پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,220,652 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,967,446 |
کارکردهای «عقل» در نهج البلاغه | ||
| پژوهش های قرآن و حدیث | ||
| مقاله 8، دوره 50، شماره 2، اسفند 1396، صفحه 315-337 اصل مقاله (257.07 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2018.239034.668897 | ||
| نویسندگان | ||
| مجید معارف1؛ مرتضی قاسمی حامد* 2 | ||
| 1استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی | ||
| چکیده | ||
| در نهجالبلاغه مردم به تعقل دعوت شدهاند و نقش‌ها و کارکردهایی برای عقل ترسیم شده است، اما این موارد به صراحت بیان نشده و در فحوای کلام امام علی(ع) قرار دارند. کارکردهای عقل در نهجالبلاغه بر دو نوع است؛ یکی نظری که باعث ارتقای سطح معرفتی انسان میشود و دیگری عملی که باعث رشد جامعه خواهد شد. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به استخراج کارکردهای عقل و نظام بخشیدن به آن‌ها در چهار محور میپردازد: ارتباط انسان با خدا، یعنی کاربرد عقل برای شناخت خدا و دستوراتش و زمینهسازی برای ارتباط با او؛ ارتباط انسان با خود، یعنی کاربرد عقل برای شناخت اعمال خوب و بد و راهنمایی انسان برای شناخت وظایف خود در دنیا و دوری از انحراف‌ها؛ ارتباط انسان با دیگران، یعنی کاربرد عقل در انجام برخی امور اجتماعی که لازمۀ آن‌ها برخورداری از عقل است، به جهت فراهم نمودن شرایط رشد جامعه؛ ارتباط انسان با طبیعت و جهان، یعنی کاربرد عقل برای شناخت انسان از دنیا به منظور پی بردن به قدرت خدا گرچه عقل انسان در ارتباط با خدا و طبیعت با محدودیت‌هایی مواجه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عقل؛ کارکردهای عقل؛ نهجالبلاغه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Functions of Intellect and Rationality in Nahj al-Balagha | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Majid Maaref1؛ Morteza Ghasemi Hamed2 | ||
| 1Professor of Tehran University | ||
| 2Faculty member, the Department of Quran and Hadith Sciences, Islamic Schools University | ||
| چکیده [English] | ||
| In Nahj al-Balagha, people have been invited to rationality, and some roles have been identified for intellect and rationality. These roles are not expressed explicitly, but implicitly in the words of Imam Ali (PBUH). This study aims to investigate and organize these items and, also, consider the functions of rationality and intellect through applying a descriptive analytical method in four categories: 1) the Relationship of human and God: the functions of intellect to know God and His commands and to set the scene to have relationship to Him; 2) the Relationship of human to himself: the functions of intellect to recognize good and bad behaviors; 3) the Relationship of human to other people, and 4) the Relationship of human to the nature and world: the functions of intellect to know the world to think about the power of God. In general, the functions of intellect in Nahj al-Balagha are divided into two categories: The first is “theoretical intellect” that leads to the growth of human knowledge and the second is “practical intellect” which leads to the growth of society. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Nahj al-Balagha, Intellect, Rationality, Functions of Intellect and Rationality | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قرآن کریم. ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی. [2]. ابنابیالحدید (1337ش). شرح نهجالبلاغه. قم، کتابخانۀ آیةالله مرعشی نجفی. [3]. ابنابیجمهور احسائی، محمد بن علی (1405ق). عوالی اللآلی. قم، سیدالشهداء. [4]. ابنبابویه، محمد بن علی (1357ش). التوحید. قم، دفتر انتشارات اسلامی. [5]. ابندرید، محمد بن حسن (1988م). جمهرة اللغة. بیروت، دارالعلم للملایین. [6]. ابنسیده، علی بن اسماعیل (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم. بیروت، دارالکتب العلمیة. [7]. ابنفارس، احمد (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم، مکتب الاعلام الاسلامی. [8]. ابنفهد حلی، احمد بن محمد (1407ق). عدة الداعی. بیروت، دارالکتاب الاسلامی. [9]. ابنمنظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت، دارصادر. [10]. ابنمیثم بحرانی، میثم بن علی (1366ش). اختیار مصباح السالکین. مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی. [11]. ابنمیثم بحرانی، میثم بن علی (1362ش). شرح نهجالبلاغه. بیجا، دفتر نشر الکتاب. [12]. اسلامی، احمد (1381ش). عقلانیت و معنویت در نهجالبلاغه. قم، میثم تمار. [13]. الهیان، مجتبی و حامد پوررستمی (1388ش). «نگاهی تعلیلی و فلسفی به وصف ناپذیری خدا در نهجالبلاغه». مجله فلسفه دین، سال ششم، شماره2، صص85-102. [14]. بیهقی، علی بن زید (1367ش). معارج نهج‌البلاغة. قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی. [15]. بیهقی کیذری، محمد بن حسین (1375ش). حدائق الحقائق فی شرح نهج‌البلاغة. قم، بنیاد نهجالبلاغه؛ عطارد. [16]. جعفری، محمدتقی (1368ش). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه. تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی. [17]. جوهری، اسماعیل بن حماد (1376ق). الصحاح. بیروت، دارالعلم للملایین. [18]. حرعاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسائل الشیعة. قم، مؤسسه آل‌البیت(ع) لاحیاء التراث. [19]. حسینی شیرازی، سید محمد (بیتا). توضیح نهجالبلاغه. تهران، دارتراث الشیعة. [20]. خالقیان، فضلالله (1388ش). «مسئلۀ عینیت ذات و صفات الهی و کاوشی در نهجالبلاغه». مجله پژوهش‌های نهجالبلاغه، شمارۀ25 و 26، صص70ـ79. [21]. خوئی، ابراهیم بن حسین (بیتا). الدرة النجفیة. بیجا، بینا. [22]. دخیل، علی محمد علی (1364ق). شرح نهج‌البلاغة. بیروت، دارالمرتضى. [23]. راوندی، سعید بن هبةالله (1364ش). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة. قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی. [24]. سبحانی، محمدتقی (1380ش). «اسماء و صفات خدا». دانشنامۀ امام علی(ع). ج2، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. [25]. سراج‌زاده، حسن (1378ش). خداشناسی در نهجالبلاغه. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه قم. [26]. سیدان، سید جعفر (1380ش). «توحید». دانشنامۀ امام علی(ع). ج2، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. [27]. شریف رضی، محمد بن حسین (1388ش). نهجالبلاغه. ترجمۀ حسین استاد ولی، تهران، اسوه. [28]. شوشتری، محمدتقی (1376ش). بهج الصباغة فی شرح نهج‌البلاغة. تهران، امیرکبیر. [29]. صاحب بن عباد، اسماعیل (1414ق). المحیط فی اللغة. بیروت، عالم الکتب. [30]. طالقانی، محمود (1374ش). پرتوی از نهجالبلاغه،. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. [31]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین. قم، دارالهجرة. [32]. فیض کاشانی، محمدمحسن (1406ق). الوافی. اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع). [33]. قربانی، زین‌العابدین (1380ش). «معاد». دانشنامۀ امام علی(ع). ج2، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. [34]. قنبری، بخشعلی (1394ش). «رابطۀ عقیدتی ـ معرفتی انسان و خدا در نهجالبلاغه». مجلۀ انسان پژوهی دینی، شمارۀ33، صص143ـ162. [35]. کاشانی، ملا فتحالله (1378ش). تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین. تهران، پیام حق. [36]. کلینی، محمد بن یعقوب (1365ش). الکافی. تهران، دارالکتب الاسلامیه. [37]. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1404ق). بحار الانوار. بیروت، مؤسسة الوفاء. [38]. محمدرضایی، محمد (1380ش). «برهان‌های اثبات وجود خدا». دانشنامۀ امام علی(ع). ج2، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. [39]. محمدی ری‌شهری، محمد (1382ش). دانشنامۀ امیرالمؤمنین(ع) بر پایۀ قرآن، حدیث و تاریخ. ج10، با همکاری سید محمدکاظم طباطبایی و سید محمود طباطبایی‌نژاد، ترجمۀ: محمدعلی سلطانی، قم، دارالحدیث. [40]. معارف، مجید (1392ش). «رابطۀ نهجالبلاغه با قرآن». مجله پژوهش‌های نهجالبلاغه، شمارۀ38، صص27ـ50. [41]. مغنیه، محمدجواد (1358ق). فی ظلال نهجالبلاغه. بیروت، دارالعلم للملایین. [42]. مفضل بن عمر جعفی کوفی (1969م). توحید المفضل. قم، کتابخانه داورى. [43]. مکارم شیرازی، ناصر (1386ش). پیام امام امیرالمؤمنین(ع). تهران، دارالکتب الاسلامیه. [44]. موسوی، سید عباس (1376ق). شرح نهجالبلاغه. بیروت، دارالرسول الاکرم؛ دارالمحجة البیضاء. [45]. مؤمنی، جواد (1385ش). «اصل مشورت در نهجالبلاغه». مجله بصیرت، شماره37، صص107ـ116. [46]. نجاتی، محمدعثمان (1381ش). قرآن و روانشناسی. مشهد، آستان قدس رضوی. [47]. نقوی قاینی خراسانی، سید محمدتقی (بیتا). مفتاح السعادة فی شرح نهج‌البلاغة. تهران، مکتبة المصطفوی. [48]. ورام بن ابیفراس (بیتا). مجموعة ورام. قم، مکتبة الفقیه. [49]. هاشمی خوئی، میرزا حبیب‌الله (1358ش). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة. تهران، مکتبة الاسلامیة. [50]. یزدی، اقدس و سیده مریم حسینی (1393ش). «بررسی براهین خداشناسی در کلام امام علی(ع)». مجلۀ پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، شماره62، صص59ـ89.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,993 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,153 |
||