یکی از مسائل مورد اتفاق در فقه و حقوق اسلامی این است که وصیت، محدود به ثلث اموال و مازاد بر آن به اجازۀ ورثه منوط است. اما در صورتی‌که موصی وارثی نداشته باشد، دربارۀ اینکه آیا همچنان محدودیت ثلث باقی است یا باید آزادی کامل موصی را پذیرفت، اختلاف نظر وجود دارد. گروهی از صاحب‌نظران در این فرض نیز وصیت را محدود به ثلث و مازاد را از آن امام (حاکم) می‌دانند. برخی دیگر با اعتقاد به اختیار کامل موصی، چنین وصیتی را معتبر دانسته‌اند. بعضی دیگر نیز راه تفصیل را در پیش گرفته‌اند و وصایای مربوط به امور خیریه و عام‌المنفعه را معتبر و سایر وصایا را به ثلث محدود می‌دانند. در پژوهش حاضر با نقد و بررسی ادلۀ ارائه‌شده برای نظریات مختلف، نظریۀ محدودیت وصیت موصی بلاوارث به ثلث اموال را قوی‌تر دانسته‌ایم. از دیدگاه حقوقی نیز نظر مزبور با قانون مدنی سازگارتر محسوب می‌شود.
The Will of Testator without Heir in Excess of One-third
نویسندگان [English]
Seyyed Mahdi Dadmarzi1؛ Hamzeh Amininasab2
1Assistant Professor, University of Qom
2Ph.D Student of Private Law, University of Qom
چکیده [English]
One of the unanimous issues in jurisprudence and Islamic law is that the will is limited to one-third of the heritage and its surplus is subject to permission from the heirs. But if there is no heir, there is disagreement about whether the limitation of third still remains or the testator has complete freedom. Given that, a group of experts believes that the will is limited to the third and the surplus belongs to Imam (Governor). Another group believes in the absolute freedom of testator and validity of such testament. Others go into details and separate between wills to charity and other wills and maintain that only charitable testament is valid and other wills are limited to the third. This study examines the arguments presented for different ideas and considers the theory of limitation of the testator without heir to one-third of the property as a stronger theory. From the legal point of view it is also more compatible with the provisions of the Civil Code.
کلیدواژه‌ها [English]
will, Testator, Without Heir, Excess of One-third, One Third of Property
مراجع
ابن‌المرتضی، احمد (1949). البحر الزخار الجامع لمذاهب علماء الأمصار، قاهرة: مطبعة السعادة.
ابن‌حزم، علی‌بن احمد (1958). المحلی فی شرح المجلی، جلد 9، بیروت: دارالفکر.
ابن‌قدامه، موفق‌الدین ابومحمد عبدالله‌بن احمد(1417 ق). المغنی، جلد 8، ریاض: دار عالم الکتب.
ارشدی، علی‌یار (1387). وصیت در حقوق ایران و مذاهب اسلامی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
اسکافى، ابن‌جنید (1416 ق). مجموعة فتاوى ابن‌جنید، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
اشتهاردى، على پناه (1417 ق). مدارک العروة، جلد 30، تهران: دارالأسوة للطباعة و النشر.
امامى، سید حسن (بی‌تا). حقوق مدنى، جلد 3، تهران: انتشارات اسلامیه.
انصاری، مرتضی (1415 ق). رسالة فی الوصایا، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
الباجوری، ابراهیم (بی‌تا). حاشیة الباجوری علی شرح ابن‌القاسم الغزی، مصر: مطبعة دارالاحیاء الکتب العربیه.
