در صورتیکه کسی مالی را ندیده و آن را صرفاً با توصیف کردن خریده باشد، همچنین هرگاه با اعتماد با رؤیت قبلی، مالی را بخرد و بعد معلوم شود که آن اوصاف را ندارد، اختیار فسخ خواهد داشت و اگر مشتری مبیع را برخلاف اوصاف مذکور یافت و در عقد شرط شده باشد در صورت عدم مطابقت با اوصاف مذکور، مبیع دیگری بهجای آن به مشتری بدهد، صحیح است یا خیر؟ در این مقاله در صدد آنیم که با مراجعه به کتب فقهی و جمعبندی دیدگاه فقها با روش توصیفی و تحلیلی به پرسش فوق پاسخ دهیم. فقها معتقدند که اشتراط در این مسئله به دو صورت است، یا شرط نتیجه یا شرط فعل و هر کدام از این دو شرط یا بدل، در مقابل مبدل قرار میگیرد یا بدل در مقابل ثمن است. بهنظر میرسد شرط ابدال در صورتهای چهارگانه باطل است که مهمترین دلیل آن غرر خواهد بود که سبب غرر در بیع میشود.
A Review of the Condition of Substitution in the Option of Observation
نویسندگان [English]
Hadi Gholamreza Ravi1؛ Mahmood Yusefvand2
1Ph.D Student of University of Qom, Iran
2Assistant Professor at Al-Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]
In the case where the buyer has not seen the property and has purchased it only according to its specification, and also in the case where the buyer is confident of his previous observation and purchases a property, and then it is proved that the property has not the aforesaid specifications, would he have the option of cancellation? In addition, in the case where the customer finds the object of sale against the aforesaid specifications and it is stipulated in the contract that in the case of any inconsistency another object of sale must be given to the customer, is the transaction correct or not? Referring to the jurisprudential books and summing up the views of the jurisprudents, this article aims to answer this question using a descriptive-analytical method of research. The jurisprudents hold that conditioning in this problem takes two forms; it is whether the condition of result or the condition of act. Any one of these conditions or substitutes stands against the substituted object, or the substitute stands against the price. It seems that the condition of substitution (ibdal) in the four cases is not valid, the most important reason of which is qharar (deceit) which causes harm.
کلیدواژهها [English]
Option of Observation, Condition of Result, Condition of Act, Condition, ignorance, Price
مراجع
قرآن کریم.
اراکی، محمدعلی (1414 ق). الخیارات، قم: مؤسسۀ در راه حق.
اصفهانی کمپانی، شیخ محمدحسین (1418 ق). حاشیة کتاب المکاسب (ط - الحدیثة)، ج 4، مصحح: عباس محمد آلسباع قطیفی، قم: انتشارات محقق.
انصاری، مرتضیبن محمد امین (1411 ق). کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات (ط - القدیمة)، ج 2، مصحح: محمدجواد رحمتی- سید احمد حسینی، قم: منشورات دارالذخائر.
بجنوردی، حسن (1377). القواعد الفقهیة، ج 4، قم: نشر الهادی.
بحرانی، یوسفبن احمدبن ابراهیم (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج 19، محقق/ مصحح: شیخ محمدتقی ایروانی- سید عبدالرزاق مقرم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
تبریزی، جوادبن علی (1416 ق). ارشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، ج 4، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
جوادی آملی، عبدالله، درس خارج فقه (جلسۀ 561). برگرفته از سایت اسرا www.portal.esra.ir.
حر عاملی، محمدبن حسنبن علی (1409 ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 17، محقق/ مصحح: گروه پژوهش مؤسسۀ آلالبیت (ع)، قم: مؤسسۀ آلالبیت (ع).
حسینی شیرازی، محمد (1385). ایصال الطالب الی المکاسب، ج 13، تهران: مؤسسۀ کتابسرای اعلمی.
حلی، محقق نجمالدین جعفربن حسن (1408 ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، محقق/ مصحح: عبدالحسین محمد علی بقال، قم: انتشارات مؤسسۀ اسماعیلیان.
خراسانی، آخوند محمد کاظمبن حسین (1406 ق). حاشیة المکاسب، محقق/ تصحیح سید مهدی شمسالدین، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خمینی، روحاللَّه موسوی (بیتا). کتاب البیع، ج 4، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
_______________ (1415 ق). مناهج الوصول إلی علم الأصول، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خویی، سید ابوالقاسم موسوی (بیتا). المکاسب - مصباح الفقاهة، ج 7، مقرر: شیخ محمد علی توحیدی، قم: مکتبه الداوری.
روحانی، سید محمدصادق (1372). فقه الصادق، ج 17، قم: دارالکتاب.
شهیدی، مهدی (1389). حقوق مدنی 3: تعهدات، تهران: انتشارات مجد.
شهید اول، محمدبن مکی عاملی (1417 ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
محقق داماد، مصطفی (1383). قواعد فقه، ج 2، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، دوازدهم.
مدنی کاشانی، حاج آقا رضا (1409 ق). تعلیقة شریفة علی بحث الخیارات و الشروط من کتاب المتاجر للشیخ، قم: مکتبة آیةالله المدنی الکاشانی.
موسوی بجنوردی، محمد (1401 ق). قواعد فقهیه، ج 1، چاپ سوم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
نجفی (صاحب الجواهر)، محمد حسنبن باقر (1981). جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، ج 23، چاپ هفتم، محقق/ مصحح: شیخ عباس قوچانی، بیروت: انتشارات دارالاحیاء التراث العربی.
یزدی، سید محمد کاظمبن عبدالعظیم طباطبایی (1378). حاشیة المکاسب، ج 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.