ اصولی است که به برخی گونه‌های آن در جبران ضعف سندی حدیث تمسک جسته است. او شهرت عملی ـ به شرط موافقت با اصول و قواعد کلی و مسلّم ـ و فتوایی را هرچند مأخوذ از فتاوای فقیهان متأخر باشد در جبران ضعف سندِ حدیث پذیرفته، اما شهرت رواییِ صرف راعامل جبران ضعف سند نمی‌داند. وی همچنین معتقد است همان‌گونه که اِقبال عملی اصحاب، ضعف یک روایت را جبران می‌کند و سبب اعتبار روایت می‌شود، اِعراض اصحاب از یک روایت نیز موجب سستی آن می‌گردد.این نوشتار تلاش دارد تا با اشاره‌ای گذرا به طیف‌های مختلف فقیهان در مسألۀ «شهرت» و امکان جبران ضعف سند حدیث با استناد به آن، به تفصیل دیدگاه وحیدبهبهانی را در این باره مطرح نماید. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| حدیث ضعیف؛ ضعف سندی؛ شهرت؛ جبران ضعف سند؛ وحید بهبهانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Reputation and Compensate Weak Hadith: Study of Wahid Behbahani’s view | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Bagheri | ||
| چکیده [English] | ||
| Imāmī jurisprudence in its history has always faced with the fact that jurists have sometimes issued a fatwa relying on a weak hadith or acted based on such kind of hadiths. This discussion has been always followed by an argumentative challenge among them as to whether the reputation can compensate for the weak sanad (chain of transmission) of a hadith. All Imāmī jurists are not of the same opinion about it; according to some, "reputation" can compensate for a weak hadith and validate it. According to these jurists the companions’ (aṣḥāb) refusal to act as per a hadith, would be effective in its invalidity, even if it had a reliable sanad. In contrast, those jurists who have not accepted the authority of the reputation or some of its branches have opposed the principle of "compensation of weak hadith by reputation". Wahīd Behbahānī is one the great jurists who has resorted to some forms of compensation of weak hadith. He has accepted practical reputation – on the condition of conformity with the general and indisputable principles – and popularity of fatwa, although adopted from the fatwas of contemporary jurists, as compensation of weak sanad, but he does not regard mere reputation a factor for compensation of weak sanad. He also believes that as the practical approval of companions compensates the weakness of a hadith and validates it, so also refusal of a hadith by the companions would cause its weakness. Reviewing the various groups of jurists on the question of "reputation" and the possibility of compensation for the weak hadith according to the reputation, this paper attempts to present Behbahānī’s views on this issue in details. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| weak hadith, weak sanad, reputation, compensation of weak hadith, Wahīd Behbahānī | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم. [2]. آهنگران (1381ش)، محمّد رسول، «اِعراض مشهور از خبر صحیح»، مجلۀ مجتمع آموزش عالی، پاییز 1381ش، ش19، صص183ـ198. [3]. ابن‌منظور(1426ق)، محمّد بن مکرم، لسان العرب، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. [4]. اردبیلی(1403ق)، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، تحقیق: مجتبی عراقی و علی‌پناه اشتهاردی و حسین یزدی اصفهانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [5]. استرآبادی(1424ق)، محمّد امین، الفوائد المدنیة والشواهد المکیة، تحقیق: رحمت الله رحمتی اراکی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [6]. أمین(؟)، سید محسن، أعیان الشیعة، تحقیق: حسن امین، بیروت: دار التعارف. [7]. انصاری(1419ق)، مرتضی، فرائد الاُصول، قم: لجنة تراث الشیخ الأنصاری. [8]. باقری(1391ش)، حمید، «نقد و تحلیل معیارهای احراز صدور حدیث نزد متقدّمان و متأخّران شیعه»، رسالۀ دکتری، اساتید راهنما: دکتر مجید معارف و دکتر منصور پهلوان، دانشگاه تهران. [9]. بحرانی(1429ق)، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، تحقیق: سید محمد صادق بحرالعلوم، مکتبة فخراوی. [10]. ــــــــــــــــ(؟)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [11]. بروجردی نجفی(؟)، محمد تقی، نهایة الأفکار، تقریراً لأبحاث آقا ضیاء الدین العراقی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین. [12]. بهائی(؟)، محمد بن حسین، مشرق الشمسین وإکسیر السعادتین، قم: مکتبة بصیرتی. [13]. بهبهانی(1415ق)، محمد باقر، الفوائد الحائریة، قم: مجمع الفکر الإسلامی. [14]. ــــــــــــــــ(1417ق)، حاشیة مجمع الفائدة والبرهان، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی. [15]. ــــــــــــــــ(1419ق)، الحاشیة علی مدارک الأحکام، قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام. [16]. ــــــــــــــــ(1424ق)، مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرائع، قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی. [17]. ــــــــــــــــ(1427ق)، حاشیة الوافی، قم: منشورات مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی. [18]. بهسودی(1412ق)، محمد، مصباح الأصول، تقریراً لبحث آیة الله العظمی السید أبوالقاسم الخوئی، تهران: نشر داوری. [19]. جوهری(1407ق)، اسماعیل بن حماد، الصّحاح، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین. [20]. حبّ الله(2006م)، حیدر، نظریة السنة فی الفکر الإمامی الشیعی، بیروت: مؤسسة الإنتشار العربی. [21]. حجت(1386ش)، هادی، «ارزیابی اسناد الکافی از منظر علامه مجلسی در مرآة العقول»، مجلۀ علوم حدیث، پاییز و زمستان 1386ش، شماره 45 و 46، صص166ـ192. [22]. حجتی بروجردی(؟)، بهاء الدین، حاشیة علی کفایة الأصول، تقریراً لأبحاث آیة الله العظمی السید حسین الطباطبائی البروجردی، انصاریان. [23]. حر عاملی(1414ق)، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام). [24]. حسن بن زین الدین(1362ش)، منتقی الجمان فی الأحادیث الصحاح والحسان، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [25]. ــــــــــــــــ(1417ق)، معالم الدین، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [26]. حسینی آل مجدد، سید حسن، «حدیث التسامح فی أدلة السنن: سنداً و متناً، مجلة علوم الحدیث»، السنة الأولی، العدد 2، صص271-290. [27]. حلی(1364ش)، جعفر بن حسن، المعتبر، تحقیق و تصحیح: إشراف ناصر مکارم شیرازی، قم: موسسة سید الشهداء. [28]. ــــــــــــــــ(1403ق)، معارج الأصول، تحقیق: محمّدحسین رضوی، قم: موسسة آل البیت (علیهم السلام). [29]. حلی(1410ق)، حسن بن یوسف، إرشاد الأذهان، تحقیق: فارس حسون، چ اول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [30]. ــــــــــــــــ(1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، چ اول، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة. [31]. ــــــــــــــــ(1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، تحقیق: ابراهیم بهادری، قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع). [32]. ــــــــــــــــ(1421ق)، تهذیب الوصول إلی علم الأصول، تحقیق: محمّد حسین رضوی کشمیری، لندن: مؤسسه امام علی (ع). [33]. خاقانی(1404ق)، علی، رجال الخاقانی، تحقیق: سید محمّد صادق بحر العلوم، چ دوم، قم: مرکز نشر مکتب الإعلام الإسلامی. [34]. خراسانی(1409ق)، محمدکاظم، کفایة الأصول، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام). [35]. خمینی(1413ق)، روح الله، أنوارالهدایة، تهران: مؤسسة تنظیم ونشر آثار الإمام الخمینی قدس سره. [36]. ــــــــــــــــ(1367ش)، تهذیب الأصول، قم: انتشارات دارالفکر. [37]. رازی نجفی(؟)، محمّد تقی، هدایة المسترشدین، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [38]. ربّانی(1387ش)، محمدحسن، آسیب‌شناسی حدیث، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی. [39]. رضوی(1378ش)، سید عباس، «تسامح در ادله سنن از دیدگاه آقا حسین خوانساری»، مجلۀ فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، بهار و تابستان 1378ش، ش19 و 20، صص208-239. [40]. شهید اول (محمد بن مکّی، 1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [41]. ــــــــــــــــ(1419ق)، ذکری الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت، 1419ق. [42]. شهید ثانی (زین الدین بن علی، 1408ق)، الرعایة فی علم الدرایة، تحقیق: عبدالحسین محمّد علی بقال، قم: مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی. [43]. صدر(؟)، حسن، نهایة الدرایة شرح الوجیزة للشیخ البهائی، تحقیق الشیخ ماجد الغرباوی، ایران، نشر مشعر. [44]. صدر(1421ق)، سید محمّد باقر، دروس فی علم الأصول، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [45]. طباطبائی(1412ق)، سید علی، ریاض المسائل، قم: مؤسسة النشر الإسلامی. [46]. طوسی(1364ش)، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة، تحقیق: سید حسن موسوی خرسان، طهران: دار الکتب الإسلامیة. [47]. عابدینی(1385ش)، احمد، «بررسی تسامح در ادلۀ سنن»، مجلۀ فقه (کاوشی نو در فقه اسلامی)، پاییز 1385ش، ش49، صص29-38. [48]. عاملی(1410ق)، سید محمّد، مدارک الأحکام فی شرح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام). [49]. فراهیدی(1409ق)، خلیل بن احمد، کتاب العین، تحقیق: المهدی المخزومی و إبراهیم السامرائی، قم: مؤسسة دار الهجرة. [50]. فضلی(1416ق)، عبدالهادی، أصول الحدیث، بیروت: مؤسسة امّ القری و التحقیق و النشر. [51]. کرکی(؟)، حسین بن شهاب الدین، هدایة الأبرار إلی طریق الأئمة الأطهار، تحقیق: رؤوف جمال الدین، بی‌جا. [52]. مامقانی(1411ق)، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، تحقیق: محمّد رضا مامقانی، قم: مؤسسة آل البیت (ع). [53]. مشکینی(1413ق)، علی، إصطلاحات الأصول، قم: دفتر نشر الهادی. [54]. مظفر(1422ق)، محمّد رضا، أصول الفقه، تحقیق: صادق حسن‌زاده مراغی، قم: منشورات الفیروزآبادی. [55]. مغنیه(1421ق)، محمّدجواد، فقه الإمام الصادق، چ دوم، قم: مؤسسه انصاریان، 1421ق. [56]. منتظری(1415ق)، حسینعلی، نهایة الأصول، تقریراً لأبحاث آیة الله العظمى السید حسین الطباطبائی البروجردی، قم: بی‌جا. [57]. میرمحمدی(1369ش)، سید ابوالفضل، «تسامح در ادله سنن: بحثی در اخبار من بلغ»، تابستان 1368ش، صص1ـ18 و بهار 1369ش، صص1ـ18. [58]. نائینی(1429ق)، محمد حسین، فوائد الأصول، قم: موسسة النشر الاسلامی. [59]. نوری طبرسی(1415ق)، حسین، خاتمة مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام). [60]. هاشمی(1422ق)، سیدهاشم، حوار مع فضل الله حول الزهراء (س)، دارالهدی. [61]. همدانی(؟)، آقا رضا، مصباح الفقیه، طهران: مکتبة الصدر، چاپ سنگی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,249 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,095 |
||