1استادیار؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران
2دانشیار؛ پردیس فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
در رویارویی با پدیدۀ بزهکاری دو رویکرد اساسی متصور است، یکی رویکرد ارزش‌محور که تعیین رفتار مجرمانه و واکنش در قبال آن را بر اساس ارزش‌های جامعه به‌طور جزمی پیش‌بینی می‌کند و اجرای آن را در هر شرایط و به هر قیمتی لازم و مفید می‌داند و دوم رویکرد مدیریت خطر یا به تعبیری ریسک که به‌جای نگاه صرفاً هنجاری و ارزشی معتقد است باید جرم را به‌عنوان یک پدیدۀ اجتماعی (که ساختار جامعه اصلی‌ترین عامل آن است) پذیرفت و مدیریت کرد. بر اساس نظریۀ مدیریت ریسک چه‌بسا در مواردی باید برای اجتناب از رفتارهای پرخطر، رفتارهای با خطر کمتر را جرم‌زدایی کرد که گاهی این امر با نگاه هنجاری همسو نیست. سیاست جنایی بر اساس این نظریه بر برخی مبانی و اصول فقه امامیه منطبق است که باید بررسی شوند. مباحثی مانند قاعدۀ اهم و مهم، دفع افسد به فاسد و امثال آنها شاید به‌عنوان اصلی‌ترین مبانی این رویکرد، باب سخن جدیدی در سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران باشد.
Jurisprudential Principles of Risk Management Theory against Criminality
نویسندگان [English]
Mas’ud Heidari1؛ Seyyed Mahmud Mirkhalili2
1Assistant Professor at Islamic Azad University, Esfahan (Khorasgan) Branch, Iran
2Associate Professor at College of Farabi, University of Tehran, Iran
چکیده [English]
There are two basic approaches for dealing with crime. The first one is a value-based approach that foresees the determination of the criminal behavior and reactions against it based on the values of the society in a dogmatic way and considers it necessary and useful to exercise it in any conditions and at any cost. The second approach is the risk management that instead of looking at the norms and values only, believes that the crime must be accepted and managed as a social phenomenon with the social structure as its most principal factor. According to the Risk Management Theory, perhaps in some cases one should decriminalize behaviors with a lower risk to prevent from highly risky behaviors. Sometimes this is not consistent with the normal view. According to this theory, criminal policy matches with some principles of Shi’a jurisprudence that deserves examining. Matters like the most important and important rule, preventing from the worst thing by doing a bad thing, and so forth can open new horizons in the area of the criminal policy of Islamic Republic of Iran.
انصاری، محمد علی (1424 ق). الموسوعة الفقهیه المیسره، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: چاپخانة مهارت.
آخوند خراسانی، محمد کاظم (1413 ق). منتهی الدرایة فی توضیح، شارح محمد جعفر جزایری، بی‌جا: مؤسسه دارالکتاب (الجزایری).
پارکر، جرج (1378). مدیریت مالی و ابعاد مدیریت ریسک، تعریف و کاربرد آن در سازمان‌های مالی، ترجمۀ علی پارسائیان، مجلۀ تحقیقات مالی، سال چهارم، شمارۀ 13 و 14: 125 تا 144.
جهانخانی علی، پارسائیان علی (1375). فرهنگ اصطلاحات مالی، تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
حرانی، ابومحمد حسن (۱۳۶۳). تحف العقول، قم: نشر غفاری.
