پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,501 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,096,843 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,204,358 |
مدرسیان و رویارویی عثمانی‌ـ مملوکی (روزگار بایزید دوم و سلیم اول) | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| مقاله 3، دوره 48، شماره 1، شهریور 1394، صفحه 47-62 اصل مقاله (391.96 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2017.240422.653797 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی عبادی* 1؛ علی بیات2؛ حسن حضرتی2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه پیام نور | ||
| 2دانشیار دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| یکی از مؤلفه‌های مهم در فراهم کردن مقدمات یورش فراگیر سلیم اول به قلمرو ممالیک، همراه کردن مدرسیان و علمای صاحب افتاء و زعماء طبقه علمیه بود. در بررسی مسألۀ حمله عثمانی‌ها به ممالیک، اگرچه به جواز مدرسیان و فقهاء عثمانی، اشاره می‌شود، اما اغلب به پیچیدگی روند صدور این فتاوی و ملاحظات مدرسیان و فقهاء صاحب فتوی، توجه چندانی نمی‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد با توجه به اینکه فتوی ملا عرب شیخ‌الاسلام روزگار سلطنت بایزید دوم مبنی بر حرمت جنگ دو حاکم مسلمان، منجر به پایان یافتن جنگ‌های پنج‌ساله عثمانی و ممالیک شد، همچنین نظر به اینکه سلاطین مملوک مذهب تسنن داشتند، اعلام جهاد علیه آنها به سادگی میسر نبود. سلیم اول با اطلاع از این مهم، به شیوۀ مرسوم در امر استفتاء، درخواست فتوی برای شرعی بودن یورش به قلمرو ممالیک را به صورت هدفی کلی و بدون اشاره به مصداق آن مطرح کرد. مدرسیان و صاحبان افتاء نیز با توجه به همۀ مشکلات پیش رو در اعلام جهاد بر ضد حاکمان سنی مملوکی، فتاوایی چندپهلو صادر کردند. این فتاوی از یک سو، به سلطان عثمانی اجازه می‌داد به قلمرو ممالیک، حمله کند و از سوی دیگر به ظاهر تناقضی با فتوای پیشین ملاعرب نداشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بایزید دوم؛ سلیم اول؛ شیخ‌الاسلام عثمانی؛ طبقه علمیه؛ مدرسیان؛ مناسبات عثمانی‌ـ مملوکی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Madrasa educators and the Ottmonan-Mamlūks Confilicts (Bayazid II and Selim I Era) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehdi Ebadi1؛ Ali bayat2؛ Hasan Hazrati2 | ||
| 1Assistant Professor, Payam Noor University | ||
| 2Associated Professor, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the important elements which provided Selim I with the preliminaries of comprehensive military attack against the territory of Mamlūks, was the bringing together of the Madrasa educators, the jurisprudents (Mufties) and the Ilmiye class elders. In examining the issue of Ottoman invasion against the Mamlūks, although it is referred to the Ulema and Muftis’ permission to fight with the Mamlūks, it often does not pay close attention to the complexity of the issue of this fatwas (legal opinions) and the considerations of the Madrasa educators and jurisprudents in this matter. This study shows that, according to the Mulla Arab’s fatwa, the Sheikh al-Islam during the reign of Bayazid II, on the illegitimacy of two Muslim rulers’ conflicts that, led to the end of the Ottoman-Mamlūks five-year wars, also because of the Mamluk Sultans were Sunni, declaring Jihad against them was simply not possible. Knowing this, by the conventional way in asking the fatwa, Selim I made a request for fatwa about the legitimation of the military attack against Mamlūks vaguely and without reference to the case consciously and deliberately. Considering all the problems ahead in issuing the Fatwa of jihad against the Sunni Mamlūk rulers, The Madrasa educators and the Muftis issued a multi-stage fatwas. These fatwas, on the one hand, realized the objective purpose of the Ottoman Sultan to attack on the Mamluks, and on the other, in appearance, there was no contradiction with the Mulla arab’ previous fatwa. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ottoman-Mamlūks relations, Ottoman Madrasa educators, Ilmiye Class, Bayazid II, Selim I, the Ottoman Shaykh al-Islam | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌أیاس الحنفی، محمد بن احمد، بدائع الزهور فی الوقائع الدهور، باعتناء باول کاله و محمد مصطفی و مورتن سوبرنهایم، استانبول: الجمعیة المستشرقین الالمانیه، 1931. ابن‌زنبل الرمال، احمد بن علی،آخِرَة الممالیک أو واقعة السلطان الغوری مع سلیم العثمانی، تحقیق عبدالمنعم عامر، قاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1998. ابن‌طولون الصالحی الدمشقی، شمس الدین محمد بن علی، مفاکهة الخلّان فی حوادث الزمان، وضع حواشیه خلیل المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1418/1998. همو، إعلام الوَری بمن ولی نائباً من الأتراک بدمشق الشام الکبری، چاپ محمد احمد دُهمان، دمشق: دارالفکر، 1404/1984. الکفوی، محمد بن سلیمان، کتائب أعلام الاخیار من فقهاء مذهب النعمان الاخیار، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، نسخۀ شمارۀ 14127. اوروج‌بک بن عادل القزّاز کاتب الادرنوی، تواریخ آل‌عثمان، فرانتس بابینغه‌ر اشبو طبعک تصحیحنه و تطبیقنه باقمشدر، هانوفر: شرق کتبخانه‌سی، 1343/1925. اولیاء چلبی، محمد ظلی ابن درویش، سیاحتنامه، 1ج.، طابعی احمد جودت، در سعادت، اقدام مطبعه‌سی، 1314. بدلیسی، ادریس بن حسام الدین، هشت بهشت، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، نسخۀ شمارۀ 8762، به کتابت محمد معصوم زنوزی در سنه 1084. همو، سلیم شاهنامه، به اهتمام حجابی قیرلانقیج(رساله دکتری)، آنکارا: دانشگاه آنکارا، انستیتوی علوم اجتماعی، 1995. بهشتی، سنان چلبی، تواریخ آل‌عثمان، چاپ نسخه‌برگردان تحت عنوان: Die chronik des Ahmed Sinan Celebi gennant Bihisti : eine quelle zur geschichte des Osmanischen reiches unter Sultan Bayezid II,von Brigitte Moser, München, Dr. Dr. Rudolf Trofenik, 1980.
تاجی‌زاده سعدی چلبی، منشآت، باهتمام نجاتی لوغال و عدنان اَرزی، استانبول: مطبعۀ استانبول، 1956. تواریخ آل عثمان، نویسنده ناشناس،Die altosmanischen anonymen,in text und übersetzung herausgegeben von Friedrich Giese, Breslau, Im Selbstverlage Breslau XVI, 1922. جلال‌زاده مصطفی چلبی، طبقاتالممالکودرجاتالمسالک: Geschichte Sultan Süleyman Kanunis von 1520 bis 1557))، von Peter Kappert, Wiesbaden, Franz Steiner Verlag, 1981. . خواجه سعدالدین افندی، تاج التواریخ، استانبول: مطبعۀ عامره، 1279ـ1280. روحی، تواریخ آل‌عثمان (تاریخ روحی): “Ruhi Tarihi Oxford Ntjshast”, Belgeler, c. XlV, sa. 18 (1992). سهی‌بک، هشت بهشت: تذکرۀ سهی بک(Heşt bihişt = Sehi Bey tezkiresi): haz. Günay Kut, yay. Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin, Harvard, Harvard University, 1978. صولاق‌زاده، محمد همدمی چلبی، تاریخ صولاق‌زاده، استانبول: محمو‌دبک مطبعه‌سی، 1297. طاشکُپری‌زاده، أحمد بن مصطفی،الشقائق النعمانیة فی العلماء الدّولة العثمانیة، بیروت: دارالکتب العربی، 1395/1975. طورسون‌بک، تاریخ ابوالفتح، استانبول: تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه‌سی، 1330ـ1332. عاشق‌پاشازاده، احمد، تواریخ آل‌عثمان، استانبول: مطبعۀ عامره، 1332. عالی افندی، کلیبولولو مصطفی، کنه الاخبار، استانبول: تقویم‌خانۀ عامره، 1277. عبادی، مهدی، «بحران مشروعیت سلیم اول و ارتباط آن با وقوع جنگ چالدران»، نیمسال‌نامه تاریخ تمدن اسلامی، شماره نوزدهم (141ـ158)، 1393. همو، نقش مدارس در سیاست دولت عثمانی (دوره کلاسیک: قرون 8ـ10ه/14ـ16م)، رساله دکتری، دانشگاه تهران، 1391. فریدون‌بک، احمد، منشآت السلاطین، استانبول: مطبعۀ عامره، 1274. قاضی‌زاده اردبیلی، ظهیرالدین، غزوات سلطان سلیم، کتابخانه سلیمانیه: بخش کتابخانه حاجی سلیم‌آغا، نسخه شماره 825. قانون‌نامۀ آل عثمان، سلطان محمد خان ثانی طرفندن تنظیم اولنان برنجی قانوننامه اولوب ویانه کتبخانۀ امپراطوریسنده موجود نسخه‌سندن استنساخ ایدیلمشدیر، استانبول، احمد احسان و شرکاسی (مطبعه‌جیلیق عثمانلی شرکتی)، 1330. قوامی،فتحنامۀ سلطان محمد فاتح، حاضرلایان فرانتس بابنکر، استانبول: معارف وکالتی ـ معارف باصیم أوی، 1955. کاتب چلبی، حاجی خلیفه مصطفى بن عبدالله القسطنطینی، سَلَّمُ الوُصُول اِلی طَبقاتِ الفُحُول، أشراف و تقدیم أکمل‌الدین احسان‌اوغلی، تحقیق محمود عبدالقادر الأرناووط، تدقیق صالح سعداوی صالح، اعداد الفهارس صلاح‌الدین أوُیغور، استانبول: مرکز الأبحاث للتاریخ و الفنون و الثقافة الأسلامیة، 2010م. لطفی پاشا بن عبدالله عبدالحی،تواریخ آل عثمان، مصحح و محشیسی عالی، استانبول: مطبعۀ عامره، 1341. متولی، أحمد فؤاد، الفتح العثمانی للشام و مصر و مقدماته، قاهرة: الزهراء للإعداد العربی، 1976. مجدی، محمد مجدالدین ادرنوی، ترجمۀ شقائق (حدائق الشقائق)، استانبول: مطبعۀ عامره، 1269. منجم‌باشی، احمد بن لطف‌الله، صحائف الاخبار فی وقایع الاعصار، ندیم افندیک ترجمه‌سی، استانبول: مطبعۀ عامره، 1285. نشانجی، محمد پاشا، تاریخ نشانجی، استانبول: مطبعۀ عامره، 1279. نشانجی‌زاده، محی‌الدین محمد، مرآت کائنات، استانبول: 1290. واقعات سلطان جم، نویسنده ناشناس، در سعادت، احمد احسان و شرکاسی، 1330. هامر پورگشتال، یوزف، تاریخ امپراطوری عثمانی، ترجمه میرزا زکی مازندرانی، به اهتمام جمشید کیان‌فر، تهران، انتشارات اساطیر، چاپ اول، 1387. Âli, Gelibolulu Mustafa, Kitabü’t-tarih-i künhü’l-ahbar (Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesindeki 901 ve 920 No. lu nüshalara gore), haz. Ahmet Uğur ve öte., Kayseri, Erciyes Üniversitesi, 1997.
Ayalon, David, “The End of the Mamlūk Sultanate: (Why did the Ottomans Spare the Mamlūks of Egypt and Wipe out the Mamlūks of Syria?)”, Studia Islamica, No. 65 (1987), pp. 125-148.
Idem, Gunpowder and firearms in the Mamluk kingdom: a challenge to a medivaeval society,London, Vallentine, Mitchell, 1956.
Baysun, M. Cavid, “Cem Sultan”, İA, c. III.
Celalzade Mustafa Çelebi, Selimname, haz. Mustafa Çuhadar, Ahmet Uğur, Ankara, Kültür Bakanlığı, 1990.
Fleischer, Cornell H., Bureaucrat and intellectual in the Ottoman Empire: the historian Mustafa Ali (1541-1600), Princeton, Princeton University, 1986.
Guilmartin, Tr., Tohn F., “Idiology and Confilict: the Wars of the Ottman Empire, 1453-1606”, The Journal of Interdisiplinary History, Vol. 18, No. 4, (spring, 1988), pp. 271-274.
İbn Kemal, Ahmed Şemseddin Kemalpaşazade, Tevarih-i al-i Osman: VIII. Defter(Transkripsiyon), haz. Ahmet Uğur, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1997.
- İnacık, Halil, “The Rise of the Ottoman Empire”, The Cambridge history of Islam, vol. 1, pp. 295-319, ed. P. M. Holt, Ann K. S. Lambton and B. Lewis, Cambridge, Cambridge University Press, 1970.
Idem, “A Case Study in Renaissance Diplomacy: The Agreement between Innocent VIII and Bayezid II on Djem Sultan”, The middle east and the Balkans under the Ottoman Empire essays on economy and society, pp. 34-68, Bloomington, Indiana University, 1993.
Idem, “SelÊm I”, EI2, vol. IX.
- Irwin, Robert, “Gunpowder and Firearms in the Mamluk Sultanate Reconsidered”, The Mamluks in Egyptian and Syrian politics and society, pp. 117-39, ed. M. Winter and M. Levanoi, Leiden & Boston, Brill, 2004.
- Parry, V. J., “B§yezÊd II”, EI2, vol. I.
- Shaw, Stanford Jay, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Cambridge, Cambridge University, 1988.
- Uzunçarşılı, İsmailHakkı, Osmanlı Tarihi İstanbul’un fethinden Kanuni Sultan Süleyman’ın ölümüne kadar, Ankara, Türk Tarih Kurumu, 1988. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 759 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 808 |
||