سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,477
تعداد مقالات70,014
تعداد مشاهده مقاله122,923,461
تعداد دریافت فایل اصل مقاله96,135,846
ملکی, سعید, امان پور, سعید, زادولی‌ خواجه, شاهرخ. (1396). سازمان‌یابی فضایی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در کلان‌شهر تبریز. , 5(1), 87-104. doi: 10.22059/jurbangeo.2017.63065
سعید ملکی; سعید امان پور; شاهرخ زادولی‌ خواجه. "سازمان‌یابی فضایی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در کلان‌شهر تبریز". , 5, 1, 1396, 87-104. doi: 10.22059/jurbangeo.2017.63065
ملکی, سعید, امان پور, سعید, زادولی‌ خواجه, شاهرخ. (1396). 'سازمان‌یابی فضایی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در کلان‌شهر تبریز', , 5(1), pp. 87-104. doi: 10.22059/jurbangeo.2017.63065
ملکی, سعید, امان پور, سعید, زادولی‌ خواجه, شاهرخ. سازمان‌یابی فضایی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در کلان‌شهر تبریز. , 1396; 5(1): 87-104. doi: 10.22059/jurbangeo.2017.63065

سازمان‌یابی فضایی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در کلان‌شهر تبریز

پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری
مقاله 7، دوره 5، شماره 1، فروردین 1396، صفحه 87-104    اصل مقاله (917.73 K)
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2017.63065
نویسندگان
سعید ملکی* 1؛ سعید امان پور1؛ شاهرخ زادولی‌ خواجه* 2
1دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز
2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز
چکیده
سازمان فضایی و ساختار فضایی شهر منبعث از نیروهای طبیعی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است. از گذشته تا به امروز این نیروها به‌عنوان عاملی مهم در چینش فضایی شهرها نقش ایفا کرده‌اند. به طوری که شکل‌گیری و سازمان‌یابی سکونتگاه‌های غیررسمی نیز منبعث از نیروهای موجود در چینش فضایی شهرهاست. با توجه به ماهیت موضوع، هدف این تحقیق بررسی سازمان‌یابی فضایی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در کلان‌شهر تبریز است. روش تحقیق پژوهش حاضر کاربردی – نظری با ماهیت توصیفی – تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات اسنادی– میدانی است. جامعۀ ‌آماری تحقیق کارشناسان، مسائل شهری کلان‌شهر تبریز (1400 نفر) است که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده 110 نفر به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شده‌اند. برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها نیز از ضریب رگرسیون و آزمون فریدمن در نرم‌افزار SPSS و برای تهیۀ ‌نقشه‌ها از نرم‌افزار GIS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که سازوکار تبعیض‌آمیز و فقرزا بر پایۀ ‌توزیع غیرعادلانۀ ‌منابع، فقدان نهادسازی برای تجهیز و تجمیع منابع اقشار کم‌درآمد و ارزان‌قیمت‌بودن زمین در فضاهایی با شرایط طبیعی نامناسب، به‌ترتیب با ضریب بتای 767/0، 716/0 و 682/0 بیشترین تأثیر را در سازمان‌یابی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی تبریز، طی ادوار مختلف می‌گذارند. همچنین نتایج نشان می‌دهد که سازمان‌یابی سکونتگاه‌های غیررسمی کلان‌شهر تبریز در قبل از دهۀ ‌1340، بیشتر بر اثر نیروهای سیاسی - طبیعی، بعد از دهۀ ‌1340، بر اثر عوامل کلان (ساختاری) و نیروهای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی و بعد از سال 1362، ناشی از عوامل ساختاری و غیرساختاری و نیروهای اجتماعی و اقتصادی و سیاسی بوده است. سازمان‌یابی این سکونتگاه‌ها نیز در کلان‌شهر تبریز نشان می‌دهد که پهنه‌های غیررسمی شمال شهر دارای سابقۀ ‌طولانی‌تر از سایر پهنه‌هاست. پهنه‌های جنوب‌غربی نیز مربوط به توسعۀ ‌شهر در دوره‌های اخیر و ادغام روستاهای اطراف در متن کلان‌شهر تبریز بوده و سابقۀ ‌اندکی دارند.
کلیدواژه‌ها
ساختار فضایی شهر؛ سازمان‌یابی؛ سکونتگاه‌های غیررسمی؛ تبریز
عنوان مقاله [English]
Organization of space and spreading of informal settlement in Tabriz metropolitan
نویسندگان [English]
Saeed Maleki1؛ Saeed Amanpoor1؛ Shahrokh Zadvali Khajeh2
1Associate Professor of Geography and Urban Planning, University of Ahvaz, Iran
2PhD candidate in Geography and Urban Planning, University of Ahvaz, Iran
چکیده [English]
Introduction
Urban spatial structure and organization is originated from natural, social, cultural, political and economic forces. From past to now, these forces as important factor have played main role in city arrangements. Informal settlements organization and creation are also originated from current forces in city spatial arrangement. Industrial revolution with mass production and centralized form and urban communication facilitated development around environments. This resulted in creation of organization and new spatial structure based on quantitative form (city spatial development) and qualitative form (origination residence certain form). Urban population increase, industries development and population activity and also urban fast changes framework can change the past equations of urban spatial organization and make the cities faced with many problems in environmental, social and framework arenas with some uncertain problems. One of the most important problems in urbanization development is related to creation of informal settlements in contemporary cities heart. Creation and development of organization in the settlements were initiated during some stages and various factors influenced immigration. In current research we want to conduct a spatial organization survey in Tabriz metropolitan settlements with the effective factors on the creation and development of the phenomenon. Informal residents in Tabriz metropolitan area is as an important urban problems as black spot in Tabriz framework since 1961. This residence pattern is increasing rapidly in Tabriz city.
 
Methodology
Current research method is applied-theoretical according to study type and it is analysis – descriptive according to nature. For data analysis, we have used document –field (measurement) method. Development Tabriz metropolitan informal settlements have initially been investigated using documentary form and reference to the related statistics. For measurement of the effective factors in informal settlements organization and development, questionnaires have been distributed among the managers, administrators and urban experts. We have selected 110 persons as sample volume by using simple randomized sampling (Statistical population is 1400 persons), for data analysis, regression coefficient and numerical average tests and Friedman’s ranking average in SPSS and also plans preparation in GIS. For inside validity measurement in current research, at first context validity has been used to increase the questionnaire reliability.
 
Results and discussion
Background of informal settlements in Tabriz refers to 50 years and it is increasing to now. Tabriz role as a major place in history of Iran and the necessity to allowance in entering to this city lead to some effects on rapid development of informal settlements. Tabriz informal settlements not only didn’t have something to do with the industrial development, but also it returned to industrial era. Contemporary informal resident phenomenon in Tabriz city since 1961 improved at the beginning of agrarian reforms in Iran. Creation and installation of large industrial units and vacancy of rural centers increased rapid expansion of informal residence.
Generally, organizing informal settlements in Tabriz city is divided into 3 periods. Before 1960s because of Tabriz political position and increasing immigration of rural population to the city and inexpensive lands in urban outskirt and immigrant residence in improper lands, the informal settlements were developed in the suburb areas. Tabriz metropolitan informal settlements received the spatial organization and arrangement before agrarian reforms based on natural, political and social factors. After 1960s, the agrarian reforms, rural industrialization and fast immigration to Tabriz City, and also increase in oil price led to development of informal settlements in outskirt areas. After 1983, development and organizing of these informal settlements in Tabriz metropolitan and around villages declined due to partial accessibility to valid formal systems and house loan for low-income persons in informal parts in South and Southwest regions.
 
Conclusion
Based on Tabriz metropolitan political position and increase in immigration, informal settlement developed again before agrarian reforms. Immigration increase and Tabriz metropolitan population growth especially since 1966 resulted in financial inability of the residents to have a home in formal outskirt and urban legal areas. They provided informal lands for living in urban outskirt places. Main reasons for development of informal settlement and residence in Tabriz metropolitan is related to some factors including unbalancing in urban system and surrounding villages, unfair distribution of power resources, wealth and income in the city, lack of anticipation sufficient residential space and proper case for people with low income in urban framework plans and standards out of their ability, low accessibility for valid and informal systems and house loan for low income persons and weakness in urban management and people participation in planning and preparing patterns. Development of the settlements in Tabriz metropolitan shows that informal ranges in north part of the city have long-term experience against other ranges. South and Northwest ranges were created and developed after 1971 to recent years. Southwest ranges are related to urban development in recent years and are combined with the surrounding villages in Tabriz metropolitan. 
کلیدواژه‌ها [English]
urban space structure, Organization of space, Informal Settlement, Tabriz
مراجع
  1. ابراهیمی، امیرهوشنگ (1380)، «بازشناسی بیمۀ کاری با نگاهی به ایران»، مجلۀ رهیافت، شمارۀ 20، ص160-155.
  2. احمدی‌پور، زهرا (1374)، «حاشیه‌نشینی در بخش مرکزی کرج»، مجلۀ ‌رشد آموزش جغرافیا، شمارۀ 38، ص40-33.
  3. ایراندوست، کیومرث؛ صرافی، مظفر (1386)، «یأس و امید در سکونتگاه‌های غیررسمی، نمونۀ موردی شهر کرمانشاه»، فصلنامۀ رفاه اجتماعی، سال هفتم، شمارۀ 26، ص221-201.
  4. پیران، پرویز (1382)، اجتماعات اسکان غیررسمی در ایران، از دنیای زندۀ ‌زندگی روزمره تا تحلیل نظری، کارگاه تخصص اسکان غیررسمی در ایران، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  5. زاهد زاهدانی، سید سعید (1380)، حاشیه‌نشینی، چاپ سوم، شیراز.
  6. زنگی‌آبادی، علی؛ مبارکی، امید (1391)، «بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری حاشیه‌نشینی شهر تبریز و پیامدهای آن مطالعۀ موردی (محلات احمدآباد، کوی بهشتی، خلیل‌آباد)»، مجلۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال بیست‌وسوم، شمارۀ 45، ص80-67.
  7. زیاری، کرامت‌الله؛ مهدنژاد، حافظ؛ پرهیز، فریاد (1388)، مبانی و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه بین‌المللی چابهار.
  8. شکویی، حسین (1392)، دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، تهران: سمت.
  9. شیخی، محمد (1382)، «سکونتگاه‌های خودرو، گذار از حاشیه‌نشینی به الگویی از سکونتگاه‌های پیرامون کلان‌شهرهای ایران»، مجموعه‌مقالات حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
  10. صابری، عطیه سادات (1389)، اسکان غیررسمی و حاشیه‌نشینی، تهران: انتشارات روزآمد.
  11. صرافی، مظفر (1387)، تحلیل عوامل مؤثر بر اسکان غیررسمی در ایران، شیراز: انتشارات معاونت شهرسازی و معماری شهرداری، صفحۀ 5.
  12. قرخلو، مهدی؛ عبدی ینگی کند؛ ناصح، زنگنه شهرکی، سعید (1388)، «تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد: شهر سنندج)»، فصلنامۀپژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال چهل‌و‌یکم، شمارۀ 69، ص 16-1.
  13. قنبری، حکیمه؛ کاظمی راد، شمس‌اله؛ هادیانی، زهره؛ موسوی، میرنجف (1393)، «تحلیلی بر علل شکل‌گیری اسکان غیررسمی با استفاده از مدل تحلیل مسیر (مطالعۀ موردی: محلۀ شادقلی‌خان شهر قم)»، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، سال بیست‌ونهم، شمارۀ 114، ص 88-73.
  14. محمدی، یاسر؛ رحیمیان، مهدی؛ موحد محمدی، حمید؛ طرفی، عبدالحسن (1387)، «بررسی چالش‌های حاشیه‌نشینی در شهرستان کوهدشت، استان لرستان»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 66، ص98-85.
  15. معبودی، محمدتقی؛ حکیمی، هادی (1395)، «تحلیلی بر رشد فضایی سکونتگاه‌های غیررسمی و پیش‌بینی روند آن در ایران (نمونۀ موردی: سکونتگاه‌های غیررسمی شهر خوی)»، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ‌فضای شهری، سال سوم، شمارۀ 4، ص 84-67.
  16. نیکنام، جواد؛ موسوی، سیدعارف (1385)، بررسی مسائل و مشکلات سکونتگاه‌های غیررسمی، تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور (نسخۀ ‌دوم).
  17. وحدتی اصل، ابوالقاسم (1381)، اسکان غیررسمی، هفت شهر، فصلنامۀعمران و بهسازی شهری، سال سوم، شمارۀ 8، ص 9-2.
    1. Arimah, Benche (2010), the face of urban poverty, Explaining the Prevalence of Slums in Developing Countries, united nation university.
    2. Fekade, W (2000), Difficits of formal urban land management and informal responses under rapid urban growth. An international perspective habitat international, 24(2), 127-150.
    3. Güzey, Ö. (2016), The last round in restructuring the city: Urban regeneration becomes a state policy of disaster prevention in Turkey. Cities, 50, 40–53. http://dx.doi.org/10. 1016/j.cities.2015.08.010.
    4. Mirwais, F (2016), Factors behind the Growth of Informal Settlements in Kabul, 6thACAU 2016 conference papers, DOI: 10.13164/ACAU.FA2016.9.
    5. Nijman, Jan (2008), Against the odds: Slum rehabilitation in neoliberal Mumbai , www.elsevier.com/locate/cities, Volume 25, Issue 2, 73-85.
    6. Njoh, A. J. (2015), An OLS analysis of the impact of colonialism on inter-country differentials in slum incidence in Africa. Cities, 44, 104–111. http://dx.doi.org/10.1016/j.cities. 2015.01.004.
    7. Ozener, Bariş and Bernhard Fink (2010), Facial Symmetry in Young Girls and Boys from a Slum and a Control Area of Ankara, Turkey, Journal Evolution and Human Behavior 31, www.elsevier.com, pp. 436-441.
    8. Rapoport, A. (2003), Cultura, Arquitectura Y Diseño. Barcelona: Univ. Politèc. de Catalunya, 28.
    9. Semba, Richard, SaskiadePee, Klaus Kraemer, KaiSun, Andrew Thorne Lymanb, Regina Moench-Pfanner, MayangSari, Nasima Akhter and Martin W.Bloem (2009), “Journal of Int.J.Hyg. Environ, Health”, www.elsevier.de/ijheh, 212 pp.387-397.
    10. Todes, A. (2012), Urban growth and strategic spatial planning in Johannesburg, South Africa. Cities, 29, 158–165. http://dx.doi.org/10.1016/j.cities.2011.08.004.
    11. Zebardast, Esfandiar (2006), Marginalization of the Urban Poor and the Expansion on the Spontaneous Settlements on Tehran Metropolitan Fringe, Cities, 23(6), PP.439-454.
    12. Zhang, L (2011), The political economy of informal settlements in post-socialist China: The case of chengzhongcun (s), journal homepage: www.elsevier.com/locate/geoforum. pp 1-11.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,633
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,825


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب