پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,532 |
| تعداد مقالات | 70,500 |
| تعداد مشاهده مقاله | 124,085,379 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,189,288 |
پهنه‌های مخاطره‌آمیز شهر مراغه از نظر ژئومورفولوژیک با استفاده از روش‌های ترکیبی Fuzzy، SAW وAHP | ||
| مدیریت مخاطرات محیطی | ||
| مقاله 7، دوره 4، شماره 3، مهر 1396، صفحه 281-302 اصل مقاله (1.13 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2018.243377.282 | ||
| نویسندگان | ||
| عباس ممقانی بنابی1؛ ابراهیم مقیمی* 2؛ مجتبی یمانی2؛ منصور جعفربیگلو3 | ||
| 1دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی و مدیریت محیطی پردیس بین‌المللی ارس دانشگاه تهران | ||
| 2عضو هیأت علمی و استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران/ مهمان در پردیس بین‌المللی ارس دانشگاه تهران | ||
| 3عضو هیأت علمی و دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران/ مهمان در پردیس بین‌المللی ارس دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| یکی از مباحث مهم در مدیریت بحران‌های محیطی شهرها، بحران‌های ناشی از مخاطرات ژئومورفولوژیکی در عرصه‌های شهری است. این بحران‌ها به‌علت استقرار و گسترش فعالیت‌های انسانی در عرصه‌های شهری در حال افزایش است. از این‌رو در پژوهش حاضر، با شناسایی فرایندها و پدیده‌های ژئومورفولوژیک در پهنه‌های گسترش‌یافتۀ شهر مراغه در بین سال‌های 96-1363، به بررسی محدودیت‌ها و قابلیت‌های ژئومورفولوژیک این شهر پرداخته شد. محدودیت‌های ژئومورفولوژیکی در این پژوهش در قالب دو مبحث محدودیت‌های ناشی از فرایندهای دامنه‌ای و فرایندهای سیلابی بررسی شد. در این زمینه، داده‌های لازم از منابع مختلف و همچنین داده‌های سنجش از دور جمع‌آوری شده و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، به لایه‌های اطلاعاتی لازم تبدیل شدند که شامل لایه‌های زمین‌شناسی، تکتونیک و لرزه‌خیزی، دما، بارش و رطوبت، فرسایش خاک، کاربری اراضی و پوشش گیاهی، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، فاصله از آبراهه‌ها و نوع خاک است. در ادامه برای هم‌طیف کردن لایه‌ها، با استفاده از تئوری منطق فازی، لایه‌ها استاندارد شدند. برای استخراج ارزش نسبی هر یک از لایه‌ها در مشخص کردن پهنه‌های ژئومورفولوژیکی، از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) استفاده شد. نتایج تحلیل سلسله‌مراتبی نشان می‌دهد که در منطقۀ تحقیق، نقش سازندهای زمین‌شناسی در رخدادهای ژئومورفولوژیکی پررنگ‌تر است. پس از ارزش‌گذاری نسبی لایه‌های اطلاعاتی، روی‌هم‌گذاری لایه‌ها با استفاده از روش وزن‌دهی جمعی ساده (SAW) صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد که شمال شرق شهر مراغه از نظر فرایند دامنه‌ای و سیل‌خیزی دارای پهنه‌های مخاطره‌آمیز فراوانی نسبت به دیگر قسمت‌هاست. همچنین به‌منظور بررسی شدت خطر در قسمت‌های گسترش‌یافتۀ شهر در دهه‌های اخیر، ابتدا حد گسترش فیزیکی شهر در سال‌های 1363 تا 1396 از تصاویر ماهواره‌ای لندست استخراج شده و پس از مطابقت با نقشه‌های کاربری اراضی، روند گسترش فیزیکی شهر در دامنۀ زمانی مورد نظر بررسی شد؛ بدین منظور از روش کراس‌تب (Crosstab) استفاده شد. نتایج بررسی روند گسترش شهری در دامنۀ زمانی مورد نظر نشان می‌دهد که بیشترین گستردگی شهری در پهنه‌هایی بوده است که خطرهای ژئومورفولوژیکی بیشتری دارند و این نیازمند مدیریت بیشتر در جهت‌دهی توسعۀ فیزیکی شهر مراغه در پهنه‌های کم‌خطر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توسعۀ فیزیکی؛ شهر مراغه؛ مخاطرات ژئومورفولوژیک | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Determination of Maragheh Hazardous Areas from Geomorphological Using Fuzzy, SAW, and AHP Combinations | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Abbas Mamaghani Bonabi1؛ Ebrahim Moghimi2؛ Mojtaba Yamani2؛ Mansour Jafar Beiglou3 | ||
| 1Ph.D. student in Geomorphology and Environment Management at Aras International campus,university of Tehran | ||
| 2Professor, Natural Geography Department, University of Tehran / Guest at Aras International Campus, University of Tehran | ||
| 3Associate Professor, Natural Geography Department, University of Tehran/ Guest at Aras International Campus, University of Tehran | ||
| چکیده [English] | ||
| One of the important issues in the management of urban environmental crises is the geomorphological crises in urban areas. These crises are increasing because of human activities in urban areas. Therefore, in this study, the constraints and the capabilities of Maragheh have been assessed by identifying of the geomorphological processes and phenomena in the developed parts of Maragheh during the yeas of 1984 to 2017. Geomorphologic constraints in this study have been discussed in two categories of constraints due to hillslope, and flood processes. For this purpose, the needed data were gathered from different sources, as well as distant evaluation. Then, these data were changed into the necessary information layers by using the Geographical Information System (GIS), which included the geological, tectonic, seismicity, temperature, humidity and rainfall, soil erosion, the application of the land and vegetation, height classes, slope, the distance from the water ducts, and soil type information layers. Later, to align the information layers with each other, the layers were standardized by using Fuzzy Logic Theory. To get the relative value of each layer in determining the geomorphological areas, the analytic hierarchy process (AHP) was used. The results obtained from the analytic hierarchy process indicates that in the studied region, the role of the geological structures in the geomorphological events is remarkable. After the relative evaluation of the information layers, the super-positioning of the layers was done by using Simple Additive Weighing (SAW). The findings reveal that the northeastern part of Maragheh has more possibility of hillslope process and flooding point of view than the other parts. In addition, in order to study the hazard extent in the developed parts in the recent decades, firstly, the extent of the physical development of the city during the years of 1984 and 2017was extracted through Landsat Satellite Pictures. Then, after matching with the land application maps, the process of the physical development of the city was studied in the above-mentioned period. The Crosstab Table Method was used for this purpose. The obtained results from the study of the process of the city development in the above-mentioned period showed that the most city development has been occurred in the areas that possess the higher geomorphological hazards and this needs better management of directing the physical development of Maragheh in the less hazardous areas. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Maragheh City, geomorphological hazards, physical development | ||
| مراجع | ||
|
[1]. امانپور، سعید؛ علیزاده، هادی؛ و قراری، حسن (1392). «تحلیلی بر مکانیابی جهات بهینة توسعة فیزیکی شهر اردبیل با استفاده از مدل AHP». فصلنامۀ برنامهریزی منطقهای. سال سوم. ش 10. ص. 96-83. [2]. جعفربگلو، منصور؛ حسینی، سیدموسی؛ و ریاحی، سمانه (1393). «اثرات تغییر پوشش و کاربری زمین در منطقۀ تجریش بر رژیم آبدهی رودخانۀ دربند». مجلۀ پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی. جلد 3. ش 3 . ص. 113-95. [3]. جعفربیگلو، منصور؛ و مبارکی، زهرا؛ (1387). «سنجش تناسب اراضی استان قزوین برای کشت زعفران براساس روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره». پژوهش‌های جغرافیای طبیعی. ص. 119-101. [4]. جویباری، جمشید؛ کاویان، عطااله؛ و مصفایی، جمال. (۱۳۹۴). «تأثیر خصوصیات بارش بر تغییرات مکانی و زمانی حرکت تودة لغزشی منطقة توان در استان قزوین». فصلنامة جغرافیا و مخاطرات محیطی. سال 4. ش 16. ص. 86-75. [5]. حسین‌زاده، محمد‌مهدی؛ ثروتی، محمدرضا؛ منصوری، عادل؛ میرباقری، بابک؛ و خضری، سعید (1388). «پهنه‌بندی ریسک وقوع حرکات توده‌ای با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک (مطالعۀ موردی: محدودۀ مسیر سنندج-دهگلان)». فصلنامۀ زمین‌شناسی ایران، دورۀ 3، شمارۀ 11. ص. 37-27. [6]. خام‌چین مقدم، فرهاد (1386). «بررسی اهمیت و لزوم بهسازی مسیل‌های شهری (با توجه به عوامل هیدرولوژیک، زیست‌محیطی، قانونی، اجتماعی و اقتصادی)». پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد. [7]. زبردست، اسفندیار (۱۳۸۰). «کاربرد فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی در برنامهریزی شهری و منطقهای». فصلنامۀ هنرهای زیبا. ش ۱۰. ص. 21-13 [8]. زبیری، محمود؛ مجد، علیرضا (1375). آشنایی با فن سنجش از دور و کاربرد در منابع طبیعی. تهران، دانشگاه تهران. [9]. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی؛ (1378). اطلس نقشه‌های زمین‌شناسی 1:250000 و 1:100000 استان آذربایجان شرقی. [10]. ساعتی، توماس. ال (1387). تصمیم‌سازی برای مدیران. ترجمۀ علی‌اصغر توفیق. تهران: سازمان مدیریت صنعتی. [11]. شایان، سیاوش؛ پرهیزگار، اکبر؛ و سلیمانی شیری، مرتضی (1388). «تحلیل امکانات و محدودیت‌های ژئومورفولوژیک در انتخاب محورهای توسعۀ شهری (نمونۀ موردی: شهر داراب)». فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 13، ش 4. ص. 53-31. [12]. قرخلو، مهدی؛ داودی، محمود؛ زندوی، سیدمجدالدین؛ و جرجانی، حسن‌علی (1390). «مکانیابی مناطق بهینۀ توسعۀ فیزیکی شهر بابلسر برمبنای شاخصهای طبیعی». جغرافیا و توسعه. ش 23. ص. 122-99. [13]. محمودزاده، ح (1383). «کاربرد داده‌های ماهواره‌ای چند‌زمانه در محیطGIS با هدف بررسی تغییرات کاربری اراضی شهر تبریز. دانشگاه تبریز: پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی. [14]. مرکز آمار کشور، سرشماری نفوس و مسکن 1390. [15]. مروارید، یونس (1372). مراغه افرازه رود. تهران: مؤلف. [16]. مشاور نقش محیط (1390). طرح جامع شهر مراغه. [17]. مقیمی، ابراهیم (1384). «ویژگی‌های ژئومورفولوژیکی دامنه‌ای مشرف به جادۀ سولقان (از پل زر تا سولقان)». تحقیقات جغرافیایی. 78. ص. 80-66. [18]. مقیمی، ابراهیم (1391). ژئومورفولوژی شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. [19]. مهدوی نجف‌آبادی، رسول؛ رامشت، محمدحسین؛ غازی، ایران؛ خواجه‌الدین، سیدجمال‌الدین؛ سیف، عبدالله؛ نوحه‌گر، احمد؛ و رضایی، مرضیه؛ (1389). «بررسی و شناسایی مخاطرات محیطی در بندرعباس». مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران). دورۀ 63 . ش 2. ص. 276-261. [20]. نوروزی خطیری، خدیجه؛ امیدوار، بابک؛ ملک‌محمدی، بهرام؛ و گنجه‌ای، سجاد (1392). «تحلیل ریسک مخاطرات چندگانۀ شهری در اثر سیل و زلزله (مطالعۀ موردی: منطقۀ بیست تهران)». جغرافیا و مخاطرات محیطی.سال 2. ش 7. [21]. شادفر، صمد؛ یمانی، مجتبی؛ قدوسی، جمال؛ و غیومیان، جعفر (1386). «پـهنهبندی خطر زمین‌لغزش با اسـتفاده از روش تـحلیل سلسله‌مراتبی در حوضۀ آبخیز چالکرود تنکابن». پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. دورۀ 20. ش 2 (پی‌آیند 75). ص. 126-118. [22]. Bagan, H. & Yamagata, Y. (2012). “Landsat analysis of urban growth: How Tokyo became the world’s largest megacity during the last 40 years”. Remote Sensing of Environment. 127. pp. 210–222. [23]. Douglas، Ian (2004). Urban Environment. Edward Arnold [24]. Eastman، J. R. (2012). IDRISI taiga tutorial. Worcester: Clark Labs، Clark University. [25]. Fewtrell، T. J.; Bates، P. D.; Horritt، M.; & Hunter، N. M. (2008) “Evaluating the effect of scale inflood inundation modelling in urban environments”. HYDROLOGICAL PROCESSES، 22. Published online 14 November 2008 in Wiley InterScience. pp. 5107-5118. [26]. Jiang، L.; Deng، X.;& Seto، K.C. (2013). “The impact of urban expansion on agricultural land use intensity in China”. Land Use Policy. 35. pp. 33–39. [27]. SINGH، A. (1989). “Digital change detection techniques using remotely sensed data”. International Journal of Remote Sensing. 10. pp. 989–1003. [28]. Yilmaz، C.; Topal, T.; & Suzen, M. L. (2012). “GIS-based landslide susceptibility mapping using bivariate statistical analysis in Devrek (Zonguldak-Turkey)”. J. Environ. Earth Sci. 65: 2161-2178 [29]. Zadeh، L. A. (1992). “Fuzzy Logic and the Calculus of Fuzzy If-Then Rules”. In Proceedings of 22nd International Symposium on Multiple-Valued Logic. Los Alamitos، CA: IEEE Computer Society Press. 480–480 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 535 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 876 |
||